Czy papierosy wpływają na działanie leków?

Dym papierosowy a działanie leków

W skład dymu tytoniowego wchodzą tysiące różnych związków (ponad 4000), z czego ok. 40 z nich wykazuje działanie rakotwórcze. Między innymi są to: benzopiren, piren, uretan, dibenzoakrydyna, kadm, arsen, polon. Szczególną reakcję na działanie leków wykazuje benzopiren i benzoantracen, które należą do wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Obok nich można wymienić tlenek węgla, nikotynę czy metale ciężkie. Zatem związki zawarte w dymie papierosowym mają wpływ na działanie leków.

Szacuje się, iż ok. 70% palaczy zażywa leki. Aby lek osiągnął pełnię swego działania w organizmie, powinien ulec pewnym reakcjom. Po pierwsze musi się wchłonąć. U palaczy zaobserwowano zmniejszenie ilości wchłanianego leku podawanego drogą wziewną lub doustną. Powodem tego są zmiany w budowie błon śluzowych i naczyń krwionośnych, przez które wchłaniają się leki. Innym powodem może być zmniejszenie wrażliwości tkanek na podawane substancje lecznicze.

Leki, które ulegną wchłonięciu, muszą zostać zmetabolizowane przez wątrobę. Polega to na reakcji enzymatycznej przeprowadzanej przez tzw. cytochromy. Jednym z nich, który przeprowadza wiele typów reakcji chemicznych, jest cytochrom P450. W momencie, kiedy w organizmie są obecne WWA, cytochrom ulega indukcji – jego działanie jest znacznie przyspieszone. Co za tym idzie lek, który jest metabolizowany, szybciej ulegnie „rozłożeniu” lub jego metabolizm zostanie zahamowany. Efektem tego jest zazwyczaj konieczność podawania pacjentowi wyższych lub większej ilości dawek. W przypadku, kiedy metabolity danego leku (po przejściu przez cytochrom P450) są znacznie aktywniejsze od jego pierwotnej formy – zmniejsza się dawki. Stwierdzono zależności wiążące indukcję danych cytochromów od ilości wypalanych dziennie papierosów. Do zwolnienia metabolizmu zachodzi w obecności metali ciężkich (np. kadmu) czy tlenku węgla. Skutkuje to dłuższym czasem przebywania leku w ustroju i może mieć niebezpieczne skutki w postaci nasilonych działań niepożądanych danego leku. Mechanizm ten zachodzi stosunkowo rzadko w porównaniu do indukcji metabolizmu przez WWA.

Kolejnym etapem wędrówki leku w organizmie jest jego eliminacja – kierowanie zmetabolizowanych produktów do wydalenia. Tutaj także wykazano wpływ związków zawartych w dymie papierosowym na tempo eliminacji. Udowodniono, iż u palaczy metabolity reakcji mogą być szybciej usuwane przez nerki, co doprowadza do szybszego spadku stężenia leku we krwi.

Wpływ nikotyny na działanie leków

Opisane powyżej interakcje dotyczyły głównie obecnych w dymie tytoniowym WWA, metali ciężkich czy tlenku węgla. Jak wiemy, jednym ze składników papierosów jest nikotyna, która również wpływa na działanie leków. W przypadku wybranych substancji leczniczych może ona powodować:

• zmniejszenie działania leków przeciwpsychotycznych,
• zaognienie stanu zapalnego,
• zmniejszenie działań niepożądanych leków przeciwdepresyjnych,
• zwiększenie ryzyka zakrzepicy, zatoru płucnego, zawału u kobiet przyjmujących antykoncepcję hormonalną,
• zmniejszenie działania insuliny na tkanki i wchłaniania jej spod skóry,
• zmniejszenie skuteczności leków podawanych w nadciśnieniu,
• zmniejszenie skuteczności leków przeciwzakrzepowych (podawanych np. po operacjach, w zakrzepicy),
• zwiększenie dawki leków przeciwarytmicznych,
• zmniejszenie skuteczności leków przeciwnowotworowych.

Powyższe interakcje są niezwykle ważne u pacjentów, którzy przyjmują leki i jednocześnie palą papierosy. Osoby te są zobligowane do powiedzenia o tym lekarzowi, gdyż  pozwoli to dopasować mu odpowiednią dawkę leku lub skłoni pacjenta do zaprzestania palenia w celu uzyskania dobrych efektów farmakoterapii.

Nagłe odstawienie palenia podczas przyjmowania danego leku także może wpłynąć na przebieg farmakoterapii. Pacjent, który zaprzestał palenia, musi poinformować o tym lekarza. Po odstawieniu palenia i równoczesnej podaży leku może dojść do nagłego zwiększenia stężenia leku i niebezpiecznych skutków ubocznych.

Palenie i dym tytoniowy ma ogromny wpływ na przyjmowanie leków. Najlepszym rozwiązaniem jest zaprzestanie palenia, co pozytywnie wpłynie nie tylko na działanie przyjmowanych leków, ale także na cały organizm.