Melisa – czy działa jedynie jako środek uspokajający?

Pochodzenie melisy 

Melisa lekarska (łac. Mellisa officinalis) należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Jest byliną, występującą naturalnie w Europie Południowej, Azji i Afryce Północnej. W celach użytkowych i prozdrowotnych jest uprawiana na całym świecie.  

Surowiec farmaceutyczny stanowią liście melisy oraz ulistnione szczyty pędów zebrane przed kwitnieniem rośliny. Po zebraniu surowiec suszy się w cieniu, przy czym temperatura nie powinna być wyższa niż 35°C.  

Melisa – skład 

Surowiec farmaceutyczny w swym składzie zawiera: 

• olejek eteryczny (zawartość waha się od 0,01 do 0,2%), którego głównymi składnikami są: cytral A i B, cytronelal, geraniol, linalol, β- kariofilen, germakren D, 
• flawonoidy: kwercetyna, luteolina, apigenina, kemferol, 
• kwasy fenolowe: nie więcej niż 6% kwasu rozmarynowego, kwas kawowy, kwas chlorogenowy, kwas ferulowy, 
• triterpeny,  
• garbniki.  

Ciekawostka: Powyższa kombinacja składników olejku eterycznego sprawia, iż zapach świeżo roztartych liści melisy przypomina zapach cytryny. Wysuszony surowiec traci tę właściwość. Dzięki temu melisa jest popularnie nazywana cytrynowym zielem. 

Melisa – właściwości 

Liść melisy wykazuje właściwości:  

• uspokajające,  
• rozkurczające,  
• pobudzające wydzielanie soków trawiennych,  
• zmniejszające stany zapalne,  
• hamujące rozwój bakterii, grzybów, wirusów.  

Za dwa ostatnie odpowiedzialny jest głównie kwas rozmarynowy. Posiada on udowodnione naukowo działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe (badania na myszach).  

Zastosowanie melisy 

Surowiec farmaceutyczny, jakim jest liść melisy, może być stosowany: 

• w stanach nadpobudliwości nerwowej i rozdrażnienia, sytuacjach stresowych, trudnościach z zasypianiem, zaburzeniach snu, wspomagająco w depresji, 
• w migrenach, bólach menstruacyjnych, 
• przy przewlekłym zmęczeniu, 
• w nerwicach serca (zaburzenia rytmu serca o podłożu stresowym), 
• w skurczach mięśni gładkich, 
• w zaburzeniach przewodu pokarmowego, które mają podłoże nerwicowe, 
• w stanach zapalnych, zakażeniach.  

Wyciąg z liścia melisy znajdziemy w popularnych ziołowych mieszankach aptecznych (zarówno tych o statusie leku, jak i suplementu diety), np.: 

• do zaparzenia,  
• w tabletkach,  
• w wyciągach płynnych.  

Surowiec ten jest także dostępny jako saszetki do zaparzenia. Zawierają one jedynie wyciąg z melisy i są zarejestrowane jako produkt leczniczy.  

Melisę używa się także w gastronomii. Jest świetnym składnikiem sałatek, który dzięki swojemu cytrynowemu smakowi, zastępuje trawę cytrynową. Melisa może być także wykorzystywana do produkcji likierów, nalewek i słodyczy. Poza tym jest rośliną miododajną, skąd wzięły się jej ludowe nazwy: pszczelnik czy rojownik. Dzięki temu jest chętnie zasiewana przez pszczelarzy przy pasiekach.  

Melisa – przeciwwskazania 

Melisa jest stosunkowo bezpiecznym surowcem. Stosowanie naparów bądź preparatów zawierających jej wyciągi jest przeciwwskazane w nielicznych przypadkach. Nie powinny ich stosować osoby uczulone na ten surowiec farmaceutyczny bądź jego składnik.  

Odstawienie preparatów z melisą jest zalecane przed zabiegami operacyjnymi, gdyż mogą potencjalnie wchodzić w interakcje z lekami podawanymi w czasie i po zabiegu.  

Melisa – działania niepożądane 

Jeśli chodzi o działania niepożądane, występują one niezwykle rzadko. Mogą być to nudności, wymioty, bóle brzucha, bóle i zawroty głowy.