Migotanie przedsionków – groźna przyczyna udaru niedokrwiennego

Jak dochodzi do udaru mózgu?

Udar niedokrwienny występuje znacznie częściej niż udar krwotoczny, bo aż u 4/5 pacjentów z tym schorzeniem. Pojawia się wówczas, gdy jedna z tętnic zaopatrująca mózg w krew z jakiegoś powodu przestaje być drożna. W takiej sytuacji krew nie dociera do mózgu wcale lub – jeśli niedrożność nie jest całkowita – dociera w ilości niewystarczającej dla prawidłowego funkcjonowania tego organu. Niedrożność naczynia może powstać na skutek zmian miażdżycowych w tętnicach. Osadzające się na ścianach tętnic blaszki miażdżycowe coraz mocniej zwężają światło naczynia, a na ich powierzchni dodatkowo tworzą się skrzepy krwi. Gdy tętnica zostaje całkowicie zablokowana, krew nie dochodzi do struktur mózgowych – następuje więc niedokrwienny udar mózgu.

Inną przyczyną może być również zator powstający w wyniku oderwania się blaszki miażdżycowej od ściany naczynia, która – płynąc wraz z krwią – zatyka tętnicę doprowadzającą krew do mózgu. Zator występuje także wtedy, gdy na skutek patologicznych zmian w sercu powstaje skrzeplina wędrująca w krwiobiegu podobnie jak fragmenty blaszki miażdżycowej. Jeśli zator ustąpił samoistnie, a struktury mózgu nie uległy jeszcze zniszczeniu, taką sytuację określa się jako „niedoszły udar mózgu”. Co może spowodować zator? Jedną z najczęstszych przyczyn jest niezwykle groźne dla zdrowia migotanie przedsionków, które niestety bardzo trudno wykryć w trakcie rutynowych, okresowych badań.

Migotanie przedsionków i inne czynniki ryzyka udaru niedokrwiennego

Na zwiększone ryzyko udaru mózgu wpływa stosowanie wszelkiego rodzaju używek – należy więc rzucić palenie papierosów, a także ograniczyć spożywanie alkoholu (jest to ważne zwłaszcza u osób w podeszłym wieku). Prawdopodobieństwo udaru nieznacznie podnosi się również w trakcie przyjmowania antykoncepcji hormonalnej, która zwiększa ryzyko powstawania zakrzepów. 

Najważniejszym działaniem profilaktycznym jest jednak zapobieganie chorobom sprzyjającym wystąpieniu udaru. 

Wśród nich znajdują się m.in.:

• otyłość,
• cukrzyca,
• nadciśnienie tętnicze,
• choroby naczyń krwionośnych,
• miażdżyca, 
• dna moczanowa,
• choroby serca ze współwystępującym migotaniem przedsionków,
• bezdech senny,
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• nieleczone bądź nierozpoznane migotanie przedsionków.

Wielu z tych schorzeń da się uniknąć, prowadząc zdrowy tryb życia, uwzględniający:

• dopasowaną do możliwości dawkę ruchu,
• przestrzeganie diety,
• stronienie od używek. 

Ponadto właściwym działaniem w kierunku obniżenia ryzyka udaru mózgu będą wszelkiego rodzaju badania kontrolne, a w przypadku zachorowania – odpowiednio dopasowane leczenie i stosowanie się do zaleceń medycznych. Jeśli chodzi jednak o migotanie przedsionków, sprawa nie jest tak oczywista. Dlaczego? Groźne dla zdrowia i życia migotanie przedsionków może przebiegać bezobjawowo lub napadowo – bez odpowiednich, regularnych pomiarów jest więc niezwykle trudne do wykrycia. Pacjent może nawet nie zdawać sobie sprawy, że problem dotyczy również jego. Jak zniwelować to zagrożenie?

Profilaktyka udaru mózgu – czy można mu zapobiec?

Aby skutecznie zapobiegać występowaniu udaru mózgu, należy poznać czynniki ryzyka, a następnie starać się je modyfikować. I choć niektóre z nich (takie jak wiek powyżej 65. roku życia, płeć męska, udary przebyte w przeszłości czy obciążenia genetyczne) są niemożliwe do zniwelowania, to można zrobić naprawdę wiele, by zminimalizować ryzyko wystąpienia udaru. Jednym ze sposobów na wdrożenie profilaktyki jest stały monitoring funkcji życiowych, pozwalający wychwycić moment migotania przedsionków. Rozwiązaniem może okazać się przenośne EKG posiadające funkcję ciśnieniomierza. Jest ono w stanie wcześnie wykryć patologie i zmiany w pracy przedsionków, czyli stan, który niesie ze sobą ryzyko wystąpienia udaru.

Nowoczesne urządzenie tego typu wykonuje zarówno zapis EKG, jak i pomiar ciśnienia krwi. Dzięki temu może wykryć napadową, niemą (bezobjawową) odmianę migotania przedsionków i w efekcie uratować pacjentowi życie. Możliwość zapisu długich okresów pomiaru zwiększa szansę na uchwycenie momentu, w którym serce nie pracuje prawidłowo. Po analizie takiego zapisu lekarz będzie w stanie wdrożyć właściwą terapię, chroniącą pacjenta przed udarem typu niedokrwiennego. Samodzielne kontrolowanie parametrów związanych z ciśnieniem krwi oraz skurczami serca z użyciem przenośnego EKG jest bardzo łatwe.

Warto więc, by osoby chorujące na nadciśnienie, cukrzycę czy miażdżycę, a także pacjenci po przebytych udarach posiadali w domu urządzenia służące do pomiaru ciśnienia krwi oraz do mobilnego zapisu elektrokardiogramu (EKG).

Codzienny monitoring domowym EKG (w domu lub w podróży) zmniejsza ryzyko wystąpienia udaru niedokrwiennego, umożliwiając wychwycenie anomalii w pracy serca, ich szczegółowy zapis, a także szybki odczyt przez lekarza. W przeciwieństwie do jednorazowego, całodobowego monitoringu wypożyczonym ze szpitala Holterem przenośne EKG będzie dawało długookresowy zapis funkcjonowania serca. Holter bowiem może nie wychwycić migotania przedsionków czy innych zaburzeń akurat w tej dobie, w której jest noszony przez pacjenta. Skutkuje to brakiem podstaw do wdrożenia odpowiedniego leczenia. Domowe EKG, za pomocą którego wykonuje się pomiar na co dzień w dowolnym momencie, rozwiązuje ten problem. Dzięki takim działaniom prewencyjnym osoba chora lub jej bliscy będą mogli wezwać pomoc we właściwym czasie.