Tyrozynemia typu I – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny tyrozynemii typu I

Tyrozynemia jest chorobą, która posiada trzy postaci, z czego typ I jest najczęściej występującym. Istotą choroby jest zaburzenie procesów metabolicznych aminokwasu – tyrozyny. Zaburzenia te wynikają z nieprawidłowej aktywności enzymu – hydrolazy fumaryloacetooctanu. Patologia to efekt mutacji genu FAH, w którym zapisana jest struktura enzymu. Tyrozynemia typu I jest chorobą o typie dziedziczenia autosomalnym recesywnym. Oznacza to, że aby doszło do jej rozwoju, człowiek musi otrzymać od każdego z rodziców po jednym wadliwym allelu, zatem dziecko może zachorować, gdy jego rodzice:

• oboje są nosicielami, 
• oboje są chorzy,
• jedno z nich jest nosicielem, a drugie osobą chorą. 

Z powodu nieprawidłowej aktywności wspomnianego wcześniej enzymu – hydrolazy fumaryloacetooctanu, dochodzi do odkładania się w organizmie substancji stanowiących pośrednie ogniwa katabolizmu tyrozyny. Substancje powstałe w wyniku rozkładu to:

• fumaryloacetooctan, 
• maleiloacetooctan.

Ich odkładanie się prowadzi do uszkodzeń nerek i wątroby, a ich pochodne – bursztynyloaceton i bursztynyloacetooctan odpowiedzialne są za przełomy porfirio podobne. 

Tyrozynemia typu I – objawy i przebieg 

Tyrozynemia typu I przybiera formę jednej z trzech odmian:

Przebieg „ostry” – objawy rozwijają się najwcześniej, bo już w pierwszych miesiącach życia. Dominują objawy niewydolności wątroby:

• częste krwawienia błon śluzowych (w tym nosa), 
• tendencja do siniaczenia się wynikająca z niedoborów czynników krzepnięcia, które produkowane są w uszkodzonej wątrobie,
• masywne obrzęki,
• epizody hipoglikemii.
• Zwykle obecna jest łagodna postać choroby bliższych cewek nerkowych. Dzieci często zapadają na poważne infekcje ulegające uogólnieniu i przebiegające pod postacią sepsy. Choroba postępuje bardzo szybko.

Przebieg „podostry” – w tym typie tyrozynemii symptomy rozwijają się nieco później – w drugiej połowie pierwszego roku życia. Objawy są podobne do tych występujących w chorobie o przebiegu ostrym, pojawiają się jednak w mniejszym nasileniu. Uszkodzenie wątroby manifestuje się: 

• jej powiększeniem, 
• mniejszym nasileniem skazy krwotocznej, 
• zaburzeniami białkowymi. 

Patologia cewek nerkowych skutkuje powstaniem krzywicy hipofosfatemicznej. 

Przebieg „przewlekły” – objawy rozwijają się wolniej, zwykle w ciągu kilku pierwszych lat życia. Możliwe jest pojawienie się pierwszych symptomów dopiero w dorosłości. Uszkodzeniu ulega wątroba, w której rozwija się powolne włóknienie i marskość, z wszystkimi jej konsekwencjami:

• skazą krwotoczną, 
• zaburzeniami białkowymi i obrzękami, 
• wodobrzuszem,
• w schyłkowych etapach wyniszczeniem i śpiączką wątrobową.
  

Patologia nerek manifestuje się rozwojem krzywicy, a w późniejszych etapach powstaniem pełnoobjawowej przewlekłej choroby nerek, prowadzącej do ich niewydolności. 

Każdemu z trzech odmian tyrozynemii typu I mogą towarzyszyć przełomy porfirio podobne, z nasilonymi objawami, takimi jak:

• bolesne parestezje – skurcze i mrowienia, które powodują wygięcie głowy i tułowia ku tyłowi (opistotonus),
• objawy autonomiczne – zwyżki ciśnienia krwi, 
• tachykardia (przyspieszenie akcji serca),
• niedrożność porażenna jelit,
• niewydolność oddechowa,
• samookaleczenia.

Uwaga! W każdym z trzech typów, z powodu występowania niewydolność wątroby i jej marskości, zwiększa się ryzyko rozwoju złośliwego nowotworu – raka wątrobowokomórkowego. 

Tyrozynemia typu I – diagnostyka i leczenie

W diagnostyce tyrozynemii typu I zastosowanie znajdują przede wszystkim badania genetyczne. Ponadto stosuje się oznaczenie poziomu tyrozyny we krwi oraz ubocznych produktów jej rozkładu. Jeżeli mutacja powodująca chorobę jest znana w rodzinie, możliwa jest diagnostyka już w czasie ciąży. Kiedy kobieta w ciąży jest świadoma, że choroba może u niej wystąpić, materiał do badania można uzyskać w czasie biopsji kosmówki lub amniopunkcji.

Leczenie polega na stosowaniu diety ubogobiałkowej, co umożliwia ograniczenie spożywania tyrozyny. Ponadto wykorzystuje się leczenie farmakologiczne z użyciem nityzynonu. Substancja ta hamuje pracę enzymu odpowiedzialnego za rozkład tyrozyny do fumaryloacetooctanu i maleiloacetooctanu, które odpowiedzialne są za uszkodzenia narządowe. W ciężkich przypadkach niewydolności wątroby, skrajnej marskości lub raku wątrobowokomórkowym konieczne bywa przeprowadzenie przeszczepu tego narządu.

Podsumowując, tyrozynemia typu I jest chorobą rzadko występującą, lecz niezwykle groźną dla człowieka. Jej leczenie wymaga szybkiej i trafnej diagnozy oraz ścisłej kontroli lekarzy (pediatrów i genetyków klinicznych). Istotne jest także umiejętne dostosowanie diety przez dietetyka klinicznego. Zapewni to choremu ochronę przed zgubnymi efektami metabolitów tyrozyny, jak również wyposaży w wiedzę dotyczącą niezbędnej diety.