Kwasica izowalerianowa – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest kwasica izowalerinowa?

Kwasica izowalerianowa to choroba uwarunkowana genetycznie. Jest dziedziczona autosomalnie recesywnie [2]. Częstość jej występowania ocenia się na 1 przypadek na 60 tysięcy urodzeń [1]. U jej podstaw leżą mutacje w genie IVD prowadzące do niedoboru lub braku aktywności enzymu – dehydrogenazy izowalerylo-CoA [2, 3]. Enzym ten jest zaangażowany w szlak metabolizmu jednego z aminokwasów (elementów składowych białek) – leucyny. 

Zaburzenie aktywności degydrogenazy izowalerylo-CoA prowadzi do gromadzenia się w organizmie metabolitów, w tym kwasu izowalerianowego, które są przyczyną rozwoju objawów choroby.

Kwasica izowalerianowa – objawy 

W zależności od stopnia zmniejszenia aktywności enzymu choroba ma różny przebieg – od łagodnych przypadków z rzadkimi atakami, po bardzo ciężkie obarczone wysoką śmiertelnością.

Choroba o ciężkim przebiegu zwykle ujawnia się wcześnie. Objawami, które mogą pojawić się krótko po narodzinach dziecka, są: 

• niechęć do jedzenia, 
• wymioty, 
• znaczne obniżenie aktywności, 
• śpiączka, 
• drgawki.

Łagodniejsze postaci mogą ujawnić się później (w wieku dziecięcym). Często obserwuje się nawracające ostre ataki, które mogą być prowokowane przez chorobę, długotrwałe głodzenie (np. w przebiegu zatrucia pokarmowego) czy zwiększone spożycie produktów wysokobiałkowych. 

Do ostrych objawów zalicza się:

• zmniejszenie apetytu, 
• nudności i wymioty, 
• ospałość, zaburzenia koncentracji, 
• w ciężkich przypadkach drgawki, śpiączkę. 

U chorych obserwuje się również przewlekłe objawy o różnym nasileniu, zależnie od przebiegu choroby: 

• zaburzenia i opóźnienie rozwoju fizycznego i wzrostu, 
• zaburzenia i opóźnienie rozwoju intelektualnego, 
• napady drgawkowe i padaczkę, 
• spastyczność, 
• inne zaburzenia neurologiczne. 

Kwasica izowalerianowa – diagnostyka

Poza objawami wykrywanymi w badaniu podmiotowym i przedmiotowym w przebiegu choroby występują zaburzenia wykrywalne w badaniach laboratoryjnych, np.: 

• małopłytkowość, 
• leukopenia, 
• niedokrwistość aplastyczna, 
• kwasica ketonowa, 
• hiperamonemia, 
• podwyższone stężenia aminokwasu glicyny w moczu i krwi [3]. 

W niektórych komórkach organizmu, np. leukocytach, możliwa jest ocena aktywności enzymu – dehydroganazy izowalerylo-CoA, która w chorobie jest obniżona. 

W Polsce w diagnostyce wykorzystuje się trzy metody: 

• badanie krwi na bibule przesiewowej z użyciem metody MS/MS; 
• analizę kwasów organicznych w moczu; 
• badania genetyczne analizujące gen IVD, którego mutacje odpowiadają za rozwój kwasicy izowalerianowej [1]. 

W rodzianach obciążonych występowaniem kwasicy izowalerianowej można zastosować badania prenatalne w celu wczesnego wykrycia choroby u płodu [3]. 

Kwasica izowalerianowa – leczenie

Do tej pory nie odkryto leku umożliwiającego leczenie kwasicy izowalerianowej. Choroba jest nieuleczalna. 

Istnieją jednak sposoby terapii, które prowadzą do zmniejszenia produkcji szkodliwych metabolitów, a co za tym idzie – łagodzą objawy i poprawiają stan pacjentów. Chorzy powinni stosować dietę ubogą w leucynę. Ponadto należy suplementować glicynę i L-karnitynę [1, 3]. W celu zmniejszenia ryzyka ostrych ataków zalecane jest unikanie czynników prowokujących [3]. 

Chorzy pozostają pod stałą specjalistyczną opieką, a ich stan zdrowia jest systematycznie monitorowany w celu szybkiej reakcji w przypadku pojawienia się powikłań narządowych. 

Przeczytaj również:
L-karnityna – jaka jest jej rola w metabolizmie człowieka?