Wrzody odbytu – przyczyny, objawy, leczenie

Wrzody odbytu – czym są? 

Wrzody odbytu są zmianami lokalizującymi się w ścianie odbytnicy, która jest ostatnim odcinkiem jelita grubego. Najczęściej występują na przedniej i tylnej ścianie jelita. Wrzody odbytu, mimo swojej nazwy, mogą przyjmować nie tylko postać owrzodzenia, czyli ubytku w błonie śluzowej, ale także objawiać się jako zaczerwienienie, obrzęk (uniesienie) lub polip. Ponadto wrzody odbytu nie zawsze są pojedynczą zmianą, ale zdarza się, że u jednego pacjenta można zaobserwować liczne owrzodzenia. Rozpoznanie samotnego wrzodu odbytnicy jest najczęściej stawiane u osób w młodym wieku, a wśród pacjentów można zauważyć nieznaczną przewagę kobiet. Przypadki tej choroby u dzieci są niezwykle rzadkie [1].

Wrzody odbytu – przyczyny 

Dokładne przyczyny powstawania samotnego wrzodu odbytnicy pozostają niewyjaśnione, jednak spory udział w ich rozwoju przypisuje się przewlekłym zaparciom. Przedłużające się próby oddania stolca powodują nadmierny wzrost ciśnienia w świetle odbytnicy, a także zwiększają napięcie mięśni ściany jelit, prowadząc do ich przerostu i niedokrwienia śluzówki. Do innych przyczyn wrzodów odbytu zalicza się stosowanie wlewów doodbytniczych, przewlekłe używanie czopków i maści doodbytniczych oraz bakteryjne i wirusowe zapalenia jelit. 

Wrzody zlokalizowane w okolicy odbytu mogą być również oznaką innych chorób. Wśród przyczyn wymienia się m.in. raka jelita grubego i odbytu, chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego i endometriozę. Wrzody odbytu rozwijają się także jako powikłanie leczenia nowotworów radioterapią [1,2]. 

Wrzody odbytu – objawy 

Objawy wrzodów odbytu są bardzo niecharakterystyczne i mogą nasuwać podejrzenie innych chorób rozwijających się w tej okolicy, np. hemoroidów (guzków krwawniczych), przetok, szczelin i ropni.  

Do objawów wrzodów odbytu zalicza się: 

• ból dolnej części brzucha, 
• ból odbytu, 
• uczucie „niepełnego wypróżniania”, 
• bolesne i częste parcie na stolec, 
• świeżą i czerwoną krew w stolcu,
• śluz w stolcu,
• zaparcia i trudności w oddaniu stolca,
• biegunki,
• naprzemienne biegunki i zaparcia,
• nietrzymanie stolca,
• wypadanie odbytnicy.

U części pacjentów wrzody odbytu nie dają jednak żadnych objawów i są wykrywane przypadkowo, np. podczas kolonoskopii wykonywanej jako badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego [1,3,4].  

Wrzody odbytu – leczenie 

Leczenie wrzodów odbytu jest procesem długotrwałym i trudnym. Pierwszy i najważniejszy krok w terapii wrzodów odbytu stanowi leczenie zachowawcze, którego głównym celem jest usprawnienie wypróżnień.  

Pacjentowi zaleca się stosowanie diety bogatobłonnikowej i stopniowe wprowadzenie do codziennego jadłospisu takich produktów jak:  

• pełnoziarniste pieczywo, 
• otręby pszenne i płatki owsiane, 
• kasze gruboziarniste,  
• surowe warzywa i owoce, 
• ziarna i pestki (np. sezam i siemię lniane), 
• rośliny strączkowe (np. fasola, ciecierzyca i soczewica). 

Bardzo istotne jest również picie odpowiedniej ilości płynów, czyli około 2-2,5 litra w przypadku osoby dorosłej oraz umiarkowana, ale regularna aktywność fizyczna.  

Siedzący tryb życia nie sprzyja prawidłowej perystaltyce jelit, zatem rekomenduje się uprawianie sportu przez 30 minut do godziny dziennie. Szczególnie wskazane jest bieganie, pływanie i spacery. 

Dążąc do usprawnienia oddawania stolca u chorego, stosuje się także specjalny trening zwany metodą biofeedbacku, którego celem jest zmniejszenie napięcia mięśni dna miednicy i poprawa ich koordynacji. Pacjent powinien jednocześnie pamiętać o unikaniu nadmiernego parcia na stolec i siedzeniu na toalecie przez długi czas.  

U części chorych lekarz decyduje o włączeniu wlewów doodbytniczych z sukralfatem oraz stosowaniu łagodnych środków przeczyszczających.  

W przypadku braku skuteczności długotrwale zastosowanego leczenia zachowawczego, utrzymujących się obfitych krwawień i współwystępowania wypadania odbytnicy może okazać się, że konieczne będzie leczenie endoskopowe lub chirurgiczne [1,3,5]. 

Wrzody odbytu mogą objawiać się m.in. bólem, obecnością krwi i śluzu w stolcu oraz przewlekłymi zaparciami. Podobne symptomy obserwuje się przy innych schorzeniach lokalizujących się w jelicie grubym i odbycie, do których zalicza się nie tylko niegroźne choroby, np. hemoroidy, ale także bardzo poważne stany – nowotwory. Z tego względu w przypadku pojawienia się niepokojących objawów ze strony przewodu pokarmowego ważna jest konsultacja z lekarzem rodzinnym, chirurgiem lub proktologiem. 

Przeczytaj również:
Zaparcia – przyczyny, leczenie, domowe sposoby na zaparcia