Owrzodzenie żylne. Jak je wyleczyć?

Czym jest owrzodzenie żylne? 

Owrzodzeniem nazywamy ubytek skóry, który powstał w wyniku niedotlenienia tkanek i niedostatecznego zaopatrzenia ich w składniki odżywcze.  

Owrzodzenie goleni jest jedną z rodzajów ran przewlekłych, czyli takich, które goją się dłużej niż powinny. Standardowo specjaliści przyjmują, iż jest to okres dłuższy niż 6-8 tygodni. Jednak coraz częściej odchodzą od tak sztywnych ram i ranę przewlekłą definiują jako tę, która nie chce się goić. Proces ten może trwać wiele miesięcy albo lat.  

W nawet 50% przypadków czas leczenia owrzodzenia żylnego trwa ponad 10 lat, a aż w 70% zdarzają się nawroty.  

Owrzodzenie żylne – przyczyny 

Spośród wszystkich owrzodzeń najczęstszym rodzajem jest owrzodzenie żylne. Oznacza to, że ubytek występuje w żyłach układu powierzchownego, głębokiego lub żyłach przeszywających. Bardzo często stanowi nawet ich kombinację. Owrzodzenie żylne dotyczy aż 3 na 4 przypadki.  

Owrzodzenie może mieć także charakter: 

• tętniczy,  
• neuropatyczny (wynikający z powikłań cukrzycy), 
• limfatyczny.  

Najczęstszą przyczyną owrzodzenia jest choroba przewlekła, na którą chorujemy. W przypadku owrzodzenia żylnego jest to niewydolność żylna. 

Na większe ryzyko rozwoju owrzodzenia żylnego narażone są osoby: 

• w podeszłym wieku, 
• płci żeńskiej, 
• w ciąży, 
• po przebytej zakrzepicy żylnej, 
• prowadzące siedzący tryb życia,  
• o siedzącym lub stojącym trybie pracy, 
• z predyspozycjami genetycznymi, 
• otyłe, 
• na diecie ubogoresztkowej i cierpiące na zaparcia, 
• cierpiące na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP). 

Prawie połowa kobiet i mężczyzn po 70. roku życia cierpi na żylaki nóg. Owrzodzenia żylne w większości dotyczą kobiet. Dużą rolę odgrywają tu uwarunkowania genetyczne oraz styl życia. 

Do rozwoju przewlekłej niewydolności żylnej mogą przyczynić się również: 

• mała aktywność fizyczna obniżająca sprawność pompy mięśniowej; 
• przyjmowane leki, zwłaszcza hormonalne; 
• zaburzenia w układzie krzepnięcia krwi (niedobór białek układu krzepnięcia, nowotwory). 

Skąd bierze się stan zapalny w żyłach? 

Już po 40. minutach siedzenia ze zwieszonymi nogami zachodzą zmiany sprzyjające rozwojowi żylaków! 

Badacze zaobserwowali, że u zdrowych osób po 40. minutach siedzenia ze zwieszonymi nogami w krwi pobranej z żyły odpiszczelowej zwiększa się liczba czerwonych krwinek, a białych (leukocytów) nie ulega zmianie. Nadciśnienie żylne w kończynach dolnych powoduje zatem „ucieczkę” leukocytów z naczyń krwionośnych do mniejszych naczyń włosowatych (tzw. mikrokrążenia). Ponieważ białe krwinki są aż 1000-krotnie większe od czerwonych, ich nagromadzenie prowadzi do zaczopowania naczyń, niedotlenienia tkanek i rozwoju stanu zapalnego.  

Uszkodzenie ścian naczyń, niewydolne zastawki i pompa mięśniowa prowadzą do lub są wynikiem nadciśnienia żylnego. Powoduje to wzrost przepuszczalności kapilar, zwiększenie przesączania i przechodzenie płynu do tkanek. Zmieniona skóra staje się bardziej podatna na uszkodzenia i zakażenie. 

Wyobraźmy sobie zatem, jak wygląda sytuacja, gdy siedzimy lub stoimy w bezruchu przez kilka godzin dzień po dniu. 

Jak wygląda owrzodzenie żylne? Jak rozróżnić je od innych ran? 

W owrzodzeniu żylnym występuje pojedyncza rana lub może być ich kilka. Są one różnej wielkości – od punktowych aż po olbrzymie, które obejmują cały obwód łydki. Rana ma zwykle owalny kształt, jednak czasami jej forma jest mniej regularna. Może być dosyć głęboka, wypełniona czarną tkanką martwiczą, żółtym włóknikiem lub żółto-zieloną mazią. Wysięk z jej środka może być przezroczysty lub ropny, o nieprzyjemnym zapachu. W miarę postępu leczenia znika kolorowa wydzielina i zastępuje ją czerwona, zdrowa ziarnina. Na brzegach rany pojawia się naskórek, który z czasem będzie zarastał całą powierzchnię. 

Owrzodzenie żylne od innych odróżnia przede wszystkim miejsce, w którym się znajduje. Odleżyny w przeciwieństwie do owrzodzeń powstają na wypukłościach kostnych. Oznacza to, że nacisk oraz tarcie na kość powoduje uszkodzenie skóry. Dlatego najczęstsze z nich to odleżyny: kości krzyżowej, pięt, kolan, łokci, łopatek, obojczyków oraz te w obrębie potylicy. Nie zapominajmy także o kościach policzkowych, brodzie czy nosie.  

Po drugie, pacjent odleżynowy to zazwyczaj osoba leżąca lub np. na wózku inwalidzkim.  

Następnie musimy poszukać przyczyny powstania rany. Najbardziej charakterystycznym objawem niewydolności żylnej jest obrzęk nóg. W miarę postępu choroby na skórze pojawiają się zmiany w postaci widocznej małej siatki naczyń, która z czasem zmienia się w przebarwienia skórne i bardziej widoczne żylaki. Na samym końcu powstaje owrzodzenie, czyli rana.

Owrzodzenia różnią się też między sobą. Jak je odróżnić? 

 Aby postawić diagnozę, lekarz wykonuje dodatkowo badania: 

• tętna nogi, 
• USG Doppler (pokazuje naczynia i przepływ krwi przez nie), 
• laboratoryjne.

Owrzodzenie żylne – jak leczyć? 

Około 50-70% wszystkich prawidłowo leczonych owrzodzeń goi się w ciągu 4-6 miesięcy. Najlepsze rezultaty przynosi kompresoterapia, w której stosuje się specjalistyczne bandaże lub gotowe wielowarstwowe systemy uciskowe. Jednak zanim to nastąpi, lekarz oczyszcza ranę, stosuje antyseptyk i specjalistyczne opatrunki. Coraz powszechniejsze jest podciśnieniowe oczyszczanie rany za pomocą specjalnej aparatury. Dzięki temu infekcja rzadziej się rozwija, co znacząco skraca cały proces. 

Pamiętaj, by nie zwlekać z wizytą u lekarza. Owrzodzenie tętnicze, które zazwyczaj objawia się czarnym strupem, wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Lekarz musi bowiem przywrócić utracone krążenie w nodze. Dlatego tak istotne jest dostrzeganie różnic pomiędzy rodzajami owrzodzeń, aby nie bagatelizować objawów i móc skutecznie leczyć ranę. 

Często w bardziej zaawansowanych stadiach owrzodzenia żylnego lekarz chirurgicznie usuwa niewydolne żyły lub je podwiązuje. Uszkodzone zastawki wymagają czasem przeszczepu. Chirurgię od lat wspomaga leczenie laserowe, a w wielu przypadkach nawet ją zastępuje. 

W leczeniu powstałej rany bardzo ważna jest także pielęgnacja jej brzegów oraz otaczających owrzodzenie tkanek. Musimy zahamować zwłóknienie skóry i tkanki tłuszczowej. 

Oprócz powyższych metod lekarz wdraża również leczenie farmakologiczne. Bazuje ono przede wszystkim na lekach flebotropowych. Wpływają one na mikrokrążenie, hamują stan zapalny i zmniejszają przepuszczalność naczyń, a także zapobiegają zakrzepom.  

Szacuje się również, że ponad 60% chorych odczuwa ból, który trzeba leczyć. Włączenie leków przeciwbólowych przyniesie pacjentowi ulgę, zwiększając tym samym szansę na chęć współpracy i powodzenie całej terapii. 

Owrzodzenia żylne – jak im zapobiegać?

Jeśli cierpisz na przewlekłą chorobę żył kończyn dolnych i chcesz uniknąć owrzodzeń żylnych, zastosuj się do poniższych wskazówek.

• Dbaj o skórę nóg, dzięki prawidłowej higienie i nawilżaniu tych części ciała.
• Zadbaj o odpowiednią masę ciała i codzienną dawkę aktywności fizycznej.
• Staraj się jak najkrócej przebywać w jednej pozycji. Jak najczęściej poruszaj stopami, napinaj i rozluźniaj mięśnie łydek. 
• Rzuć palenie papierosów.
• Jeśli chorujesz przewlekle na cukrzycę, nadciśnienie czy miażdżycę, regularnie monitoruj stan swojego zdrowia.
• Noś podkolanówki lub rajstopy uciskowe.

Owrzodzenie żylne to jedna z najczęściej występujących ran. Częstotliwość występowania chorób, które sprzyjają owrzodzeniom, jest w naszym społeczeństwie bardzo duża. Istnieje zatem spore prawdopodobieństwo, że ktoś z naszych bliskich będzie cierpiał na tę dolegliwość. Dzięki umiejętności rozróżniania przyczyn oraz objawów, które im sprzyjają, możemy skutecznie zapobiegać powstawaniu ran. Jeśli dotyczy Cię niewydolność żylna, nie zwlekaj i zasięgnij porady specjalisty. Podejmując działanie, możesz ominąć długotrwały proces leczenia i oszczędzić sobie bólu związanego z tą przypadłością. 

Przeczytaj również:
Domowe sposoby na żylaki. Czy są skuteczne?