Podostre zapalenie tarczycy. Jak je rozpoznać?

Czym jest podostre zapalenie tarczycy? 

Podostre zapalenie tarczycy to schorzenie nazywane ziarniniakowym zapaleniem tarczycy, zapaleniem granulocytowym lub chorobą de Quervaina. Charakteryzuje się występowaniem stanu zapalnego wywołanego uszkodzeniem komórek budujących tarczycę. Często pojawia się ból promieniujący do ucha i żuchwy, choć objaw ten nie zawsze występuje. Charakterystycznym symptomem jest też gorączka.  

W przebiegu podostrego zapalenia tarczycy możemy wyróżnić cztery fazy choroby: 

• faza I – uszkodzenie miąższu gruczołu i związany z tym wyrzut hormonów FT3 i FT4, co powoduje nadczynność tarczycy, 
• faza II – powrót stężenia hormonów do prawidłowego poziomu, 
• faza III – tarczyca uszkodzona przez stan zapalny nie spełnia jeszcze swojej funkcji, przez co poziom hormonów FT3 i FT4 jest za niski i występują objawy niedoczynności tarczycy, 
• faza IV – powrót hormonów do prawidłowego poziomu i właściwe funkcjonowanie gruczołu tarczowego. 

Podostre zapalenie tarczycy występuje dość rzadko. Statystycznie choruje na nie ok. 12 na 100 000 osób. Najczęściej choroba dotyka kobiet między 20. a 50. rokiem życia.  

Podostre zapalenie tarczycy – przyczyny 

Nie znamy dokładnych przyczyn wystąpienia podostrego zapalenia tarczycy. Badacze uważają, że rozwój tego schorzenia prawdopodobnie jest związany z infekcją wirusową.

Podostre zapalenie tarczycy najczęściej pojawia się po przebyciu ostrego zakażenia górnych dróg oddechowych.  

Do wirusów, które mogą przyczyniać się do zachorowania na podostre zapalenie tarczycy, zaliczamy wirusy: 

• grypy, 
• świnki, 
• odry, 
• mononukleozy, 
• Coxsackie, 
• ECHO, 
• EBV, 
• adenowirusy, 
• SARS-CoV-2. 

Ryzyko rozwoju podostrego zapalenia tarczycy zwiększają także niektóre geny. 

Podostre zapalenie tarczycy – objawy 

Wystąpienie zapalenia tarczycy zwykle jest poprzedzone infekcją górnych dróg oddechowych. 

Towarzyszą jej następujące objawy: 

• kaszel,  
• katar,  
• ból gardła,  
• gorączka, 
• ogólne osłabienie.  

Następnie dochodzi do rozwoju podostrego zapalenia tarczycy. 

Pojawiają się: 

• gorączka, 
• obrzęk i powiększenie tarczycy, 
• ból tarczycy – może on promieniować do uszu, kąta żuchwy lub górnej części klatki piersiowej. 

Oprócz tego mogą występować objawy wynikające z nadmiaru, a później niedoboru hormonów tarczycy (symptomy nadczynności i niedoczynności gruczołu tarczowego). Zwykle do nadczynności dochodzi w fazie I, gdy następuje uszkodzenie komórek tarczycy i gwałtowny wyrzut dużej ilości hormonów.  

Towarzyszą temu następujące objawy: 

• niepokój, 
• drżenie rąk, 
• szybkie bicie serca, 
• biegunka, 
• brak tolerancji ciepła, 
• pocenie się dłoni, 
• wypadanie włosów, 
• chudnięcie, 
• biegunka. 

W fazie III podostrego zapalenia tarczycy może pojawić się niedoczynność tarczycy, co ma związek z uszkodzeniem jej struktury i upośledzeniem wytwarzania nowych hormonów.  

Mogą w tym okresie występować następujące dolegliwości: 

• zaparcia, 
• suchość skóry, 
• wypadanie włosów, 
• łamliwość paznokci, 
• przyrost masy ciała, 
• brak tolerancji zimna. 

Podostre zapalenie tarczycy – diagnostyka 

Diagnostyką i leczeniem podostrego zapalenia tarczycy zazwyczaj zajmuje się endokrynolog, czyli specjalista chorób układu hormonalnego.  

W rozpoznawaniu tego schorzenia pomocne są następujące badania: 

• laboratoryjne, 
• obrazowe, 
• cytologiczne, 
• histologiczne. 

Spośród testów laboratoryjnych najbardziej przydatne są te wykonywane z krwi: 

• morfologia – zauważalny jest wzrost liczby białych krwinek (leukocytów), co wynika z przebytej infekcji i stanu zapalnego tarczycy;
• OB i CRP – informują o istniejącym w organizmie stanie zapalnym; w podostrym zapaleniu tarczycy wartość OB i CRP wzrasta;
• badanie poziomu hormonów tarczycy (FT3 i FT4) – w I fazie podostrego zapalenia tarczycy (dochodzi w niej do uszkodzenia miąższu tego gruczołu) poziomy FT4 i FT3 zwykle będą podwyższone; w III fazie (gdy gruczoł jest na etapie regeneracji i produkuje mniej hormonów) stężenia FT3 i FT4 mogą być poniżej normy. 

Najważniejszym badaniem obrazowym w podostrym zapaleniu tarczycy jest USG. Pozwala ono uwidocznić ogniska stanu zapalnego w obrębie tego gruczołu. 

W diagnostyce podostrego zapalenia tarczycy zazwyczaj wykonuje się także biopsję. Jest to badanie, które polega na pobraniu fragmentu miąższu tarczycy przy pomocy specjalnej igły biopsyjnej. Następnie specjaliści analizują uzyskany materiał pod mikroskopem. 

Pomocniczo stosowane jest także badanie scyntygraficzne tarczycy. Niska jodochwytność jest jednym z kryteriów potwierdzających tę jednostkę chorobową. 

Podostre zapalenie tarczycy – leczenie 

Podostre zapalenie tarczycy jest chorobą, która ustępuje samoistnie.

W terapii stosuje się przede wszystkim leczenie objawowe. Ma ono na celu złagodzenie bólu. Zwykle są to niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), np. ibuprofen. 

W przypadku braku skuteczności leczenia z wykorzystaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych po kilku dniach lekarz może zdecydować o podaniu glikokortykosteroidów (sterydów), np. prednizonu. Terapia sterydami jest także wskazana przy ciężkim przebiegu choroby. Stosowane są zwykle przez 1-2 tygodnie (do ustąpienia dolegliwości).  

Fazy nadczynności i niedoczynności zwykle nie wymagają podawania leków. Niekiedy w celu złagodzenia objawów nadczynności podaje się propranolol, a przy symptomach niedoczynności syntetyczny analog naturalnej tyroksyny.

Przeczytaj również:
Badania tarczycy. Nie zwlekaj, zbadaj się!