Profilaktyka raka piersi. Czy możemy zapobiec chorobie?

Rak piersi – czynniki ryzyka

Czynnikami ryzyka nazywamy elementy, które mogą wpłynąć na rozwój danej choroby. W przypadku rozwoju raka piersi wyróżniamy czynniki modyfikowalne i niemodyfikowalne.

Do czynników, na które nie mamy wpływu, zaliczamy: 

• wiek – w Polsce diagnoza zazwyczaj jest stawiana w grupie wiekowej 50-69 lat, jednak od kilku lat obserwujemy wzrost zachorowań w grupie wiekowej 20-49 lat;
• występowanie raka piersi w rodzinie – znaczący wzrost ryzyka obserwujemy u kobiet, których bliskie krewne (1. stopnia) chorowały na raka piersi (1 krewna wzrost ryzyka o 1,8 razy, 2 krewne wzrost ryzyka o ok. 2,9 razy);
• rak piersi uwarunkowany genetycznie – główną przyczyną są mutacje w genach BRCA1 i BRCA2; ryzyko zachorowania w tym przypadku wynosi nawet 85%. 

Nie możemy zapobiec rozwinięciu się nowotworu piersi. Możemy natomiast zmniejszyć szansę na zachorowanie poprzez unikanie czynników ryzyka, na które mamy wpływ w codziennym życiu.

Modyfikowalnymi czynnikami ryzyka są: 

• spożywanie alkoholu – liczne badania wskazują, że u kobiet pijących 2-3 napoje alkoholowe w ciągu dnia występuje wyższe ryzyko zachorowania na raka piersi nawet o 20%; jest ono związane ze wzrostem poziomu estrogenu, który następuje po spożyciu alkoholu; im wyższy poziom estrogenu, tym większe ryzyko zachorowania;
• antykoncepcja hormonalna – u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną występuje wyższe ryzyko zachorowania na nowotwór piersi; zwiększa się ono również u kobiet, które niedawno zaprzestały jej przyjmowania (stosowały antykoncepcję przez 10 lat lub dłużej); dobrą wiadomością jest fakt, że po zaprzestaniu stosowania antykoncepcji ryzyko zachorowania na nowotwór piersi maleje; po ok. 5 latach ryzyko utrzymuje się na poziomie porównywalnym do kobiet, które nigdy nie stosowały antykoncepcji hormonalnej;
• otyłość i nadwaga – jest to czynnik ryzyka głównie w przypadku kobiet w wieku menopauzalnym; niższe ryzyko związane z otyłością i nadwagą obserwujemy wśród młodszych kobiet, ale pamiętajmy, że ten czynnik ma także wpływ na rozwój innych zagrażających życiu chorób;
• hormonalna terapia zastępcza – ryzyko zachorowania rośnie ze względu na wzrost poziomu estrogenu we krwi (podobnie jak w przypadku stosowania antykoncepcji hormonalnej);
• późna pierwsza ciąża, bezdzietność – kobiety, które urodziły swoje pierwsze dziecko po 30. roku życia, mają relatywnie większe ryzyko zachorowania; badania wskazują także na wzrost ryzyka raka piersi wśród nieródek;
• brak aktywności fizycznej – regularna aktywność fizyczna może obniżyć ryzyko zachorowania na nowotwór piersi nawet o 10-20%; dotyczy to głównie kobiet w okresie pomenopauzalnym;
• palenie papierosów lub innych wyrobów tytoniowych – u kobiet palących papierosy występuje wyższe ryzyko zachorowania nawet o 10% w porównaniu do kobiet niepalących.

Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka piersi, przestrzegaj poniższych zasad:

• zaprzestań palenia papierosów, 
• zadbaj o regularną aktywność fizyczną,
• utrzymuj właściwą wagę,
• ogranicz spożycie alkoholu.

Rak piersi – profilaktyka wtórna 

Celem profilaktyki wtórnej jest rozpoznanie nowotworów w jak najwcześniejszym stadium zaawansowania. Rak piersi wykryty we wczesnym stadium jest zazwyczaj całkowicie wyleczalny. Współcześnie wykrycie zaawansowanego raka nie jest wyrokiem, ponieważ leczenie może znacząco wydłużyć życie chorej i poprawić jego jakość.

Do metod profilaktyki wtórnej zaliczamy regularne samobadanie piersi i wykonywanie badań profilaktycznych w odpowiednich odstępach czasu. 

Samobadanie piersi

Jest to najprostsza metoda, która wymaga od Ciebie poświęcenia jedynie dziesięciu minut każdego miesiąca. Możesz je wykonać sama lub poprosić o pomoc partnera.

Dzielimy je na 2 etapy:

1. oglądanie – pomaga znaleźć niepokojące zmiany na skórze piersi, takie jak:

• zaciągnięcia brodawki sutkowej lub skóry piersi,
• miejscowe zaczerwienienie,
• wyciek płynu z brodawki (mleczny, surowiczy, krwisty, ropny),
• „objaw skórki pomarańczowej”,
• owrzodzenie,
• różnicę wielkości między piersiami (piersi większości kobiet są w jakimś stopniu nierówne – to zupełnie normalne; niepokojący natomiast będzie wzrost jednej z piersi w krótkim czasie);

2. badanie palpacyjne (dotykowe) – polega na dociskaniu piersi dłonią do żeber w poszukiwaniu guzków, zgrubień, wycieku z brodawki i innych niepokojących objawów; badanie to przeprowadzaj raz w miesiącu, tydzień po zakończeniu cyklu menstruacyjnego; jeśli już nie miesiączkujesz, wybierz jeden konkretny dzień w ciągu miesiąca.

Mammografia

Jest badaniem radiologicznym, które umożliwia zobrazowanie zmian występujących w piersiach. Kobieta powinna poddać się temu badaniu po raz pierwszy ok. 40. roku życia. Jeśli występują u Ciebie obciążenia genetyczne i rodzinne, możesz wykonać je szybciej, aby wykryć ewentualne zmiany na wczesnym etapie choroby. W Polsce prowadzony jest program profilaktyczny, który obejmuje kobiety w wieku 50-69 lat. Mogą one wykonać bezpłatne badanie mammograficzne raz na dwa lata.

Pamiętaj, że ujemny wynik badania mammograficznego nie wyklucza w 100% nowotworu piersi.

Kontynuuj regularną diagnostykę mammograficzną i comiesięczne samobadanie piersi oraz regularnie odwiedzaj ginekologa.

USG

To badanie, które lepiej sprawdza się u kobiet młodszych i kobiet w ciąży. Może również stanowić uzupełnienie badania mammograficznego piersi. O tym, czy badanie USG jest potrzebne, decyduje zwykle ginekolog lub chirurg onkologiczny. 

Zmniejszenie ryzyka zachorowalności na raka piersi lub zwiększenie szans na jego wyleczenie jest możliwe. Aby tego dokonać, unikaj czynników ryzyka, regularnie wykonuj badania profilaktyczne i regularnie odwiedzaj ginekologa.

Przeczytaj również:
USG piersi. Jak często je wykonywać?