Higiena aparatu ortodontycznego. Jak o nią dbać?

Aparat ortodontyczny to urządzenie stosowane do korygowania wad zgryzu i nieprawidłowego ustawienia zębów. Działa poprzez delikatny, stały nacisk, który stopniowo przesuwa zęby na właściwe miejsce. Dzięki temu poprawia nie tylko wygląd uśmiechu, ale także funkcję żucia i zdrowie jamy ustnej.

Aparaty ortodontyczne można podzielić na aparaty ruchome i stałe.

Rodzaje aparatów ortodontycznych

Aparat ruchomy

Aparaty ruchome można samodzielnie wyjąć z ust. Najczęściej wykonane są z płyty akrylowej połączonej z metalowymi elementami. W ich budowie znajduje się śruba ortodontyczna, która umożliwia stopniowe rozszerzanie aparatu i kontrolę działania siły nacisku. Tego typu aparaty stosuje się głównie u dzieci i młodzieży, u których proces wzrostu szczęki i żuchwy nadal trwa.

Coraz większą popularność zyskują też nakładki ortodontyczne (alignery) – przezroczyste, zdejmowane aparaty wykonane z tworzywa. Są niemal niewidoczne i bardzo wygodne w noszeniu. Nakładki delikatnie przesuwają zęby. Należy je wymieniać co kilka tygodni na kolejne zestawy, zgodnie z planem leczenia ustalonym przez ortodontę. Ten rodzaj aparatu stosuje się głównie u starszej młodzieży i dorosłych.

Podczas noszenia aparatu na zęby zdejmowanego bardzo ważne jest dbanie o codzienną higienę jamy ustnej. Zęby myj co najmniej dwa razy dziennie, stosując pastę do zębów i płyn do płukania jamy ustnej.

Jeśli pojawią się podrażnienia lub otarcia, ulgę przyniosą żele z lidokainą lub płukanki ziołowe zawierające szałwię i rumianek, które działają łagodząco i przeciwzapalnie.

Jak dbać o aparat ruchomy?

Pamiętaj, aby po każdym zdjęciu aparatu dokładnie go umyć pod bieżącą wodą, używając szczoteczki i pasty do zębów lub specjalnej myjki ultradźwiękowej. Pozwoli to usunąć osad i resztki jedzenia. Czysty aparat osusz i przechowuj w pojemniku, który umożliwia swobodny przepływ powietrza i zapobiega rozwojowi bakterii.

Myjki

Ultradźwiękowa myjka do aparatów ortodontycznych umożliwia szybkie i wygodne usunięcie plam, osadów, kamienia oraz resztek jedzenia z aparatu. Może być stosowana codziennie. Do czyszczenia można używać samej wody lub specjalnych preparatów przeznaczonych do myjek ultradźwiękowych.

Pasta

Specjalna pasta do czyszczenia aparatu pomaga utrzymać go w czystości i usuwa nieprzyjemny zapach. Działa antybakteryjnie, skutecznie dociera do trudno dostępnych miejsc i nie rysuje powierzchni aparatu.

Aparat stały

Aparaty stałe są przymocowane do powierzchni zębów za pomocą specjalnych zamków, przez które przechodzi metalowy łuk. Całość utrzymywana jest w odpowiednim napięciu, dzięki czemu zęby stopniowo przesuwają się na właściwe miejsce. Wielkość siły działającej na zęby ortodonta dostosowuje indywidualnie, w zależności od etapu leczenia i potrzeb pacjenta.

Higiena jamy ustnej przy aparacie stałym

Elementy aparatu stałego sprzyjają odkładaniu się płytki nazębnej, której usunięcie może być utrudnione. Dlatego osoby noszące aparat powinny szczególnie dbać o codzienną higienę jamy ustnej. Regularne i dokładne czyszczenie zębów oraz aparatu pozwala zapobiec próchnicy, przebarwieniom i stanom zapalnym dziąseł.

Szczotkowanie

Do czyszczenia zębów z aparatem stałym najlepiej używać specjalnej szczoteczki ortodontycznej z włosiem o dwóch długościach:

• dłuższym – umieszczonym po bokach, które czyści powierzchnię zębów,
• krótszym – pośrodku, które dokładnie oczyszcza zamki i druty aparatu, nie uszkadzając ich.

Aby jeszcze skuteczniej usunąć resztki jedzenia i płytkę nazębną, stosuj szczoteczki jednopęczkowe lub tzw. szczoteczki międzyzębowe (wrzecionowe). Dzięki swojej elastycznej końcówce docierają do trudno dostępnych miejsc wokół zamków i pod drutami.

Nitkowanie

Aby dokładnie oczyścić zęby podczas noszenia aparatu, pamiętaj o przestrzeniach międzyzębowych.

Do tego najlepiej sprawdzi się specjalna nić ortodontyczna, składająca się z trzech części:

• sztywnego krótkiego odcinka, którym przeprowadza się nić pod łukiem aparatu,
• miękkiej, puszystej części, która czyści powierzchnie zębów i zamki,
• gładkiej, nawoskowanej części, służącej do usuwania resztek z bocznych przestrzeni między zębami.

Nitkuj zęby po dokładnym umyciu ich szczoteczką. Regularne stosowanie nici pomaga zapobiegać próchnicy i stanom zapalnym dziąseł.

Irygatory

Irygator to urządzenie, które za pomocą cienkiego strumienia wody usuwa resztki jedzenia i płytkę nazębną z trudno dostępnych miejsc w jamie ustnej. Strumień wody dociera tam, gdzie nie sięga szczoteczka, a przy tym jest delikatny dla dziąseł i bezpieczny dla elementów aparatu ortodontycznego.

Płyny do płukania

Noszenie aparatu stałego sprzyja odkładaniu się płytki nazębnej, dlatego warto codziennie stosować płyny do płukania jamy ustnej. Pomagają one usunąć resztki pokarmowe z trudno dostępnych miejsc, ograniczają rozwój bakterii i odświeżają oddech. Regularne stosowanie takich preparatów wspiera higienę jamy ustnej i chroni przed próchnicą oraz stanami zapalnymi dziąseł.

Dobrym wyborem są płyny z fluorem lub składnikami antybakteryjnymi, które dodatkowo wzmacniają szkliwo.