Na czym polega badanie KTG?

Badanie KTG – po co się je wykonuje? 

Kardiotokografia, ze względu na oceniane parametry, jest najbardziej użyteczna w okresie okołoporodowym. Wcześniej można wysłuchiwać i oceniać samą akcję serca płodu już od około 17 tygodnia ciąży za pomocą specjalnego detektora akcji serca. Akcja serca to istotny parametr, który pozwala na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości, natomiast monitorowanie czynności skurczowej mięśnia macicy nie ma zastosowania na tak wczesnym etapie ciąży. Dlatego też zapis kardiotokograficzny w pełnej okazałości, czyli jednoczesne rejestrowanie akcji serca płodu oraz czynności skurczowej mięśnia macicy w ciąży o przebiegu prawidłowym powinien być stosowany bezpośrednio przed i w trakcie porodu. Pozwala on na wykrycie zagrażającego życiu niedotlenienia płodu, znacząco przyczyniając się do obniżenia odsetka zgonów płodów. 

Przeczytaj również:
Kalendarz badań w ciąży

Zaburzenia pracy serca płodu 

Najważniejszym parametrem, który oceniamy na zapisie KTG, jest podstawowa częstość uderzeń serca płodu, którą wyznacza się poprzez obserwację średniej częstości uderzeń akcji serca w ciągu przynajmniej 10 minut. Podstawowa częstość uderzeń serca płodu powinna znaleźć się, w zależności od źródeł, w zakresie między 110 a 170 uderzeń na minutę.  

Jeżeli podstawowa akcja serca płodu wynosi ponad 170 uderzeń na minutę, mówimy o tachykardii – jest to stan nieprawidłowy. Podobnie jest w sytuacji podstawowej akcji serca wynoszącej poniżej 110 uderzeń na minutę, którą określa się jako bradykardia.  

Zarówno tachykardia, jak i bradykardia mogą być spowodowane m.in.: 

• wewnątrzmacicznym niedotlenieniem, np. w wyniku uciśnięcia sznura pępowinowego lub ucisku macicy na żyłę główną dolną, co bardzo często obserwuje się w przypadku ułożenia ciężarnej w pozycji na wznak; 
• niewydolnością łożyska; 
• chorobami współistniejącymi matki, do których należy m.in.: nadciśnienie, cukrzyca, niedokrwistość. 

Ponadto poprzez prowadzenie zapisu kardiotokograficznego możemy oceniać zmienność liczby uderzeń serca na minutę. Gdy akcja serca wzrasta o od 5 do 25 uderzeń na minutę, mówimy o akceleracjach. Takie zjawisko jak akceleracja powinno występować przynajmniej dwukrotnie w ciągu 10-minutowego zapisu kardiotokograficznego, ponieważ akceleracje świadczą o dobrym stanie dziecka i jego prawidłowym utlenowaniu. Bardzo często akceleracje są związane z ruchami płodu, także podczas dotykania dziecka przez powłoki brzuszne matki.  

Jednak zapis KTG pozwala nam zaobserwować zwolnienia pracy serca, czyli tzw. deceleracje, które nie powinny występować w zapisie zdrowego płodu. Deceleracje to krótkotrwałe zwolnienia akcji serca płodu o około 15 uderzeń na minutę. Przyczyny występowania zwolnień akcji serca płodu w zapisie kardiotokograficznym mogą być różne. O deceleracjach wczesnych mówimy wtedy, gdy zwolnienie akcji serca występuje w momencie wystąpienia skurczu mięśnia macicy. Tak więc deceleracja jest niejako lustrzanym odbiciem skurczu macicy. Natomiast deceleracje późne obserwuje się w momencie, gdy minie najsilniejszy skurcz, co zazwyczaj świadczy o tym, że występuje zagrożenie niedotlenienia płodu, które może być wynikiem: 

• przedwczesnego oddzielenia łożyska, 
• nadmiernej aktywności skurczowej mięśnia macicy,  
• chorób współistniejących ciężarnej.  

Powyższe informacje pokazują, jak powinien wyglądać prawidłowy zapis kardiotokograficzny. Należy jednak pamiętać o tym, że interpretację zapisu kardiotokograficznego powinni przeprowadzać specjaliści, czyli lekarz lub położna, ponieważ są oni w stanie prawidłowo ocenić dobrostan dziecka na podstawie zapisu KTG, a także pozostałych czynników takich jak przebieg ciąży oraz stan zdrowia matki. Dopiero po rozpatrzeniu wszystkich okoliczności, które mają wpływ na ciążę, ocena badania jest wiarygodna i odzwierciedla rzeczywisty stan płodu.  

Źródła: 

• Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia. Tom 1 Położnictwo, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.  
• Marianowski L., Marianowski P., Fizjologia ciąży, w: Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii, red. Łepecka-Klusek C. Wydawnictwo CZELEJ, Lublin 2003. 
• Troszyński M., Położnictwo Ćwiczenia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.