Grypa żołądkowa. Jak ją leczyć?

Grypa żołądkowa – przyczyny 

Przyjmuje się, iż w Europie, grypę żołądkową u dzieci do 5. roku życia wywołują rotawirusy. Zakażenie to jest szczególnie niebezpieczne, gdyż z reguły prowadzi do długo utrzymujących się objawów. Należą do nich:  

• częste wymioty,  
• biegunki,  
• zwiększone ryzyko odwodnienia.  

Najczęściej objawy te mają długi i ciężki przebieg, dlatego też zaleca się hospitalizację.  

Oprócz rotawirusów nieżyt żołądkowo-jelitowy mogą wywoływać norowirusy (głównie u osób dorosłych). Z kolei bakteriami, które wywołują nieżyt, są zazwyczaj Campylobacter, Salmonella lub ich toksyny. Do zakażenia dochodzi poprzez: 

• spożywanie skażonej wody,  
• zjedzenie nieodpowiednio przygotowanego posiłku, 
• kontakt z osobą zakażoną.  

Jakie objawy towarzyszą nieżytowi żołądkowo-jelitowemu? 

Do objawów grypy żołądkowej należą: 

• nudności, wymioty, 
• biegunka (może być krwawa, śluzowata),  
• silne, kurczowe bóle brzucha, jamy brzusznej, 
• apatia, osłabienie, bóle głowy, gorączka, bóle mięśni, 
• odwodnienie. 

Grypa żołądkowa – profilaktyka 

Ważne! W Polsce są dostępne na receptę szczepionki przeciwko rotawirusom.  

Dzięki nim można zmniejszyć ryzyko wystąpienia nieżytu żołądkowo-jelitowego o ciężkim przebiegu u dziecka. Skuteczność szczepionek została udowodniona kliniczne. Po zastosowaniu szczepionki liczba zakażonych rotawirusem zmniejszyła się w każdej badanej grupie wiekowej (dzieci)*.   

*Major reduction of rotavirus, but not norovirus, gastroenteritis in children seen in hospital after the introduction of RotaTeq vaccine into the National Immunization Programme in Finland, Maria Hemming, Sirpa Räsänen 

Jeśli dziecko zostało zaszczepione przeciwko rotawirusom, czynnikiem etiologicznym pochodzenia wirusowego są jedynie norowirusy. Obecnie pracuje się nad szczepionką, która wyeliminowałaby ryzyko infekcji podobnie jak ta przeciwko rotawirusom.  

Grypa żołądkowa – leczenie 

Farmakologiczne leczenie nieżytu jest ograniczone do podawania środków zapobiegających bądź redukujących odwodnienie, hamujących biegunkę oraz wymioty. Jeśli mamy do czynienia z zakażeniem bakteryjnym, w leczeniu jelitówki stosuje się także antybiotyki. Poważniejsze przypadki kliniczne wymagają hospitalizacji. 

Środki nawadniające 

Preferuje się doustną podaż środków nawadniających. W cięższych przypadkach, kiedy dochodzi do znacznego odwodnienia, zaburzeń świadomości oraz gdy podaż doustna jest utrudniona, występuje konieczność leczenia dożylnego.  

Gdy nie ma dostępu do płynu nawadniającego (mieszanina elektrolitów i glukozy), zaleca się podaż dużej ilości wody, lecz w małych porcjach. Można także podawać elektrolity – w formie roztworu. W aptekach są dostępne preparaty w postaci tabletek lub saszetek do rozpuszczenia, o różnych smakach, np. bananowym, truskawkowym czy pomarańczowym.  

Małym dzieciom nie należy podawać soków owocowych czy napojów słodzonych (zawierających cukry proste), gdyż te mogą nasilać wymioty i biegunkę.  

Leki przeciwwymiotne 

Większość preparatów hamujących uporczywe wymioty jest dostępna jedynie z przepisu lekarza. Do typowych substancji hamujących wymioty należą:  

• dimenhydrant,  
• prometazyna,  
• lewomepromazyna,  
• metoklopramid,  
• haloperydol.  

Bez recepty możemy otrzymać jedynie dimenhydrant bądź wyciągi z kłącza imbiru, które hamują odruch wymiotny i nudności. Wyciągi te występują w postaci kropel, pastylek i cukierków. Można również zastosować starty imbir dodany do herbaty.  

Leki przeciwbiegunkowe 

Są stosowane w uporczywych biegunkach, które mogą być krwawe lub z towarzystwem gorączki. Najczęściej podawaną substancją leczniczą jest loperamid (u osób dorosłych). Z kolei dzieciom, ale także i dorosłym można podawać smektyn dioktanościenny.   

Bezzasadne jest podawanie węgla leczniczego czy nifuroksazydu, które nie mają potwierdzonego działania przez żadne z uznanych towarzystw naukowych.  

Antybiotyki 

Antybiotyki stosuje się wówczas, gdy czynnikiem etiologicznym grypy jelitowej są bakterie. Lekarz decyduje o konkretnej substancji leczniczej oraz sposobie jej podania. Antybiotyki są dostępne jedynie z przepisu lekarza.  

Nie należy stosować antybiotyków posiadanych w domu, które np. zażywały wcześniej inne osoby (do innego schorzenia lub tego samego). Jest to działanie skrajnie nieodpowiedzialne i wpływające na niekorzyść pacjenta. 

Dieta i probiotyki 

Dawniej zalecano dietę BRAT – sposób żywienia stosowany podczas biegunki, na który składały się produkty lekkostrawne, np. ryż, banany, jabłka, chleb tostowy.  

Dowiedziono jednak, iż stosowanie tej diety jest bezzasadne – nie skraca ona czasu trwania jelitówki, a także nie dostarcza organizmowi wystarczającej ilości składników odżywczych.  

Lepszym rozwiązaniem jest podanie probiotyków, które mogą przyczynić się do skrócenia czasu trwania dolegliwości takich jak biegunka czy wymioty. Najczęściej zalecanymi są Lactobacillus rhamnosus GG oraz Saccharomyces boulardii. Preparaty w formie kapsułek czy saszetek, zawierające wymieniony szczep bakteryjny oraz drożdżaki są dostępne w aptekach bez recepty.  

Grypa żołądkowa jest niebezpiecznym, ostrym stanem chorobowym. Zaleca się zatem rozważność podczas samoleczenia. Jeśli wystąpią opisywane objawy, należy zgłosić się do lekarza. W przypadku małych dzieci kontakt ten powinien być jak najszybszy.