Rany i otarcia. Jak je opatrywać?

Czym jest rana? 

Raną nazywamy przerwanie ciągłości skóry, błon śluzowych, głębiej położonych tkanek lub otwarcie jamy ciała. Rany mogą powstać na skutek urazu mechanicznego, który był zamierzony (np. cięcie chirurgiczne) lub przez przypadek.  

Jakie są rodzaje ran? 

Najczęstszymi rodzajami ran są: 

• Otarcie – uszkodzone zostają naczynia krwionośne powierzchowne oraz duża ilość zakończeń nerwowych, dlatego rana jest bardzo bolesna. Takie rany są najczęściej zanieczyszczone drobinkami piasku i żwiru. 
• Rana cięta – brzegi rany są gładkie, ponieważ są zwykle zadane przez ostre narzędzie. Rana obficie krwawi ze względu na uszkodzone naczynia krwionośne. 
• Rana kłuta – rana zadana przez długi, ostro zakończony przedmiot. Taki rodzaj rany jest bardzo niebezpieczny, gdyż uszkodzone zostają narządy wewnętrzne. 
• Zmiażdżenie – uszkodzone zostają tkanki oraz naczynia podskórne, w miejscu uszkodzenia pojawia się krwiak. 
• Rana szarpana – temu rodzajowi ran towarzyszą zazwyczaj inne obrażenia oraz duże zabrudzenie rany. 
• Rana postrzałowa – taka rana może mieć wlot oraz wylot. Temu rodzajowi rany towarzyszy zazwyczaj duże krwawienie. 
• Rana kąsana – zazwyczaj zadane przez zwierzęta. Taka rana goi się przez długi czas. Istnieje także ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi przez zwierzęta. 
• Oparzenia – powstają podczas działania na skórę gorących cieczy, gazów, ciał stałych lub promieniowania. 

Praktycznie zaraz po uszkodzeniu rozpoczyna się proces gojenia rany. Jest on skomplikowany i zależy od czynników zewnętrznych oraz wewnętrznych. Jego ważnym elementem jest osobnicza zdolność skóry do regeneracji nabłonka oraz odbudowy tkanki łącznej.  

Fazy gojenia się ran w zależności od czasu 

• Faza zapalna (oczyszczania) – 1-3 dzień: aktywują się fagocyty i enzymy proteolityczne, następnie autolitycznie rana oczyszcza się z drobnoustrojów, zanieczyszczeń i tkanki martwiczej. 
• Faza wytwórcza (proliferacyjna) – 2-14 dzień: tworzenie nowych naczyń krwionośnych i wypełnienie ubytków tkanką ziarninową, następuje odbudowa naskórka. 
• Faza epitelizacji – od 3-4 dnia do 20-21 dnia, a nawet do kilku miesięcy: tkanka ziarninowa przeobraża się w tkankę bliznowatą. 

Prędkość gojenia ran zależy od wielkości rany, jej umiejscowienia, ukrwienia skóry, brzegów rany, obecności w ranie ciała obcego, infekcji oraz tkanki martwiczej. Proces gojenia zależy także od zastosowanego opatrunku. 

Postępowanie przy otarciach naskórka oraz niewielkich ranach 

1. W przypadku pojawienia się otarcia na skórze lub niewielkiej rany należy umyć ją delikatnym środkiem odkażającym, np. wodą z mydłem lub przepłukać roztworem soli fizjologicznej. 
2. Na brzegi rany można nałożyć maść przyspieszającą gojenie oraz zabezpieczającą przed zakażeniem rany. 
3. Na ranę należy nałożyć suchy, sterylny opatrunek, np. kompres z gazy lub plaster. 

Poważniejsze rany, np. silnie krwawiące, powinny zostać zaopatrzone przez osobę wykwalifikowaną i nie należy ich lekceważyć.