Botoks – jak wykorzystuje się go w medycynie estetycznej?

Historia odkrycia toksyny botulinowej 

Toksyna botulinowa została odkryta na początku XIX wieku, dokładniej w 1817 r.  Niemiecki lekarz i naukowiec Justin Kerner jako pierwszy opublikował pełen opis objawów zatrucia toksyną botulinową i nazwał ją „jadem kiełbasianym”, odnosząc się do źródła jej pochodzenia. Wysnuł także hipotezę, że ta toksyna zastosowana w odpowiednio małych ilościach może mieć działanie lecznicze.  

Pod koniec XIX wieku mikrobiolog belgijskiego pochodzenia – Emil Pierre Marie van Ermengem po raz pierwszy wykazał, że truciznę wytwarzają Gram-dodatnie bakterie beztlenowe. Aktualnie szczep bakterii Bacillus botulinus nazywa się Clostridium botulinum.  

Kolejnym osiągnieciem było uzyskanie toksyny botulinowej w formie krystalicznej w roku 1944 przez Edwarda Schantza.  

Na początku II połowy XX wieku rozpoczęły się testy z toksyną botulinową typu A na małpach. Pod koniec lat 80. ubiegłego wieku nieduża firma farmaceutyczna Allergan odkupiła prawa do sprzedaży toksyny botulinowej typu A i zmieniła nazwę handlową z Oculinum na Botox. Zaczęła również badania kliniczne nad zastosowaniem toksyny.  

W 1989 r. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków wydała firmie Allergan zgodę na produkcję botoksu w celach terapeutycznych (u osób powyżej 12. roku życia).  

W 2000 r. FDA umożliwiła stosowanie botoksu przy kręczu karku (dystonia szyjna) oraz jako substancję przeciwbólową. Jednak najczęściej spotykana jest ona w medycynie estetycznej w celu redukcji zmarszczek.  

Toksyna botulinowa – wskazania 

Istnieje szereg wskazań do zastosowania toksyny botulinowej w medycynie estetycznej. Wśród najważniejszych można wyodrębnić:  

• zmarszczki gładzizny czoła,  
• poziome zmarszczki czoła,  
• zmarszczki w okolicy ust, 
• zmarszczki mięśnia szerokiego szyi, 
• zmarszczki środkowej części twarzy. 

Botoks jest neurotoksyną. W małych dawkach nie jest ona groźna dla zdrowia. Iniekcja prawidłowo wykonana przez wyspecjalizowany personel medyczny sporadycznie prowadzi do wystąpienia działań niepożądanych.  

Działanie toksyny botulinowej na zmarszczki mimiczne   

Za komunikację między komórką nerwową ruchu a mięśniem odpowiada związek chemiczny – acetylocholina, która jest neuroprzekaźnikiem. Dzięki niej możemy swobodnie wykonywać każdy grymas twarzy.  

Wprowadzenie do określonego mięśnia toksyny botulinowej powoduje, że jej cząsteczki łączą się z płytką nerwowo-mięśniową, blokując wytwarzanie neuroprzekaźnika, a dokładnie acetylocholiny. Gdy acetylocholina zostanie zablokowana, sygnał między komórką nerwową a mięśniem nie przechodzi. Konsekwencją takiego działania jest paraliż danego mięśnia. W rezultacie skóra rozluźnia się, a zmarszczki nie są widoczne.  

Stwierdzenie, że botoks to wypełniacz, to mit!  

Zadaniem botoks nie jest wypełnienie zmarszczek. Za wypełnianie zmarszczek czy powiększanie ust odpowiada kwas hialuronowy. Jak wspomniano powyżej, działanie toksyny botulinowej stosuje się po to, aby wygasić bądź zmniejszyć pracę wybranych mięśni twarzy. Chodzi o te mięśnie, które odpowiadają za wzmożone marszczenie się skóry. Zastosowanie botoksu ma na celu zatrzymanie powstawania lub pogłębiania się zmarszczek. 

Jak podaje się toksynę botulinową? 

Bardzo ważna jest precyzja podania, ponieważ ma ona znaczenie dla naturalności wyglądu. Chodzi o to, aby efekt nie był sztuczny. W trakcie iniekcji zastosowana zostaje minimalna ilość preparatu – tak, aby zapobiec powstawaniu zmarszczek, a jednocześnie uzyskać naturalną mimikę. Oczywiście zdarza się, że botoks powoduje efekt maski (zmrożenia), ale dzieje się to przez użycie zbyt dużych dawek.  

Aby otrzymać najbardziej naturalny efekt, stosuje się nową metodę – mikrobotoks (znany również jako babybotoks), opracowaną przez doktora Wu. Dzięki mikrobotoksowi uzyskana zostaje poprawa stanu skóry oraz jej tekstury, a jednocześnie unika się efektu „zmrożonej twarzy”. Dawki botoksu są niewielkie, wstrzykuje się je powierzchownie, dzięki czemu zabieg jest bezpieczniejszy, a powikłania występują bardzo rzadko. 

Toksyna botulinowa a nadmierna potliwość 

Toksynę botulinową stosuje się również w leczeniu nadmiernej potliwości.  W tym przypadku działanie botuliny opiera się na blokadzie działania nerwów zaopatrujących gruczoły potowe ekrynowe. To zapobiega wydzielaniu przez nie potu. Jest to skuteczny sposób radzenia sobie z nadpotliwością dłoni, pach czy stóp.  

Przeczytaj również: 
Toksyna botulinowa – najbardziej śmiertelna substancja świata czy cudowny lek?

Botoks – jak przygotować się do zabiegu? 

Na dwa tygodnie przed zabiegiem należy zaprzestać stosowania leków antykoagulacyjnych, takich jak aspiryna czy środki przeciwzapalne. Ma to zapobiec powstawaniu krwiaków. Ponadto minimum tydzień przed zabiegiem powinno się odstawić alkohol. 

Botoks – jak przebiega zabieg?  

Sama iniekcja toksyną botulinową trwa jedynie 10-15 minut. Aplikacja tradycyjną metodą nie wymaga znieczulenia. Przed iniekcją wymagana jest dezynfekcja skóry. Substancja aktywna, czyli botulina jest wstrzykiwana z wykorzystaniem cieniutkiej igły. Aplikuje się ją do mięśnia, który wywołuje niechciany wyraz twarzy lub zmarszczkę. Botulinę stosuje się najczęściej na kurze łapki lub zmarszczki czoła (lwia zmarszczka, zmarszczki poprzeczne czoła).  

Jak postępować po zabiegu botoksu? 

W ciągu 4 godzin po iniekcji nie powinno się:

• pochylać głowy (np. przy zawiązywaniu butów czy też podczas snu), 
• masować miejsc iniekcji, 
• uprawiać sportu (intensywne ćwiczenia fizyczne są zabronione) 
• wystawiać ciała na promieniowanie UV. 

Do pracy można wrócić od razu po zabiegu, ponieważ ślady po wkłuciach są mało widoczne. 

Botoks – efekty po zabiegu 

Pierwsze efekty zaczynają być widoczne po 3-6 dniach. Optymalny efekt następuje po około 10-14 dniach i utrzymuje się do 4-6 miesięcy.  

Może się zdarzyć, że zabieg nie przyniesie rezultatów. Dzieje się tak, ponieważ we krwi niektórych osób poddających się zabiegowi mogą być obecne przeciwciała, które wytworzył organizm po kontakcie z niewielkimi dawkami toksyny botulinowej. Innym powodem może być zbyt krótki odstęp między zabiegami z użyciem toksyny botulinowej. 

Botoks – przeciwwskazania 

Niewielkie dawki botoksu nie są uznawane za niebezpieczne dla człowieka. Ilość preparatu stosowana podczas zabiegów z zakresu medycyny estetycznej jest wielokrotnie mniejsza od ilości, która mogłaby doprowadzić do zatrucia. 

Okres ciąży i laktacji jest przeciwwskazaniem bezwzględnym – nie można wykonać zabiegu w tym czasie.  

Pozostałe przeciwwskazania to: 

• niektóre choroby układu nerwowego,  
• alergie na substancję aktywną oraz składniki w niej zawarte, 
• zaburzenia krzepliwości krwi,  
• stan zapalny w miejscu podania, 
• opryszczka. 

Przeciwwskazaniem do wykonania zabiegu może być również zażywanie leków przeciwarytmicznych lub antybiotyków. 

Uznaje się, że iniekcję botoksem najlepiej wykonywać od 25. do 65. roku życia. 

Botoks – o czym jeszcze należy pamiętać? 

Pamiętajmy, że toksyna botulinowa powoduje paraliż mięśnia. Każdy z nas wie, że mięśnie, np. twarzy, są nam potrzebne w codziennych procesach, takich jak mruganie, patrzenie, żucie, wyrażanie emocji. Kiedy mięsień jest porażony z powodu iniekcji botoksem, nie porusza się.  Trzeba pamiętać, że to aktywność mięśni powoduje lepsze ukrwienie pobliskich tkanek. Poprzez nacisk mięśnia na tkankę kostną następuje produkcja macierzy kostnej. Paraliż przyspiesza atrofię tkanek całego przekroju, w tym również kości, które z wiekiem przestają być plastyczne, zmniejszają swoją objętość i stają się kruche.  Botoks również upośledza fizjologiczny drenaż limfatyczny, dlatego nie powinien być stosowany u osób ze skłonnością do obrzęków i zastoju limfy.