Otyłość. Realny problem zdrowia publicznego

Za główne przyczyny tej sytuacji uważa się spożywanie zbyt wielu kalorii, szczególnie w postaci wysokoprzetworzonej i wysokokalorycznej żywności oraz skrajnie niską aktywność fizyczną. Ten stan rzeczy odpowiada w naszym kraju za 14,2% zgonów (13,1% mężczyzn i 15,3% kobiet) oraz za utratę 12,4% (odpowiednio 12,1% i 12,6%) lat przeżytych w zdrowiu. Otyłość dodatkowo przyczynia się do pogorszenia rokowania w przebiegu COVID-19. 

Otyłość – konsekwencje zdrowotne 

Otyłość jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka:  

• cukrzycy typu 2,  
• nadciśnienia tętniczego, 
• arytmii,  
• zespołu metabolicznego,  
• nowotworów,  
• depresji,  
• zaburzeń oddychania w trakcie snu,  
• miażdżycy.  

Dzieje się tak dlatego, że tkanka tłuszczowa, a konkretnie jej trzewna część, jest aktywna metabolicznie i wykazuje inne właściwości niż podskórna tkanka tłuszczowa. Trzewna tkanka tłuszczowa otacza narządy wewnętrzne. Zlokalizowana jest m.in. wokół serca, jelit oraz innych organów. Ten rodzaj tkanki tłuszczowej bierze udział w przemianach testosteronu do estrogenu, produkuje czynniki prozapalne, które przyspieszają starzenie się tkanek, a także łatwiej uwalnia do osocza cholesterol zapakowany w białkową otoczkę, czyli lipoproteiny. Powoduje to odkładanie się depozytów najbardziej aterogennej frakcji cholesterolu VLDL (małe gęste lipoproteiny) w ścianie naczyń. W rezultacie przyspiesza to proces tworzenia blaszki miażdżycowej, która na późnym etapie rozwoju może nawet zamknąć światło naczyń tętniczych, doprowadzając do udaru mózgu czy zawału serca.  

Wymienione stany to najbardziej rozpoznawalne powikłania miażdżycy. Taka sytuacja może również dotyczyć innych narządów, takich jak nerki czy mięśnie. Wtórnie, poza miażdżycą, może dojść do upośledzenia funkcji nerek i/lub chromania przestankowego, czyli osłabienia siły mięśni na skutek zwężenia naczyń doprowadzających do nich krew. Poza naczyniowymi skutkami wpływu tkanki tłuszczowej na organizm, można także zaobserwować jej negatywne oddziaływanie na układ szkieletowy. Jego nadmierne obciążenie oraz przyspieszenie zużywania stawów prowadzą do pogorszenia mobilności, a w ciężkich przypadkach doprowadzić mogą nawet do niepełnosprawności

Leczenie otyłości 

Walka z otyłością to bardziej skomplikowana procedura niż zalecenie pacjentowi diety i ruchu.

Zwykle otyli pacjenci wymagają pomocy psychiatry, psychologa, fizjoterapeuty oraz dietetyka.

W skrajnych przypadkach możemy sięgnąć po farmakoterapię oraz zabiegi chirurgiczne, ale te ostatnie są zarezerwowane dla najcięższych przypadków. Leczenie chirurgiczne wraz z farmakoterapią stanowią najskuteczniejszą terapię dla pacjentów o najwyższej masie ciała.  

Oczywiście fundamentem dla leczenia otyłości jest modyfikacja stylu życia. Okazuje się, że oferta lecznicza dla chorych z otyłością jest dość szeroka i oprócz bezpośrednich interwencji w jakość i ilość spożywanych pokarmów można też wpłynąć na spożycie kalorii w pośredni sposób, np. przez uregulowanie długości i jakości snu oraz wydatkowanie kalorii przez aktywność fizyczną. Ograniczenie spożycia alkoholu również wpływa pozytywnie na zmniejszenie liczby przyjmowanych kalorii.

To krótkie omówienie otyłości rysuje ją jako problem wielowątkowy, wymagający pomocy szerokiego spektrum specjalistów, który rzadko daje się rozwiązać prostymi sposobami. Dlatego tak w przypadku otyłości, jak i innych chorób zależnych od stylu życia, ważna jest profilaktyka oraz monitorowanie i reagowanie na pojawienie się nadwagi. 

Przeczytaj również:
Otyłość jako niezależny czynnik ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19