Zapalenie brzegów powiek. Jakie są jego przyczyny, objawy i jak się je leczy?

Jakie są przyczyny zapalenia brzegów powiek? 

Zapalenie brzegów powiek to stan zapalny o charakterze przewlekłym powodujący obrzęk i zaczerwienienie powiek. Objawy tej dolegliwości możesz też zaobserwować na spojówkach i u nasady rzęs. Najczęściej występuje z obu stron.  

Jedną z przyczyn zapalenia brzegów powiek może być zakażenie gronkowcem i nieprawidłowa odpowiedź organizmu na składniki jego ściany komórkowej. Gronkowiec to bakteria, która przenosi się np. za pośrednictwem brudnych rąk. Zapalenie może mieć podłoże łojotokowe i ma to miejsce, gdy gruczoły tarczkowe produkują zbyt dużą ilość wydzieliny, a jej nadmiar blokuje ujście gruczołów. Często współwystępuje z ogólnym łojotokowym zapaleniem skóry, które obejmuje inne partie ciała, głównie skórę głowy czy fałdy nosowo-wargowe.  

Przyczyną tej dolegliwości może być również uczulenie na różne alergeny roślinne i zwierzęce, kosmetyki i substancje toksyczne występujące w środowisku.  

Zapalenie może być także spowodowane zaburzeniami czynności gruczołów Meiboma. Są to zmodyfikowane gruczoły łojowe. Ich funkcją jest wydzielanie tłuszczowych składników filmu łzowego, czyli cienkiej warstwy ochronnej, która pokrywa powierzchnię oka. W wyniku aktywności enzymów bakteryjnych dochodzi do powstawania wolnych kwasów tłuszczowych, co powoduje podwyższenie temperatury topnienia wydzieliny, a co za tym idzie jej utrudnione wydzielanie z gruczołów. Rozwija się wówczas stan zapalny nabłonka kanalikowego wraz z jego nadmierną keratynizacją (rogowaceniem). Brak fosfolipidów w filmie łzowym przyczynia się do nadmiernego parowania łez, a w konsekwencji do rozwoju zespołu suchego oka.  

Zapalenie brzegów powiek bywa także związane z obecnością nużeńców w mieszkach włosowych rzęs i gruczołach Meiboma. Nużeniec to pasożyt, którym możemy zarazić się przez bezpośredni kontakt ze skórą zakażonej osoby, używając jej ręczników czy kosmetyków, a nawet poprzez kurz, w którym obecne są jaja tego pasożyta [1,2]. 

Jakie są rodzaje zapalenia brzegów powiek?

Zapalenie brzegów powiek możemy podzielić na: 

• przednie zapalenie brzegów powiek – obejmuje skórę u podstawy rzęs. Choroba ma podłoże gronkowcowe lub łojotokowe; 
• tylne zapalenie brzegów powiek – jest związane z dysfunkcją gruczołów Meiboma [1]. 

Zapalenie brzegów powiek – objawy 

Objawy, które możesz u siebie zaobserwować, są podobne w obu rodzajach zapalenia. Występują one także w przypadku innych jednostek chorobowych oczu.  

Częstymi objawami zapalenia brzegów powiek są: 

• pieczenie i świąd w okolicach oczu i ich zaczerwienienie,  
• obrzęk i zaczerwienienie powiek,  
• sklejanie się rzęs,  
• uczucie ciała obcego,  
• nadmierne wypadanie rzęs, 
• łuszcząca się skóra w okolicach rzęs. 

Objawy bardziej charakterystyczne dla gronkowcowego zapalenia powiek to twarde łuski wokół podstawy rzęs, przekrwienie spojówek, nieprawidłowy wzrost rzęs, a także ich siwienie.  

W przypadku podłoża łojotokowego możesz zaobserwować przekrwiony i tłusty brzeg powiek, posklejane rzęsy oraz łuski na powiekach i rzęsach. Charakterystycznym objawem jest też światłowstręt i uczucie piasku pod powiekami. Objawy zazwyczaj nasilają się rano. 

W zapaleniu związanym z dysfunkcją gruczołów Meiboma gęsta wydzielina może prowadzić do zaczopowania ujść gruczołów, czemu często towarzyszy przekrwienie i poszerzenie niewielkich naczyń krwionośnych w okolicach tylnego brzegu powieki, a pojawiający się film łzowy jest tłusty i pienisty. 

Gdy za stan zapalny odpowiada zakażenie nużeńcem, poza standardowymi objawami pojawia się także nadwrażliwość na światło, dym i kurz. W okolicy rzęs i na tylnych krawędziach powiek widoczne są niewielkie łuski [2-4]. 

Jak leczyć zapalenie brzegów powiek?

Leczenie tego schorzenia zależy od przyczyny wywołującej chorobę. W przypadku podejrzenia wystąpienia zapalenia powieki udaj się do okulisty, który postawi prawidłową diagnozę i wdroży odpowiednie leczenie.  

Niestety całkowite wyleczenie często jest niemożliwe. Dzięki leczeniu może dojść do remisji (ustąpienia objawów), jednak choroba często wraca, szczególnie po zakończeniu kuracji.

Leczenie farmakologiczne polega głównie na zastosowaniu maści z antybiotykiem. Wykorzystywane są także glikokortykosteroidy aplikowane miejscowo i doustna antybiotykoterapia. Antybiotyki stosowane w postaci maści to głównie bacytracyna, detreomycyna i erytromycyna. Leki miejscowe mogą być stosowane przez kilka tygodni i aplikowane kilkukrotnie w ciągu dnia.  

Ważne jest zachowanie odpowiedniego odstępu między kolejnymi kuracjami i różnymi antybiotykami, aby zapobiec rozwinięciu oporności.  

Doustnie stosuje się azytromycynę i erytromycynę oraz tetracykliny (z wyjątkiem kobiet ciężarnych i dzieci poniżej 12. roku życia). W przypadku leczenia sterydami stosuj jak najniższą skuteczną dawkę i unikaj długotrwałego stosowania. Wynika to z możliwości wystąpienia skutków ubocznych, takich jak rozwój zaćmy i zwiększenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. W przypadku pojawienia się zaburzeń filmu łzowego możesz zastosować nawilżające krople do oczu dostępne bez recepty. 

Zakażenie nużeńcem może dodatkowo wymagać stosowania maści rtęciowej lub siarkowej, krotamitonu, permetryny, metronidazolu, niekiedy także doustnego podania iwermektyny.  

Ważną rolę odgrywa także odpowiednia higiena powiek. Powieki i okolice oczu oczyszczaj przeznaczonymi do tego preparatami.  

Możesz wykonać także ciepłe okłady połączone z masażem powiek. Umożliwia to rozpuszczenie zaschniętej wydzieliny blokującej ujście gruczołów, a masaż pozwoli na jej usunięcie. Zadbaj o to, aby okłady nie były zbyt gorące, a wszystkie zabiegi wykonuj czystymi rękoma. Do okładów i masażu wykorzystaj materiały jednorazowego użytku [1,2]. 

Przeczytaj również:
Zaczerwieniona skóra powiek – sposoby na walkę z uciążliwym dyskomfortem