Fizjoterapia uroginekologiczna. Nie tylko dla kobiet w ciąży!

Fizjoterapeuta uroginekologiczny – na czym polega jego praca? 

Fizjoterapeuta uroginekologiczny zajmuje się diagnostyką, leczeniem i profilaktyką schorzeń w obrębie dna miednicy. Najczęściej pacjentkami są kobiety w różnym wieku, ale mężczyźni z problemami urologicznymi czy nastolatki z bolesnym miesiączkowaniem również mogą zgłosić się do tego specjalisty. Fizjoterapeuta wykorzystuje do pracy z pacjentem nieinwazyjne i przede wszystkim bezbolesne metody. 

Są to głównie: 

• masaż,  
• terapia manualna,  
• osteopatia,  
• kinesiotaping,  
• indywidualnie dobrane ćwiczenia, 
• wspomagająco elektrostymulacja lub USG. 

Fizjoterapia uroginekologiczna – wskazania 

Zakres dolegliwości, z którymi możesz udać się do fizjoterapeuty uroginekologicznego, jest bardzo szeroki.  

Ginekologia

Specjalista przygotowuje kobietę do zajścia w ciążę, a następnie ją prowadzi. Dobiera aktywność fizyczną dla ciężarnej, przygotowuje do porodu i pomaga w powrocie do aktywności po porodzie. Zależnie od rodzaju porodu fizjoterapeuta przeprowadza terapię nacięcia krocza po porodzie siłami natury lub blizny po cesarskim cięciu. U wielu ciężarnych dochodzi też do rozejścia mięśnia prostego brzucha i spojenia łonowego – terapia tych miejsc to również zadanie dla specjalisty. 

Poza zagadnieniami związanymi z ciążą i porodem fizjoterapeuta uroginekologiczny pomaga pacjentkom zmagającym się z bolesnymi miesiączkami, obniżeniem lub wypadaniem narządu rodnego, endometriozą czy menopauzą. Warto się do niego zwrócić przed planowaną operacją ginekologiczną, jak i tuż po niej – w okresie rekonwalescencji.

Urologia

Nie tylko kobiety mogą skorzystać z usług fizjoterapeuty uroginekologicznego. Nietrzymanie moczu to problem dotyczący obu płci, dlatego także mężczyźni mogą zwrócić się z nim do tego specjalisty. Fizjoterapeuta pomoże także przy nawracających zapaleniach dróg moczowych, problemach z mikcją i częstomoczu. 

Seksuologia

Problemy w sypialni mogą mieć wiele przyczyn. Niektóre kobiety zmagają się z bólem narządów rodnych, bolesnym współżyciem czy pochwicą. Pary narzekają na brak satysfakcji seksualnej i obniżone libido. Każdym z tych zagadnień zajmuje się właśnie fizjoterapeuta uroginekologiczny.

Proktologia

Do fizjoterapeuty uroginekologicznego zwracają się także pacjenci z nietrzymaniem stolca i gazów, wypadającym odbytem czy osłabieniem zwieracza odbytu. Warto zgłosić się do niego również, gdy cierpisz na przewlekłe zaparcia i biegunki.

Fizjoterapia uroginekologiczna w ciąży 

Ciąża i poród to najczęściej pierwszy moment w życiu kobiety, gdy dowiaduje się ona o istnieniu fizjoterapeuty uroginekologicznego. Ten specjalista pomoże jej optymalnie przygotować ciało do ciąży i porodu.  

Z porady fizjoterapeuty uroginekologicznego warto jednak skorzystać już przed zajściem w ciążę. 

Specjalista pomoże zwalczyć różnego rodzaju napięcia mięśniowe występujące w obrębie mięśni miednicy, kręgosłupa i brzucha, zbada kondycję stawów biodrowych i biodrowo-krzyżowych. W razie potrzeby dobierze również odpowiedni trening, który wzmocni mięśnie odpowiadające za stabilizację sylwetki.  

Najczęściej jednak do fizjoterapeuty uroginekologicznego zgłaszają się pacjentki w ciąży. Niektóre z nich chcą po prostu świadomie przygotować się do porodu, a u innych występują różnego rodzaju dolegliwości związane z ciążą, np. bóle kręgosłupa, nadciśnienie, bóle stawów, obrzęki i drętwienie kończyn. Współpraca z fizjoterapeutą powinna rozpocząć się dopiero w drugim trymestrze ciąży.  W tym okresie ryzyko zmniejsza się ryzyko poronień, a przyszła mama czuje się znacznie lepiej niż na początku ciąży.  

Fizjoterapeuta powinien pokazać ciężarnej:  

• jak minimalizować dyskomfort związany ze zmianami zachodzącymi w jej ciele; 
• jaką pozycję przyjmować przy wykonywaniu różnych czynności dnia codziennego; 
• jakie ćwiczenia powinna wykonywać; 
• w jaki sposób prawidłowo napinać i rozluźniać mięśnie dna miednicy; 
• jak poprawnie oddychać; 
• jak zapobiec rozejściu mięśnia prostego brzucha i spojenia łonowego.  

Powyższe wskazówki pomogą ciężarnej przygotować się do porodu i uniknąć komplikacji lub pęknięcia krocza. Często wykorzystywaną techniką jest kinesiotaping. Stosuje się ją w przypadku przeciążonych mięśni grzbietu, rozciągniętych mięśni brzucha czy obrzęków kończyn dolnych. 

Fizjoterapia uroginekologiczna po porodzie 

Fizjoterapia uroginekologiczna po porodzie pomaga kobiecie szybciej wrócić do formy sprzed ciąży. Nie chodzi tutaj o wagę czy ogólną sprawność fizyczną, ale w głównej mierze o powrót do prawidłowego funkcjonowania mięśni dna miednicy, układu moczowo-płciowego i wydalniczego oraz mięśni brzucha. W zależności od rodzaju porodu terapia różni się momentem rozpoczęcia i problemami, z którymi zmaga się kobieta.  

Na wizytę poporodową u fizjoterapeuty uroginekologicznego powinnaś udać się około 6 tygodni po porodzie siłami natury i 12 tygodni po cesarskim cięciu.  

Po porodzie siłami natury fizjoterapeuta sprawdza:  

• wydolność mięśni dna miednicy,  
• kondycję mięśnia prostego brzucha, 
• czy spojenie łonowe się nie rozeszło,  
• czy nie pojawiła się przepuklina kresy białej. 

Ponadto w przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu, nietrzymania gazów lub stolca zaleca odpowiednią terapię i indywidualne ćwiczenia.  

Po cesarskim cięciu terapia polega głównie na pracy nad blizną, aby nie dopuścić do powstawania zrostów w tkankach podskórnych. Ważną kwestią jest również praca z mięśniami dna miednicy i dysfunkcją układu moczowego.  

Terapia opiera się także na: 

• indywidualnie dobranych ćwiczeniach,  
• masażu poszczególnych mięśni,  
• ćwiczeniach oddechowych, 
• nauce prawidłowego wykonywania czynności dnia codziennego bez nadmiernego obciążania mięśni grzbietu i brzucha.  

Wiele kobiet po porodzie boryka się z bólem w trakcie stosunku. Tutaj również ulgę przyniesie wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego, który dobierze terapię rozluźniającą i pomoże pozbyć się problemu.  

Fizjoterapeuta uroginekologiczny przy nietrzymaniu moczu 

Kobiety są znacznie bardziej narażone na problem nietrzymania moczu niż mężczyźni. Ciąża, poród, zmiany hormonalne czy menopauza mogą w znacznym stopniu przyczynić się do wystąpienia tej dolegliwości. Jednak coraz częściej problem dotyka także mężczyzn. 

Powodem mogą być: 

• niska aktywność fizyczna,  
• siedzący tryb życia, 
• otyłość.  

Problem nietrzymania moczu często jest tematem tabu. Zazwyczaj pacjenci późno zgłaszają się po pomoc.  

Terapia nietrzymania moczu opiera się na: 

• nauce świadomego rozluźniania i napinania odpowiednich mięśni dna miednicy,  
• treningu w domu,  
• stosowaniu elektrostymulacji przezpochwowej u kobiet, 
• stosowaniu elektrostymulacji przezodbytniczej u mężczyzn.  

Poza tym terapeuta uczy pacjenta odpowiednich nawyków: 

• brak parcia na mocz i stolec,  
• przyjmowanie odpowiedniej pozycji wspomagającej wypróżnianie,  
• unikanie wykonywania podskoków i brzuszków,  
• ergonomiczne podnoszenie i noszenie ciężarów, 
• przyjmowanie bezpiecznej pozycji przy kaszlu i kichaniu. 

Fizjoterapia uroginekologiczna a brak satysfakcji ze współżycia 

Brak satysfakcji seksualnej, podobnie jak nietrzymanie moczu, jest tematem tabu. Wiele kobiet ukrywa to nie tylko przed ginekologiem, ale przede wszystkim przed partnerem.  

Przyczynami braku satysfakcji seksualnej są:  

• problemy natury psychicznej,  
• zaburzenia napięcia mięśni pochwy (zbyt napięte lub rozluźnione),  
• nietrzymanie moczu,  
• nietrzymanie gazów,  
• bolesna blizna po nacięciu krocza,  
• blizna i/lub zrosty po cesarskim cięciu,  
• endometrioza,  
• zespoły bólowe miednicy mniejszej,  
• nadreaktywny pęcherz, 
• pochwica.  

Terapia polega przede wszystkim na rozluźnieniu nadmiernie napiętych mięśni dna miednicy i poprawie ustawienia miednicy. Jeżeli pacjentka nauczy się świadomie rozluźniać mięśnie, wówczas przechodzi się do ćwiczeń wzmacniających odpowiednie mięśnie dna miednicy. 

Fizjoterapia uroginekologiczna – przebieg wizyty 

Pierwsza wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego opiera się na zebraniu dokładnego wywiadu. 

Terapeuta może zadać Ci pytania dotyczące:  

• ilości ciąż,  
• przebiegu ciąż i porodów,  
• poronień,  
• problemów z zajściem w ciążę, 
• problemów występujących w ciąży i w trakcie połogu,  
• rodzaju dolegliwości,  
• czasu trwania dolegliwości i miejsca ich występowania,  
• wcześniejszych terapii,  
• przebytego leczenia itp.  

Następnie specjalista: 

• zbada Twoją postawę w pozycji siedzącej i stojącej,  
• obserwuje oddech,  
• zbada palpacyjnie brzuch, podbrzusze, dolną partię pleców, mięśnie pośladkowe i miednicę. Jeżeli pacjentka wyrazi zgodę, przeprowadza również badanie per vaginum (przez pochwę).  

Dzięki temu fizjoterapeuta może sprawdzić napięcie mięśni dna miednicy, czynnościowo ocenić wydolność mięśni przy kaszlu i kichaniu, zaciskaniu i rozluźnianiu oraz sprawdzić stan blizn i ograniczenia, jakie powodują.  

Następnie specjalista dobiera odpowiednią formę terapii ukierunkowaną na dany problem. Pacjentka otrzymuje indywidualnie opracowany zestaw ćwiczeń do wykonywania w domu. Fizjoterapeuta uczy kobietę, na których mięśniach powinna się skoncentrować w trakcie ćwiczeń, jak świadomie rozluźniać i napinać mięśnie dna miednicy. Opracowuje blizny i uczy pacjentkę, jak sama może z nimi pracować.  

Wizyty odbywają się co kilka tygodni. Pacjentka w domu wykonuje ćwiczenia i stosuje się do zaleceń, a na kolejnej wizycie specjalista ocenia efekty.

Fizjoterapia uroginekologiczna – ćwiczenia 

Aby terapia przyniosła oczekiwane rezultaty, ważne jest indywidualne dobranie ćwiczeń i wykonywanie ich na początku pod okiem specjalisty, a następnie samodzielnie w domu. Taka kolejność umożliwia poznanie własnego ciała, naukę świadomego rozluźniania i aktywacji odpowiednich mięśni.  

Przykładowe ćwiczenia do wykonywania w domu: 

Pozycja wyjściowa: siad na krześle, dłonie umieszczone pod pośladkami, nogi rozstawione na szerokość bioder. 

• Ruch: przenoszenie ciężaru ciała raz na prawą, raz na lewą dłoń z różnym naciskiem.
• Ruch: mały ręcznik rolujemy i wkładamy w szczelinę pośladkową, tułów pozostaje nieruchomy, a miednicę przenosimy raz w prawą, raz w lewą stronę, do przodu i do tyłu.  

Pozycja wyjściowa: leżenie na plecach, nogi zgięte w kolanach, stopy spoczywają na podłodze na szerokość bioder.

• Ruch: swobodny opad kolan na boki i powrót do pozycji wyjściowej. 

Fizjoterapia uroginekologiczna – efekty 

Terapia stosowana w trakcie ciąży może znacząco ułatwić poród i skrócić jego czas trwania, zmniejszyć ryzyko komplikacji i pomóc w czasie połogu.  

W przypadku innych dolegliwości odpowiednia terapia: 

• poprawia jakość życia,  
• zmniejsza dolegliwości,  
• poprawia kondycję mięśni dna miednicy,  
• wpływa na ogólną sprawność fizyczną i psychiczną poprzez walkę ze wstydliwymi dolegliwościami.   

Fizjoterapia uroginekologiczna – cena 

Cena za wizytę u wyspecjalizowanego fizjoterapeuty zależy od doświadczenia terapeuty i lokalizacji. Zazwyczaj waha się w granicach 100-150 zł. W dużych miastach i u bardzo doświadczonego specjalisty może wynosić do 200 zł. 

Fizjoterapia uroginekologiczna na NFZ 

Od 2018 roku w Polsce możliwa jest bezpłatna wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego, ale tylko dla kobiet w ciąży i w trakcie połogu.  

Większość kobiet korzysta z tego typu usług prywatnie, głównie ze względu na utrudniony dostęp do specjalistów. Kształcenie i zdobywanie doświadczenia wymagają czasu oraz odbycia odpowiednich kursów i szkoleń. Wykształceni terapeuci zazwyczaj nie mają podpisanych kontraktów z NFZ. Nawet w szpitalach na oddziałach ginekologiczno-położniczych nie zawsze pracuje fizjoterapeuta uroginekologiczny.

Przeczytaj również:
Jak i po co ćwiczyć mięśnie Kegla?