Czym jest astygmatyzm i jak go wykryć? Objawy i leczenie astygmatyzmu

Astygmatyzm – co to jest?

Jeśli zastanawiamy się, na czym polega astygmatyzm i co to za wada, to warto wiedzieć, że jest to wada układu optycznego polegająca na niewyraźnym widzeniu przedmiotów. Pojawia się na skutek niesymetryczności rogówki oka lub soczewki, które ulegają rozciągnięciu i zniekształceniu. Rogówka osoby cierpiącej na astygmatyzm zamiast okrągłego kształtu ma kształt wydłużony i przypomina piłkę do rugby. W wyniku tego procesu powstaje wada refrakcji – wiązka światła wpadająca do oka ulega zniekształceniu.

Astygmatyzm może mieć charakter:

• niezłożony – oko jest nadwzroczne lub krótkowzroczne tylko w jednej płaszczyźnie;
• złożony – nadwzroczność lub krótkowzroczność występuje w obu płaszczyznach;
• mieszany – w jednej płaszczyźnie oko jest krótkowzroczne, a w drugiej nadwzroczne.

Jakie są przyczyny astygmatyzmu? 

Badania dowodzą, że główną przyczyną tej wady wzroku są najczęściej dziedziczność lub mechaniczny uraz oka. Inną jego przyczyną może być schorzenie nazywane stożkiem rogówki, gdyż ten element oka przyjmuje kształt stożka, przez co powoduje dużo silniejszy astygmatyzm. 

Astygmatyzm – objawy

Astygmatyzm i jego objawy mogą być utrudnieniem w wykonywaniu niektórych czynności. Astygmatycy widzą niewyraźnie przedmioty znajdujące się blisko i daleko, często mrużą oczy w czasie obserwacji, a także doskwiera im nieprzyjemne pieczenie, swędzenie i łzawienie oczu powodujące bóle oczu i głowy. Utrudnia to codzienną pracę, przede wszystkim czytanie, ponieważ astygmatycy często mylą litery oraz mają problemy z koncentracją i rozumieniem czytanego tekstu. 

Jak widzą osoby z astygmatyzmem?

Osobom, które nie doświadczają wad wzroku, trudno zobrazować sobie, jak widzi astygmatyk. Obraz u astygmatyka jest mocno zniekształcony. Kontury otaczających przedmiotów są nieostre, a linie, które są proste, osoba z astygmatyzmem postrzega jako krzywe.

Im wyższe wartości astygmatyzmu, tym obraz jest bardziej zniekształcony.

Jak widzi astygmatyk w nocy?

Astygmatyk może gorzej widzieć również o zmierzchu i nocą. Astygmatyzm cechuje się tym, że promienie świetlne załamują się w nieodpowiedni sposób. W związku z tym osoba z tą wadą będzie widziała np. rozmazane reflektory samochodowe.

Rodzaje astygmatyzmu

Wyróżniamy trzy główne rodzaje astygmatyzmu: 

• astygmatyzm rogówkowy, który związany jest z nieprawidłowym kształtem rogówki; 
• astygmatyzm soczewkowy powstały w wyniku wadliwego kształtu soczewki; 
• astygmatyzm mieszany spowodowany zniekształceniem rogówki i soczewki. 

Jak rozpoznać astygmatyzm? 

Astygmatyzm często występuje razem z dalekowzrocznością lub krótkowzrocznością, dlatego często mylony jest z tymi dwiema wadami wzroku. Jeśli podejrzewasz u siebie pierwsze symptomy rozwoju tej wady oczu, jak najszybciej udaj się do okulisty lub optometrysty w celu przeprowadzenia dokładnych badań. Najczęściej są to badania komputerowe – na powierzchni rogówki rzutuje się obraz krążka Placido, a następnie ten obraz jest rejestrowany przez specjalną kamerę. W efekcie lekarz otrzymuje szczegółowy przekrój rogówki z dokładnymi wartościami krzywizn.

Ponadto lekarze do oceny stopnia zaawansowania wady używają oflalmonometru Jawala, który pozwala określić promień krzywizny i moc łamiącej rogówki. Mniej dokładną metodą diagnozowania tej wady wzroku jest użycie keratoskopu. Posiada on postać krążka, na który naniesione są koncentrycznie białe i czarne okręgi. Następnie pacjent patrzy na środek keratoskopu, a okulista ocenia kształt odbić okręgów na rogówce. Warto zaznaczyć, że wszystkie te metody diagnostyczne są bezbolesne i bezpieczne dla pacjenta.

Test na astygmatyzm

W internecie można spotkać się z różnorakimi testami na astygmatyzm.

Test odnaleziony w internecie ma jedynie charakter poglądowy. W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów należy zgłosić się do okulisty, który postawi diagnozę.

Do przeprowadzenia testu potrzebne jest tzw. lustro astygmatyczne, czyli rysunek składający się z kilkudziesięciu linii ułożonych pod różnym kątem. Na rysunek należy patrzeć z różnych odległości, zarówno bliższych, jak i dalszych (tak, aby wszystkie linie można było zobaczyć wyraźnie).

Dla osoby bez astygmatyzmu wszystkie linie będą wyraźne, równe, jednakowo czarne i w równej odległości od siebie. Jeśli elementy rysunku są widziane inaczej, np. niektóre linie są grubsze lub bardziej oddalone od siebie, istnieje prawdopodobieństwo, że występuje astygmatyzm. Wówczas koniecznie należy skonsultować się ze specjalistą.

Jak wyleczyć astygmatyzm? 

Najpopularniejszą metodą leczenia tej wady wzroku jest korekcja optyczna w postaci okularów lub szkieł kontaktowych. Zastosowanie mają w nich specjalne soczewki cylindryczne lub cylindryczno-sferyczne, które po przeprowadzeniu szczegółowych badań dobiera lekarz.

Należy pamiętać, że metoda ta nie leczy tej wady, a jedynie ją koryguje. 

Inną popularną metodą leczenia jest zabieg chirurgiczny zniekształconego systemu optycznego przy użyciu specjalistycznych laserów, co pozwala trwale skorygować astygmatyzm, jednakże taka operacja jest wykonywana u osób powyżej 20. roku życia. 

Jakie konsekwencje może mieć nieleczony astygmatyzm? 

Nieleczony astygmatyzm może prowadzić do nieustannie pogarszającego się wzroku i wielu związanych z tym dolegliwości, co znacząco obniża komfort życia. Brak leczenia może powodować bóle głowy oraz pieczenie i mrużenie oczu. Ponadto może wystąpić przewlekłe zapalenie spojówek i brzegów powiek z silnym zaczerwienieniem. Jeśli astygmatyzm występuje u dzieci, mogą pojawić się niechęć do nauki i szybka męczliwość oczu, np. podczas długotrwałego czytania. Kierowcy z astygmatyzmem odczuwają znaczne obniżenie komfortu jazdy samochodem.

Podsumowując, astygmatyzm to poważna wada układu optycznego, która powoduje spory dyskomfort w codziennym funkcjonowaniu. Dlatego, jeśli zaobserwujesz pierwsze niepokojące symptomy tej przypadłości, objawiające się nieostrym widzeniem przedmiotów, niezwłocznie udaj się do specjalisty w celu przeprowadzenia dokładnych badań. Dzięki odpowiedniej diagnozie i skorygowaniu astygmatyzmu unikniesz pogłębienia się tej przypadłości.

Data aktualizacji: 27.06.2022 r.

Przeczytaj również:
Laserowa korekcja wzroku – przygotowanie, przebieg, przeciwwskazania