Biegunka rotawirusowa – objawy, leczenie i jak długo trwa?

Czym jest biegunka rotawirusowa? 

Biegunka rotawirusowa to jeden z głównych objawów wystąpienia infekcji rotawirusowej. Spośród siedmiu wyodrębnionych do tej pory szczepów rotawirusa (od A do G) najczęściej za wywołanie ostrej biegunki rotawirusowej jest odpowiedzialny szczep A. 

Rotawirusy są bardzo zaraźliwe. Podczas trwania ostrej biegunki rotawirusowej duże ilości patogenu są wydalane w stolcu (do 10¹¹ cząstek na 1 gram stolca). Zakażenie może nastąpić przy kontakcie z 10 cząstkami wirusa.  

Nasilenie liczby zakażeń ma charakter sezonowy. W naszym klimacie najwięcej infekcji rotawirusowych występuje zimą i wczesną wiosną.

Rotawirusy przenoszą się głównie drogą: 

• fekalno-oralną, czyli pokarmową – np. po nieumyciu rąk po wyjściu z toalety; bardzo ważną rolę odgrywa tu właściwa higiena; 
• kropelkową – po kontakcie z wydzielinami z dróg oddechowych; 
• przez bezpośredni kontakt z osobą chorą; 
• po kontakcie z powierzchniami, na których występuje wirus – na powierzchniach suchych może się utrzymywać nawet przez kilka tygodni. 

Gdy wirus wniknie do organizmu, okres jego wylęgania wynosi od 12 do 96 godzin. Dochodzi wówczas do jego intensywnego namnażania się i uszkadzania nabłonka jelita cienkiego, a dokładniej dojrzałych komórek jelitowych odpowiedzialnych za wchłanianie. W obrębie jelit powstaje stan zapalny. W wyniku tych zmian dochodzi do zwiększonego wydzielania wody i soli mineralnych do światła jelita. 

Biegunka rotawirusowa – objawy 

Według polskich danych na infekcję rotawirusową w naszym kraju zapada rocznie ok. 200 tysięcy osób. U wielu pacjentów, zwłaszcza u osób dorosłych, zakażenie rotawirusem przebiega bezobjawowo lub symptomy nie są zbyt intensywne. Niebezpieczeństwo wystąpienia nasilonych objawów, które mogą nieść ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne, występuje u: 

• niemowląt poniżej 6. miesiąca życia, 
• osób po 65 roku życia, 
• kobiet w ciąży. 

W tych trzech grupach występuje duże ryzyko odwonienia spowodowanego infekcją rotawirusową. 

Do głównych objawów zakażenia rotawirusami należą: 

• biegunka – stolce zwykle wodniste, tryskające, żółto-zielone, cuchnące, bez domieszek śluzu czy krwi; 
• wysoka gorączka, nawet do 40 stopni Celsjusza; 
• bóle brzucha; 
• wymioty; 
• odwodnienie organizmu. 

Jak leczyć biegunkę rotawirusową? 

Ustalenie, który z wirusów wywołał ostrą biegunkę, nie jest konieczne podczas leczenia, ponieważ nie wpływa to na postępowanie terapeutyczne. Biegunkę rotawirusową leczy się objawowo.  

Należy odpowiednio nawadniać organizm, aby uzupełnić utracone płyny i składniki mineralne. Można je podawać doustnie lub dożylnie w warunkach szpitalnych w przypadku znacznego odwodnienia (zaburzenia świadomości, przyspieszone, słabo wypełnione tętno, obniżone napięcie skóry).  

Nawadnianie doustne opiera się na przyjmowaniu płynów zawierających składniki mineralne i glukozę. Powinny mieć one niską osmolarność, czyli niskie stężenie rozpuszczonych w wodzie składników, aby były lepiej przyswajalne przez organizm. Można skorzystać z gotowych preparatów dostępnych w aptece lub przygotować taki płyn samodzielnie w domu.  

Przepis na domowy płyn nawadniający: 

• 1 litr przegotowanej i ostudzonej wody, 
• 1 płaska łyżeczka od herbaty soli kuchennej, 
• 8 płaskich łyżeczek cukru. 

Podczas nawadniania przy ostrych biegunkach w wielu przypadkach wystarczy picie wody, gorzkiej herbaty, mięty, zup i napojów izotonicznych. Należy zrezygnować ze słodkich soków owocowych czy napojów gazowanych typu cola, gdyż mają one wysoką osmolarność i dodatkowo ściągają wodę do światła jelita. 

W przypadku dzieci odwodnionych w stopniu umiarkowanym w pierwszej fazie nawadniania trwającej 4-6 godzin stosuje się ok. 75 ml płynów /kg masy ciała, aby uzupełnić utracone płyny. Po każdym luźnym stolcu lub wymiotach należy podać 5-10 ml płynu/kg masy ciała, aby uzupełnić bieżące straty. Po wstępnym nawadnianiu należy wrócić do normalnego żywienia i podstawowego zaspokajania potrzeb organizmu na płyny. Zapotrzebowanie to oblicza się na podstawie metody Hollidaya i Segara: 

• 1-10 kg mc – 100 ml/kg mc; 
• 10-20 kg mc – 1000 ml+50 ml na każdy kg ponad 10 kg; 
• > 20 kg mc – 1500 ml + 50 ml na każdy kg ponad 20 kg. 

Według obecnych zaleceń nie ma konieczności, a wręcz jest niewskazane stosowanie restrykcyjnych diet (głodówek) podczas biegunki. Jeśli odwodnienie jest duże, na kilka godzin przerywa się przyjmowanie posiłków, aby wyrównać płyny. Po ich uzupełnieniu w chory powinien regularnie spożywać lekkostrawne posiłki. 

W czasie trwania infekcji i po jej zakończeniu pacjentom często podaje się bakterie probiotyczne, aby odbudować uszkodzoną mikroflorę jelitową. Sprawdzają się tutaj preparaty zawierające szczepy Lactobacillusrhamnosus czy Saccharomycesboulardii.  

W leczeniu można zastosować smektyn i racekadotryl, a u osób dorosłych również loperamid. Tego ostatniego nie stosuje się u dzieci, ponieważ może on wywoływać u najmłodszych zaparcia polekowe i cięższy przebieg choroby. W przypadku wymiotów stosuje się ondansetron. 

Ile zazwyczaj trwa biegunka rotawirusowa? 

Objawy biegunki rotawirusowej ustępują zwykle po 3-10 dniach. U osób z obniżoną odpornością mogą utrzymywać się dłużej. Przechorowanie biegunki wirusowej pozostawia przynajmniej częściową odporność na danego wirusa. Podczas ponownego zetknięcia z nim zachorowanie zwykle ma łagodniejszy przebieg. 

Biegunka rotawirusowa u niemowląt – co warto wiedzieć? 

Dzieci przechodzą infekcję rotawirusową zupełnie inaczej niż osoby dorosłe. Najczęściej ulegają jej dzieci między 4. a 24. miesiącem życia. Zakażenie u niemowląt poniżej 6. miesiąca życia jest bardzo niebezpieczne, ponieważ takie maluchy bardzo szybko się odwadniają. 

Przy infekcji rotawirusowej u niemowląt ważne jest właściwe nawadnianie organizmu. W przypadku dzieci karmionych piersią należy nadal karmić je w ten sposób. U dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym po 4 godzinach efektywnego nawadniania należy wrócić do poprzedniego schematu żywienia. 

Można uchronić niemowlęta i dzieci przed biegunką rotawirusową, stosując szczepienia ochronne. Szczepienia należy rozpocząć między 6. a 8. tygodniem życia, jednak nie później niż przed 12. tygodniem życia, a najlepiej zakończyć je przed 24. tygodniem życia. Szczepienie składa się z 2 lub 3 dawek, a odstępy między nimi powinny wynosić przynajmniej 4 tygodnie. 

Właściwe nawodnienie organizmu to bardzo ważny aspekt naszego dbania o zdrowie. Nabiera to jeszcze większego znaczenia przy biegunkach czy wymiotach, gdzie wyrównanie płynów ma kluczowe znaczenie.

Przeczytaj również:
Rotawirusy – jakie mogą być objawy zakażenia?
Szczepionka na rotawirusy – czy jest skuteczna?