Ból dziąseł. Co może być przyczyną?

Przyczyny bólu dziąseł 

Problemy z dziąsłami mogą być pierwotne, mające swoją przyczynę w obrębie dziąsła lub wtórne, które swój początek mają w tkankach przyzębia, kości lub w zębie, a proces chorobowy przeniósł się na dziąsło. Istnieją również sytuacje, kiedy ból dziąseł pojawia się w przebiegu chorób ogólnoustrojowych. 

Choroby dziąseł przy zdrowych dziąsłach i przyzębiu 

Bardzo często te sytuacje dotyczą pierwotnej przyczyny w obrębie zęba lub kości sąsiadujących ze zmienionym zapalnie dziąsłem.  

Najczęstszymi przyczynami są: 

• podrażnienie mechaniczne dziąsła lub brodawki dziąsłowej w wyniku zbyt agresywnego szczotkowania lub nitkowania; 
• proces zapalny wewnątrz zęba promieniujący na dziąsło; 
• ropień, czyli pęcherzyk wypełniony ropą; 
• przetoka ropna, czyli tunel zaczynający się przy korzeniu zęba, gdzie toczy się proces zapalny; na dziąśle pojawia się pęcherzyk wypełniony ropą; dziąsło takie jest zaczerwienione i bolesne.  

Zapalenie wywołane przez płytką nazębną 

Może być związane tylko z obecnością płytki nazębnej. Ból pojawia się na skutek długiego zalegania płytki lub kamienia nazębnego, co doprowadza do powstania zapalenia. Dziąsła są bolesne, zaczerwienione i obrzęknięte, czasami również dochodzi do pojawienia się ropy sączącej się z kieszonek dziąsłowych. Jest to spowodowane niedostateczną higieną i zwykle występuje w całej jamie ustnej. 

Powiększenie i bolesność dziąseł mogą być też wywołane przez leki, np. przeciwpadaczkowe, blokery kanałów wapniowych, immunoregulujące. Cechą charakterystyczną są objawy w odcinku przednim jamy ustnej. Nasilają się zwykle w ciągu 3 miesięcy po rozpoczęciu przyjmowania leków, zazwyczaj u młodych osób. 

Czynniki ryzyka wystąpienia zapalenia dziąseł w reakcji na płytkę bakteryjną: 

• miejscowe, np. suchość jamy ustnej; 
• ogólne: palenie tytoniu, cukrzyca, zaburzenia odżywiania, substancje farmakologiczne, steroidowe hormony płciowe, zaburzenia hematologiczne. 

Choroby dziąseł niewywołane przez płytkę nazębną 

• Zaburzenia genetyczne/rozwojowe, np. dziedziczna włókniakowatość rodzinna (HGF); 
• infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybicze; 
• alergia kontaktowa; 
• choroby autoimmunologiczne skóry i błony śluzowej, tj. pęcherzyca zwykła, pemfigoid, liszaj płaski, toczeń rumieniowaty; 
• zmiany egzofityczne, np. nadziąślak włóknisty; 
• nowotwory, w tym stany przedrakowe (leukoplakia i erytroplakia) i nowotwory złośliwe, np. rak kolczystokomórkowy (SCC), białaczka, chłoniaki; 
• zaburzenia hormonalne, niedobory żywieniowe i choroby metaboliczne, np. niedobór witaminy C (szkorbut), który objawia się silnym bólem dziąsła i intensywnym krwawieniem; 
• zmiany urazowe spowodowane np. oparzeniem, ekspozycją na czynniki chemiczne i toksyczne, niewłaściwym szczotkowaniem.  

Afty 

Ból dziąseł może towarzyszyć również aftom na błonie śluzowej. Są to koliste lub owalne nadżerki, pokryte nalotem i otoczone rąbkiem zapalnym. Ich przyczyną są zwykle urazy mechaniczne powstające podczas rutynowej higieny jamy ustnej.

Kandydoza (grzybica) 

Prócz bólu i pieczenia w jamie ustnej pojawiają się czerwone lub białe plamy przypominające zsiadłe mleko, którym często towarzyszy stan zapalny. Występowaniu grzybicy sprzyjają: przyjmowanie antybiotyków, kortykosteroidów oraz leków immunosupresyjnych, cukrzyca, chemio- i radioterapia, niedobory żywieniowe, ciąża, urazy, niewłaściwa higiena, użytkowanie protez, zaburzenia jakościowe i ilościowe śliny, przewlekłe stany zapalne błony śluzowej, nałogowe palenie tytoniu. 

Leczenie bólu dziąseł 

Jeśli dziąsła i przyzębie są zdrowe, a więc przyczyna leży w zębie lub kości, konieczna jest odpowiednia diagnostyka (badanie kliniczne i rentgenowskie): 

• Kiedy przyczyną bólu jest nawis wypełnienia powodujący zaleganie resztek pokarmowych lub ucisk dziąsła, takie wypełnienie musi zostać skorygowane lub wymienione na nowe, prawidłowo ukształtowane anatomicznie. 
• Jeśli w obrębie korzenia zęba i otaczającej go kości toczy się proces zapalny w postaci ropnia lub przetoki ropnej na błonie śluzowej, dentysta wykonuje nacięcie ropnia; jeżeli jest to wskazane, diagnozuje ząb przyczynowy. 

W przypadku zapalenia wywołanego przez płytkę nazębną, która powoduje dyskomfort w obrębie dziąseł, konieczne jest usunięcie kamienia nazębnego w gabinecie, dokładna higiena jamy ustnej w domu (szczotkowanie zębów 2 razy dziennie i stosowanie płynów do płukania jamy ustnej po każdym szczotkowaniu) oraz regularne kontrole u specjalisty. 

Jeśli ból i stan zapalny spowodowane są przyjmowaniem leków lub chorobą ogólną, skonsultuj się ze swoim lekarzem prowadzącym. Tylko specjalista może podjąć decyzję o zaprzestaniu stosowania leku. 

Jeśli występują u Ciebie afty, konieczne jest wykluczenie chorób ogólnoustrojowych, np. choroby Leśniowskiego-Crohna czy celiakii. Jeżeli zostaną one wykluczone, leczenie jest wyłącznie objawowe. Opiera się na kontroli diety i unikaniu alergenów pokarmowych, unikaniu urazów błony śluzowej oraz stresu. Na już istniejące afty możesz zastosować produkty, które zapobiegną kolejnym urazom. 

Leczenie bólu dziąseł w przebiegu kandydozy opiera się na stosowaniu leków przeciwgrzybiczych. Na efekty leczenia duży wpływ mają: eliminacja czynników drażniących, poprawa higieny jamy ustnej i uzupełnień protetycznych, leczenie periodontologiczne, a także leczenie grzybicy z innych miejsc na ciele. 

Ból dziąseł – czy istnieją domowe sposoby? 

Pacjenci często chcą sami poradzić sobie z bólem dziąseł. Niestety wizyta u stomatologa zazwyczaj jest konieczna. Żadne domowe sposoby na ból dziąseł nie wyleczą jego przyczyny. 

Krótkotrwałą ulgę może przynieść płukanie jamy ustnej preparatem zawierającym chlorheksydynę. Jeżeli ból dziąsła jest silny, możesz zastosować leki przeciwbólowe.

Przeczytaj również:
Pieczenie języka. O jakich chorobach może świadczyć?