Choroby skóry wywoływane przez słońce

Jakie choroby skóry mogą być wywoływane przez słońce? 

Światło słoneczne, a szczególnie zakres fal, jakim jest promieniowanie ultrafioletowe (UV) – może być przyczyną zarówno niegroźnych schorzeń, do których zaliczamy wielopostaciowe osutki świetlne, pokrzywkę świetlną, odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne, jak i bardzo poważnych chorób – nowotworów skóry [1].

Wielopostaciowe osutki świetlne 

Jest to najczęstsze schorzenie skóry spowodowane działaniem promieniowania słonecznego. Szacuje się, że występuje nawet u 20% populacji, jednak przyczyna tej choroby pozostaje nieznana. Typowo pojawia się u młodych kobiet o jasnej karnacji w okresie wiosennym i wczesnym latem po kilkudniowym kontakcie ze słońcem. Jak wskazuje nazwa, zmiany skórne w przebiegu tej choroby mogą przyjmować przeróżną formę. Zaobserwować je możemy pod postacią rumienia, grudek, pęcherzyków lub większych pęcherzy. Wykwity najczęściej lokalizują się na odsłoniętych częściach ciała – dekolcie, szyi, ramionach i rękach, bardzo rzadko jednak występują na twarzy. Czasami zmianom skórnym towarzyszy swędzenie. Objawy tej choroby zazwyczaj ustępują samoistnie bez pozostawiania blizn [1]. 

Pokrzywka świetlna 

Przypadłość ta jest jedną z postaci jednostki chorobowej zwanej pokrzywką, która poza promieniowaniem słonecznym może być spowodowana przez inne liczne czynniki, m.in. leki, pokarmy i alergeny wziewne (np. pyłki roślin). Podstawowym objawem pokrzywki jest bąbel, który swoim wyglądem przypomina zmianę powstającą po oparzeniu przez pokrzywę, z towarzyszącym dokuczliwym świądem [2]. Pokrzywka świetlna występuje typowo u młodych kobiet już po kilku minutach kontaktu ze słońcem i lokalizuje się nie tylko na obszarze skóry eksponowanej na światło słoneczne, ale także na osłoniętych częściach ciała. Najczęściej bąble powstają na dekolcie i ramionach, a wyjątkowo rzadko na twarzy. Zmiany skórne ustępują zazwyczaj w ciągu doby. Niekiedy w przebiegu pokrzywki świetlnej pacjent skarży się na zawroty głowy i zaburzenia oddychania. Może również dojść do omdlenia [1-2].  

Odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne 

Obie jednostki chorobowe są zaliczane do tzw. fotodermatoz egzogennych, czyli chorób skóry, które są związane nie tylko z ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe, ale także z dodatkowym czynnikiem egzogennym, tzn. pochodzącym spoza organizmu. Schorzenia te najczęściej pojawiają się w miejscach, które mają bezpośredni kontakt ze słońcem, czyli na twarzy, ramionach, karku i szyi [3]. 

Zdecydowanie częściej występuje odczyn fototoksyczny, w przypadku którego podczas równoczesnej ekspozycji na słońce i na dodatkowy czynnik dochodzi w przeciągu kilku godzin do rozwoju zmian skórnych, które są bardzo podobne do oparzenia słonecznego. Możemy więc mieć do czynienia z zaczerwieniem, uciepleniem i powstawaniem pęcherzy. W odróżnieniu od zmian skórnych spowodowanych oparzeniem słonecznym, po odczynie fototoksycznym bardzo często na zajętej skórze utrzymują się przebarwienia [1].  

Rzadziej występującą fotodermatozą egzogenną jest odczyn fotoalergiczny, który w odróżnieniu od reakcji fototoksycznej pojawia się u osób z predyspozycją do tej choroby po 1-2 dobach kontaktu z tzw. substancją fotouczulającą i słońcem oraz może się pojawić nie tylko na częściach ciała mających kontakt ze słońcem, ale czasami występuje w miejscach zasłoniętych odzieżą i obuwiem. Zmiany skórne w tym przypadku mają postać grudek, czyli wyniosłych zmian, którym towarzyszy swędzenie [3]. 

Przykładami preparatów, które mogą być przyczyną reakcji fototoksycznej i fotoalergicznej są: 

• dziegieć; 
• niektóre barwniki i składniki perfum; 
• antybiotyki (np. tetracykliny, sulfonamidy) i leki przeciwgrzybicze; 
• część leków przeciwbólowych; 
• część leków na nadciśnienie, krążenie i cukrzycę; 
• niektóre leki przeciwpsychotyczne i uspokajające [4]. 

Rogowacenie słoneczne 

Rogowacenie słoneczne nie jest nowotworem, ale określane jest jako stan przednowotworowy, czyli taka zmiana skórna, która może przekształcić się w raka. Jest to bardzo często występujące zjawisko, szczególnie u osób w wieku podeszłym. Zdarza się, że u jednego pacjenta lekarz stwierdzi występowanie więcej niż jednego ogniska rogowacenia słonecznego. Ze względu na fakt, że do powstania tego schorzenia predysponuje kontakt ze słońcem, występuje ono najczęściej na odkrytych częściach ciała. Rogowacenie słoneczne przyjmuje postać szorstkiej zmiany o czerwono-żółtym kolorze. Zazwyczaj nie jest większe niż 2-3 cm [6]. 

Rak podstawnokomórkowy skóry 

Jest to najczęstszy nowotwór złośliwy wykrywany u ludzi w Polsce. Mimo swojej powszechności jest to choroba o dość dobrym rokowaniu, a przerzuty do innych narządów są stwierdzane sporadycznie [5]. Typowo występuje u ludzi starszych [7], przyjmując postać uniesionej zmiany skórnej, która może z czasem pokryć się strupem lub owrzodzeniem. Najważniejszym czynnikiem ryzyka powstania tego nowotworu jest promieniowanie UV. Z tego powodu lokalizuje się zazwyczaj na głowie i szyi [5]. 

Rak kolczystokomórkowy skóry 

Jest drugim najczęściej występującym nowotworem skóry. W jego powstawaniu kluczową rolę odgrywa promieniowanie UV. Ze względu na możliwość tworzenia przerzutów w innych narządach, rokuje gorzej niż rak podstawnokomórkowy. Typowo lokalizuje się na twarzy zajmując okolicę nosa, uszu i warg. Rak kolczystokomórkowy przyjmuje bardzo różną postać – może być zmianą wypukłą lub płaską, czasami z występującym powierzchownym łuszczeniem, strupem, owrzodzeniem, wyciekiem płynu lub krwi [8]. 

Czerniak 

Należy do najbardziej złośliwych nowotworów skóry. Najczęściej występuje na skórze, ale może zajmować również inne części ciała np. błony śluzowe i gałkę oczną. W większości przypadków przyjmuje postać ciemnego znamienia. Trzeba pamiętać, że nie każdy pieprzyk jest czerniakiem, ale możemy wymienić kilka jego cech, które powinny skłonić nas do wizyty u lekarza. Należą do nich: 

• zmiana wielkości, grubości lub struktury; 
• nierówny brzeg; 
• nieregularny kształt; 
• jaśniejsze i ciemniejsze elementy w jednym pieprzyku; 
• swędzenie. 

W przypadku czerniaka kluczowe jest wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia [9]. 

Skóra przez całe życie jest eksponowana na światło słoneczne, które czasami staje się przyczyną problemów zdrowotnych. Pamiętając jednak o kilku prostych zasadach, możemy zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób wymienionych powyżej. Bardzo istotne jest regularne stosowanie kremów z ochroną przeciwsłoneczną, unikanie przebywania na słońcu w godzinach okołopołudniowych, a także samoobserwacja ciała i zgłoszenie się do dermatologa, onkologa lub lekarza rodzinnego w przypadku znalezienia jakichkolwiek podejrzanych zmian skórnych.

Przeczytaj również:
Kiedy powinno się usunąć pieprzyk?