Czy anoreksja może być uwarunkowana genetycznie?

Anoreksja (łac. Anorexia nervosa) to zaburzenie odżywiania polegające na świadomym i celowym zmniejszaniu masy ciała, doprowadzającym do znaczącej, wręcz zagrażającej życiu niedowagi. Ma charakter przewlekły i nawracający. Występuje u obu płci, jednakże znacznie częściej dotyka kobiet. Przeważnie diagnozowana jest u nastolatków, chociaż stale obserwowany jest wzrost zachorowań również w innych grupach wiekowych. Spośród wszystkich chorób psychicznych, to właśnie anoreksja posiada najwyższy wskaźnik śmiertelności. Jest także uważana za jedną z najczęściej występujących przyczyn niepełnosprawności u młodych kobiet. Nazywana jest jadłowstrętem psychicznym, ponieważ jednym z głównych objawów jest drastyczne ograniczenie spożywanych pokarmów. 

Objawy anoreksji 

Pierwsze objawy anoreksji mogą być łatwe do przeoczenia. Chory, w wyniku lęku przed zwiększeniem masy ciała, podejmuje działania mające na celu jej redukcję (głównie ograniczając spożywane pokarmy), a zachowania te mogą być błędnie interpretowane jako próba zadbania o własne zdrowie. Sprawy nie ułatwia fakt, że wiele osób cierpiących na anoreksję potrafi bardzo skutecznie ukrywać się przed rodziną lub sprawiać wrażenie osoby bagatelizującej zgłaszany przez bliskich niepokój. Drastyczne obniżenie ilości spożywanych pokarmów oraz idące za tym niedożywienie sprawiają, że po pewnym czasie zaczynają pojawiać się kolejne objawy anoreksji, którymi są m.in.: 

• niska masa ciała, 
• głodzenie się, 
• zaburzone postrzeganie własnego wyglądu, 
• brak miesiączki, 
• pozorna obojętność na powagę choroby, 
• inne problemy zdrowotne spowodowane niedożywieniem i wyniszczeniem organizmu. 

Dodatkowo, w przypadku pacjentów, którzy wciąż rosną, obserwuje się niższe niż oczekiwane wzrost, masę ciała oraz gęstość kości.  Charakterystyczną cechą osób chorych na anoreksję jest fakt, że pomimo pogłębiającego się wychudzenia, osoby te w dalszym ciągu mają obsesję na punkcie wagi oraz wyglądu, stawiając sobie za cel dalszą redukcję masy ciała.  

Przyczyny powstawania anoreksji 

Nie istnieje jedna, jasno wskazana przyczyna powstawania anoreksji. Przez wiele lat sądzono, że u podstaw tej choroby zawsze leżą czynniki o podłożu psychologiczno-społecznym – np. zaburzone relacje z rówieśnikami czy rodzina lub kultura, w której wzrasta chory. Jednakże dziś już wiadomo, że nie bez znaczenia w zaburzeniach odżywiania są geny. Odchodzi się zatem od przekonania, że zachorowalność na anoreksję jest uwarunkowana jedynie czynnikami środowiskowymi. Przyjmuje się natomiast, że jest ona zaburzeniem złożonym, na wystąpienie którego mają wpływ zarówno czynniki środowiskowe, jak i genetyczne.  

Genetyczne uwarunkowanie anoreksji 

Przeprowadzone do tej pory obserwacje wskazują zależność między ryzykiem wystąpienia anoreksji a zdiagnozowaniem przypadków tej choroby w rodzinie. U bliskich krewnych osób chorych na anoreksję występuje znacznie większe prawdopodobieństwo zachorowania na to schorzenie. Co więcej, istnieje u nich także zwiększone ryzyko wystąpienia innych zaburzeń odżywiania.   Dotychczasowe badania wykazały, że nie istnieje jedna konkretna mutacja genetyczna odpowiedzialna za powstawanie anoreksji. Zidentyfikowano wiele genów, ulokowanych na różnych chromosomach, w których zmiany mogą prowadzić do rozwoju jadłowstrętu. Wśród nich znalazły się geny związane z: 

• układem dopaminergicznym, 
• układem serotoninergicznym, 
• układem opioidowym, 
• hormonami regulującymi apetyt, 
• procesami metabolicznymi. 

Pomimo ciągłego pogłębiania wiedzy w zakresie jadłowstrętu psychicznego oraz innych zaburzeń odżywiania, w dalszym ciągu nie znaleziono skutecznych leków do walki z tą chorobą. Potrzebne są zatem dalsze badania, które pozwoliłyby na jeszcze lepsze zrozumienie anoreksji oraz odkrycie efektywnych form jej leczenia. Przeczytaj również: Bulimia – co należy wiedzieć?