Doksycyklina. Jakie są wskazania do jej stosowania? 

Czym jest doksycyklina? 

Doksycyklina to antybiotyk półsyntetyczny, czyli wyizolowany z drobnoustrojów i zmodyfikowany chemicznie. Zaliczamy ją do grupy tzw. tetracyklin, w której cechuje się najsilniejszym działaniem. 

Doksycyklina działa bakteriostatycznie poprzez blokowanie syntezy białek. Hamuje namnażanie i wzrost bakterii, ale nie zabija już istniejących drobnoustrojów. 

Gdy zażyjemy ją doustnie, wchłania się szybko i niemal całkowicie, a swoje maksymalne stężenie we krwi osiąga po 2-4 godzinach. Dzięki swoim właściwościom bardzo dobrze penetruje do płynów i tkanek, np. prostaty, jajników, macicy, płuc, wątroby, nerek, zatok, węzłów chłonnych, a także przez łożysko i do mleka matki. W mniejszym stopniu przenika do płynu mózgowo-rdzeniowego. 

Na jakie bakterie działa doksycyklina? 

Doksycyklina to antybiotyk o tzw. szerokim spektrum działania. Wpływa na wiele różnych bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych.  

Działa m.in. na: 

• riketsje,  
• Haemophilus infuenzae,  
• bakterie z rodzaju Ureaplasma,  
• bakterie beztlenowe (m.in. Bacteroides, Clostridium, Fusobacterium),  
• mykoplazmy,  
• chlamydie,  
• promieniowce,  
• niektóre gronkowce i paciorkowce,  
• enterokoki, 
• niektóre pałeczki Enterobacteriaceae. 

Doksycyklina – wskazania 

Doksycyklina znajduje zastosowanie w leczeniu lżejszych infekcji dróg oddechowych i zakażeń w obrębie uszu, gardła i nosa (np. zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, zapalenie zatok, zapalenie ucha środkowego).  

Doksycyklina jest również lekiem stosowanym w terapii: 

• boreliozy,  
• tyfusu plamistego,  
• dżumy,  
• cholery,  
• choroby papuziej,  
• gorączki Q. 

Pomocniczo lekarze zalecają ją także w brucelozie, błonicy, chlamydiozach, riketsjozach, w leptospirozie i zgorzeli gazowej u pacjentów nadwrażliwych na penicylinę. 

Stanowi uzupełnienie terapii wąglika, promienicy, malarii czy tularemii.  

Dodatkowo doksycyklinę wykorzystuje się w leczeniu chorób wenerycznych i skórnych (np. trądziku pospolitego). 

Z czym nie łączyć doksycykliny? 

Zasadniczo spożywane pokarmy nie wpływają na wchłanianie doksycykliny, jednak produkty mleczne mogą zmniejszać ilość wchłoniętego leku.  

W czasie terapii zrezygnuj ze spożywania alkoholu, ponieważ obniża on skuteczność doksycykliny w leczeniu infekcji bakteryjnej. 

Doksycyklina wchodzi także w interakcje z niektórymi lekami: 

• leki przeciwdrgawkowe (karbamazepina, barbiturany, fenytoina) – ich jednoczesne stosowanie z doksycykliną może prowadzić do zmniejszenia jej skuteczności; 
• leki zobojętniające kwas solny (związki glinu, magnezu lub bizmutu) – zmniejszają wchłanianie doksycykliny, osłabiając jej działanie; aby zniwelować to działanie, zachowaj 2-godzinny odstęp między zastosowaniem tych leków; 
• leki antykoncepcyjne – doksycyklina może osłabiać ich działanie; 
• leki zawierające związki żelaza – połączenie obu substancji wpływa na obniżenie ich wchłaniania; 
• digoksyna – doksycyklina może prowadzić do wystąpienia działań niepożądanych związanych ze stosowaniem digoksyny, np. zaburzeń rytmu serca, zaburzeń widzenia, zawrotów głowy, nudności; 
• cyklosporyna – doksycyklina może nasilać toksyczne działania tego leku obniżającego odporność; 
• niektóre leki przeciwzakrzepowe (warfaryna, acenokumarol) – ich jednoczesne stosowanie z doksycykliną powoduje nasilenie działania przeciwzakrzepowego, co wiąże się ze wzrostem ryzyka krwawień i powstawania siniaków. 

Dodatkowo niektóre leki (np. rifampicyna, barbiturany, karbamazepina) mogą wpływać na metabolizm doksycykliny, znacząco go przyspieszając. W tym wypadku lekarz może rozważyć zastosowanie większej dawki antybiotyku. 

Doksycyklina – skutki uboczne 

Wśród działań niepożądanych związanych ze stosowaniem doksycykliny możemy wyróżnić: 

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe – nudności, biegunka, owrzodzenie przełyku, stany zapalne jelit, zapalenie okrężnicy; aby uzupełnić prawidłową florę bakteryjną i zmniejszyć dyskomfort w układzie pokarmowym, możesz sięgnąć po probiotyki;
• reakcje nadwrażliwości (nadwrażliwość na światło, wysypka) – doksycyklina powoduje wystąpienie zjawiska fototoksyczności, czyli zwiększonej wrażliwości komórek na promieniowanie świetlne; w trakcie terapii unikaj opalania się i stosuj kremy z wysokim filtrem w słoneczne dni; 
• zaburzenia węchu; 
• ryzyko nadkażeń opornymi szczepami bakterii lub grzybami.

Przeciwwskazania do stosowania doksycykliny 

Doksycyklina jest przeciwwskazana u: 

• osób wykazujących nadwrażliwość na tetracykliny,  
• osób z ciężką niewydolnością wątroby,  
• kobiet w ciąży i karmiących piersią, 
• dzieci do 8. roku życia (choć niektóre źródła wskazują 12. rok życia jako bezpieczną granicę dla stosowania leku). 

Doksycyklina tworzy połączenia z wapniem, przez co odkłada się w rosnących kościach i zębach oraz powoduje ich uszkodzenia (zahamowanie wzrostu, zniekształcenia kości, brązowe przebarwienia zębów, nieprawidłowa budowa szkliwa). W związku z tym nie podaje się jej kobietom w ciąży, karmiącym piersią i małym dzieciom. 

Jakie są dostępne preparaty z doksycykliną? 

Na polskim rynku dostępne są preparaty z doksycykliną w formie:  

• kapsułek do połknięcia,  
• tabletek do sporządzenia zawiesiny doustnej,  
• żelu,  
• roztworu do infuzji.  

Doksycyklina jest dostępna jedynie na receptę.  

Antybiotyki stosuj tylko z przepisu lekarza, który ocenia zasadność kuracji. Antybiotyki są skuteczne jedynie w infekcjach bakteryjnych i nie działają na infekcje wirusowe. Ich stosowanie nie pozostaje bez wpływu na organizm i środowisko.  

Pamiętaj, że niepotrzebna ekspozycja bakterii na antybiotyki może ułatwiać im „nauczenie się”, jak radzić sobie z lekiem. Sprzyja to zjawisku antybiotykooporności.  Doksycyklina to skuteczny i często stosowany antybiotyk. Pamiętaj, aby nie łączyć go z mlekiem i stosować ochronę przeciwsłoneczną w czasie kuracji. Wówczas z pewnością szybko wrócisz do zdrowia i nie obciążysz organizmu działaniami niepożądanymi.

Przeczytaj również:
Antybiotyk a ekspozycja na słońce