Biegunka po antybiotykach – wszystko, co musisz wiedzieć!

Właściwy efekt terapii antybiotykami jest uzależniony m.in. od: 

• zastosowanej dawki leku, 
• czasu trwania leczenia. 

Aby antybiotykoterapia była skuteczna, należy ściśle stosować się do zaleceń lekarza, który przepisał nam antybiotyk. Należy przyjmować odpowiednie dawki leku we wskazanym odstępie czasu i nawet jeśli w czasie trwania terapii nasz stan zdrowia zdecydowanie się poprawi, powinno się dokończyć zażywanie leku. W ten sposób zmniejszymy ryzyko nawrotu choroby. 

Niewłaściwy sposób przyjmowania antybiotyków lub ich nadużywanie sprawia, że możemy nie osiągnąć zamierzonego efektu terapeutycznego oraz może się u nas rozwinąć oporność patogenów na działanie antybiotyków. 

Podczas stosowania antybiotyków, jak i wszystkich pozostałych leków mogą wystąpić u nas skutki uboczne (działania niepożądane). 

Czy po antybiotyku może wystąpić biegunka? 

Biegunka to jedno z działań niepożądanych, które może wystąpić podczas antybiotykoterapii. 

O biegunce (rozwolnieniu) mówimy wówczas, gdy występuje u nas zwiększona częstość wypróżnień (3 lub więcej razy na dobę) o zbyt luźnej, czasem nawet wodnistej konsystencji. 

Biegunka może pojawić się u nas w trakcie kuracji, ale także po jej zakończeniu. Jest wynikiem zaburzenia fizjologicznej równowagi flory bakteryjnej (dysbiozy) przewodu pokarmowego, które jest wywołane działaniem antybiotyku. 

Na wystąpienie biegunki spowodowanej kuracją antybiotykową najbardziej narażone są osoby poddawane długotrwałemu leczeniu antybiotykami o szerokim spektrum działania (działającymi na wiele gatunków bakterii). 

W czasie zażywania leków z tej grupy dochodzi do niszczenia drobnoustrojów – nie tylko tych chorobotwórczych, ale wszystkich wrażliwych na działanie leku, również tych zapewniających prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu. Pozostają tylko te niewrażliwe na działanie antybiotyku i w takim środowisku dochodzi do ich niekontrolowanego namnażania się. 

Dysbioza jest przyczyną toksycznego działania bakterii na jelita. Przy zachowaniu właściwego składu i proporcji flory jelitowej nie wykazują one działania chorobotwórczego. 

Poważnym powikłaniem wynikającym z działań niepożądanych stosowania antybiotyków jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit, wywołane działaniem toksyn wytwarzanych przez bakterię Clostridium difficile, do którego najczęściej dochodzi w warunkach szpitalnych. 

Jak zapobiegać biegunce po antybiotyku? 

Gdy zachorujemy, a lekarz uzna, że właściwym sposobem leczenia jest antybiotykoterapia, zadbajmy o to, by podczas jej stosowania zminimalizować ryzyko wystąpienia biegunki. Pomogą nam w tym probiotyki – preparaty zawierające żywe bakterie, które uzupełnią niedobór i zrównoważą skład naturalnej flory bakteryjnej układu pokarmowego. 

Potwierdzone działanie przeciwbiegunkowe związane ze stosowaniem antybiotyków wykazują preparaty zawierające żywe kultury bakterii – Lactobacillus rhamnosus GG i czyste kultury drożdży – S. boulardii. Są one odporne na działanie antybiotyków, dlatego możemy stosować je łącznie bez konieczności robienia przerwy. 

Na rynku dostępne są różne preparaty zawierające probiotyki i prebiotyki (pobudzające prawidłowy wzrost flory bakteryjnej jelit), a także synbiotyki (połączenie probiotyku i prebiotyku). Wszystkie te preparaty odbudowują florę bakteryjną jelit. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie mogą być stosowane łącznie z antybiotykami, ponieważ bakterie w nich zawarte ulegają dezaktywacji pod wpływem działania antybiotyku. W związku z tym takie preparaty należy zażywać 1-2 godziny po lub przed zastosowaniem leku. 

Co robić w przypadku biegunki przy antybiotykach? 

Sposób leczenia biegunki, która może wystąpić w związku z terapią antybiotykiem, zależy od stopnia nasilenia samej biegunki, ale też od ogólnego stanu naszego zdrowia. 

Biegunki o łagodnym przebiegu ustępują samoistnie. Jeśli biegunka przyjmie postać ostrą i nie ustępuje, należy zgłosić się do lekarza.  

Konieczne może być odstawienie leku, co sprawi, że nasze jelita znów zasiedlą bakterie i wyrówna się skład flory bakteryjnej, jednak takiej decyzji nie należy podejmować samodzielnie. Wszelkie obawy skonsultujmy z lekarzem. 

Biegunka może też wystąpić z powodu rozwijającego się u nas groźnego powikłania – rzekomobłoniastego zapalenia jelit wywołanego przez bakterię Clostridium difficile, którego objawami, oprócz wodnistej konsystencji stolca ze śladami śluzu i krwi, są: 

• charakterystyczny zapach, 
• ilość wypróżnień (nawet 20 razy w ciągu doby), 
• gorączka, 
• ból brzucha. 

Jeśli wystąpią u nas powyższe objawy, należy skonsultować się z lekarzem. W takim przypadku konieczna może być hospitalizacja. 

W trakcie antybiotykoterapii, niezależnie od stopnia nasilenia biegunki, oprócz probiotyków powinniśmy stosować płyny nawadniające (zawierające elektrolity) i lekkostrawną dietę, aby uniknąć odwodnienia organizmu. Jeśli mimo to nasz stan zdrowia ulega pogorszeniu, należy zgłosić się do lekarza.  

Ile zazwyczaj trwa biegunka po antybiotykach? 

Biegunka może się pojawić już w ciągu kilku godzin po rozpoczęciu antybiotykoterapii, ale także nawet kilka tygodni po zakończonym leczeniu. 

Zwykle trwa około 14 dni. Jeśli pomimo stosowanej diety i nawadniania organizmu stan naszego zdrowia nie ulega poprawie po 48 godzinach, powinniśmy zgłosić się do lekarza. 

Biegunka po antybiotykach u dzieci i niemowląt 

Biegunka u dzieci i niemowląt w czasie antybiotykoterapii pojawia się z tego samego powodu, co u osób dorosłych – zaburzeń fizjologicznej flory bakteryjnej przewodu pokarmowego. 

Niemowlętom i dzieciom również powinno się podawać probiotyk podczas stosowania antybiotyku. U maluchów najlepiej sprawdzą się preparaty w postaci kropli.  

W tej grupie wiekowej zazwyczaj biegunki mają łagodną postać, ale mimo wszystko należy zachować czujność. Tak jak w przypadku dorosłych, również dzieciom oprócz probiotyku należy podawać płyny nawadniające oraz stosować lekką dietę (gotowana marchew, ryż, pieczone jabłka). Płyny nawadniające powinno się podawać małymi porcjami. 

Nie zapominajmy też o szczególnej pielęgnacji okolic odbytu u dzieci, ponieważ podrażniona skóra może powodować dodatkowy dyskomfort.  

W złagodzeniu bólu brzucha może pomóc ciepły okład, np. z wykorzystaniem termoforu. 

Jeśli biegunka zaostrzy się, pojawi się gorączka, ból brzucha lub zauważymy jakiekolwiek oznaki odwodnienia organizmu u dziecka, natychmiast zgłośmy się do lekarza.

Objawy, które powinny nas zaniepokoić:

• zmniejszona aktywność, apatia, senność; 
• rzadkie i/lub skąpe oddawanie moczu; 
• wzmożone pragnienie; 
• zmienione rysy twarzy; 
• zapadnięte ciemię u niemowląt; 
• suche śluzówki, sucha skóra; 
• krew w stolcu. 

U dzieci, tak samo, jak u dorosłych, może wystąpić groźne działanie niepożądane po podaniu antybiotyku w postaci rzekomobłoniastego zapalenia jelit wywołanego przez bakterię Clostridium difficile. 

Jak długo biegunka po antybiotykach może występować u dzieci i niemowląt? 

Biegunka może utrzymywać do 14 dni. Odpowiednie nawadnianie organizmu przy zastosowaniu płynów nawadniających, stosowanie probiotyków i lekkostrawna dieta zazwyczaj pomagają zwalczyć biegunkę. 

Biegunka trwająca ponad dwa tygodnie lub taka z objawami odwodnienia czy gorączką powyżej 39°C jest sygnałem do konsultacji lekarskiej. 

Co najlepiej brać na biegunkę przy antybiotykach? 

Podstawowym lekiem, który najprawdopodobniej pozwoli nam uniknąć działań niepożądanych podczas antybiotykoterapii, jest probiotyk. 

Probiotyki zawierają żywe kultury bakterii, które znajdują się w naszym przewodzie pokarmowym, i są odpowiedzialne za właściwy przebieg procesów zachodzących w naszym organizmie. 

Dodatkowo biegunkę możemy leczyć, podając loperamid, który wydłuża czas przejścia pokarmu przez jelita, ogranicza wydalanie wody i elektrolitów oraz częstość wypróżnień. 

Zawsze podczas biegunki pamiętajmy o podawaniu płynów nawadniających. Odwodnienie organizmu może być dla nas bardzo groźne.  

Biegunka po antybiotyku – o czym jeszcze należy pamiętać? 

Antybiotyki to grupa leków, która umożliwia nam leczenie wszelkiego rodzaju zakażeń bakteryjnych. Możemy je stosować tylko na zlecenie lekarza. Podczas ich zażywania powinniśmy ściśle przestrzegać dawkowania zaleconego przez specjalistę. 

Pamiętajmy, że preparaty te niszczą nie tylko bakterie odpowiedzialne za infekcję, ale także te „dobre”, znajdujące się w przewodzie pokarmowym. 

Zaburzenia flory bakteryjnej podczas stosowania antybiotyków niosą ze sobą ryzyko wystąpienia dolegliwości ze strony układu pokarmowego, dlatego pamiętajmy, aby podczas antybiotykoterapii zawsze stosować probiotyki. Jeśli nie mamy pewności, jak je właściwie zażywać, poprośmy o pomoc farmaceutę w aptece. 

W przypadku pojawienia się łagodnej biegunki przyjmujmy płyny nawadniające i stosujmy lekkostrawną dietę, a w razie zaostrzenia objawów lub wystąpienia oznak odwodnienia natychmiast udajmy się do lekarza. 

Przeczytaj również:
Ostra biegunka – przyczyny i sposoby leczenia
Domowe sposoby na biegunkę – jak sobie z nią poradzić?