Jak przyspieszyć gojenie rany?

Sposób gojenia rany i ewentualne komplikacje zależą od jej rozległości, głębokości i czynników zewnętrznych jak choroby układowe, np. cukrzyca czy niewydolność krążenia. Czynniki te mogą w znaczny sposób opóźniać gojenie się rany. W celu prawidłowego przebiegu gojenia warto pamiętać o kilku zasadach, które dotyczą wszystkich ran.  

Postępowanie z raną w 3 krokach 

Krok 1  

Pamiętaj o oczyszczeniu i odkażeniu rany – zarówno świeżo powstałej, jak i przy każdej zmianie opatrunku. Pozostałości krwi, brudu, resztek opatrunku czy bakterii prowadzą do powikłań, np. przedłużonego gojenia czy zakażeń.  

Do oczyszczenia i odkażenia warto użyć produktów, które zawierają surfaktant – składnik wspomagający oczyszczenie, który jest jednocześnie skuteczną i bezpieczną substancją przeciwdrobnoustrojową o potwierdzonej skuteczności i szybkości działania. Rekomendowaną substancją z tej grupy jest oktenidyna.  

Ponadto na powierzchnię rany nie należy stosować preparatów zawierających w swoim składzie jodynę lub alkohol z uwagi na ich działanie drażniące oraz wysuszające. Warto zapoznać się z ulotką i doczytać, czy preparat, który chcemy zastosować w celu odkażenia rany, wykazuje działanie bakterio- i grzybobójcze i w jakim czasie.  

Krok 2    

W celu przyspieszenia gojenia i ochrony przed zakażeniem nałóż na ranę produkt w żelu z zawartością substancji antybakteryjnej.  

Dlaczego po oczyszczeniu i odkażeniu rany warto dodatkowo zastosować produkt na bazie żelu? Takie postępowanie ważne jest wówczas, gdy rana nie zamknie się przez rychłozrost, co może doprowadzić do jej nadkażenia i powstania blizny. Jak wykazały badania, zastosowanie produktu w żelu z dodatkiem oktenidyny 15-krotnie przyspiesza gojenie i chroni przed zakażeniem. Ponadto produkty w postaci żelu łagodzą ból, świąd i chronią przed przywarciem opatrunku do rany. W ranach z wysiękiem dodatkowo oczyszczają i stwarzają odpowiednie środowisko do gojenia się. 

Powyższe zasady są zgodne ze wszystkimi krajowymi i europejskimi wytycznymi w zakresie postępowania z raną. 

Krok 3 

Ostatni krok polega na doborze odpowiedniego opatrunku. Opatrunek powinien spełniać funkcję ochronną. W przypadku ran z wysiękiem musi mieć zdolność pochłaniania wysięku. W pierwszych dniach należy zastosować opatrunek chłonny. W ranach oparzeniowych warto wybrać opatrunek siatkowy. W ranach bez wysięku w celu ochrony rany stosujemy opatrunki hydrokoloidowe. Niektóre opatrunki zawierają również dodatek srebra, które przyspiesza gojenie się rany. 

Na koniec możemy dodatkowo zabezpieczyć założony opatrunek za pomocą bandaża lub specjalnie dopasowanej opaski. 

Opatrywanie rany – o czym należy pamiętać? 

Powyższe kroki należy zastosować przy opatrywaniu i pielęgnacji rany, która powstała w wyniku otarcia, skaleczenia czy oparzenia. Taki sposób postępowania sprawdzi się również w przypadku rany pooperacyjnej i ran trudno gojących się, np. owrzodzenia i odleżyny. 

Pamiętajmy, że opatrunki ze srebrem możemy łączyć z produktami zawierającymi oktenidynę, lecz nie należy ich stosować z produktami z zawartością związków jodu.  

Co ważne, w przypadku ran, które wykazują symptomy takie jak zaczerwienie, bolesność, wysięk, ciepłota, brzydki zapach, pamiętajmy, że należy użyć leku odkażającego, żelu z substancją antybakteryjną i opatrunku, najlepiej z zawartością srebra. 

Gdy po zaopatrzeniu rany zauważymy niepokojące objawy, powinniśmy zgłosić się do pielęgniarki lub lekarza, najlepiej zajmujących się leczeniem ran.  

Podczas pielęgnacji rany warto w swoich wyborach kierować się skutecznością substancji antybakteryjnej i jej profilem bezpieczeństwa, który jest wyrażony w wartości indeksu biozgodności. Im większa wartość (powyżej 1), tym większe bezpieczeństwo dla procesów gojenia się rany. Z wielu badań i publikacji w czasopismach naukowych wynika, iż oktenidyna wykazuje wysoką skuteczność wobec bakterii, grzybów i wirusów w czasie do 1 min. Ponadto jej indeks biozgodności wynosi od 1,7 do 2,4. Preparaty zawierające tę substancję można stosować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.   

Przed zakupem warto sprawdzić, czy dany produkt zawiera skuteczną i bezpieczną substancję antybakteryjną oraz jakie są wskazania i przeciwwskazania do jej stosowania. Przykładem mogą być preparaty zawierające związki srebra w sprayu, które możemy bezpiecznie stosować od 7. roku życia. Natomiast preparatów na bazie jodu nie można stosować u chorych na tarczycę i nie można ich łączyć z opatrunkami zawierającymi srebro.  

Unikajmy produktów do pielęgnacji rany, które nie posiadają dodatku substancji antybakteryjnej. Jej zawartość  jest ważna ze względu na profilaktykę ochrony przed zakażeniem, a także w sytuacji, w której pojawiają się oznaki infekcji w ranie. Zatem produkty stosowane w opatrywaniu ran powinny leczyć, goić i koić ranę oraz skórę wokół niej.  

Cechy rekomendowanych produktów to:  

• potwierdzona skuteczność wobec bakterii, grzybów i wirusów do 1 min,  
• gotowość do użycia,  
• barwa – produkty do odkażania rany powinny być bezbarwne,  
• bezbolesność – użycie substancji do opatrywania ran nie może wiązać się z bólem,  
• kompatybilność z opatrunkami zawierającymi srebro.  

Najczęściej produkty do opatrywania ran są dostępne w postaci płynu (spray) i żelu.  

Warto pamiętać także o pielęgnacji skóry wokół rany. W przypadku zaczerwienienia, podrażnienia czy odparzenia powinno się zastosować krem o właściwościach regenerujących i nawilżających, również z zawartością substancji antybakteryjnej.