Jakie właściwości ma sosna zwyczajna?

Sosna zwyczajna – występowanie i morfologia 

Sosna zwyczajna (Pinus sylvestris L.) jest wiecznie zielonym drzewem iglastym rosnącym powszechnie na terenach Północnej i Środkowej Europy oraz Syberii. W Polsce rośnie gęsto w skupiskach leśnych, osiągając do 40 m wysokości. Roślina ma prosty pień zakończony iglastą koroną. Igły są ciemnozielone, mają od 3 do 7 centymetrów długości i są sztywno osadzone parami na krótkopędach. Kwiat męski jest żółty, natomiast żeński ma postać zielonych lub czerwonawych łusek zebranych w kwiatostan. Sosna posiada dodatkowo kilkucentymetrowe, brunatne szyszki o jajowatym kształcie.  

Właściwości fitoterapeutyczne poszczególnych części sosny  

Z sosny zwyczajnej pozyskuje się liczne surowce wykorzystywane w lecznictwie. 

Pączki sosny (Gemmae Pini) oraz młode pędy (Turiones Pini) zawierają olejki eteryczne bogate w alfa-pinen, beta-pinen, limonen oraz borneol. Ponadto składają się z żywicy, związków gorzkich oraz kwasu askorbinowego. Mają one działanie wykrztuśne poprzez pobudzenie wydzielnicze błon śluzowych górnych dróg oddechowych oraz pobudzenie nabłonka rzęskowego. Pączki sosny mają właściwości wykrztuśne i mukolityczne, pobudzają nabłonek migawkowy oskrzeli do usuwania zalegającej wydzieliny. Działają też odkażająco i moczopędnie. Odwary z pączków lub pędów sosny służą do kąpieli wzmacniających organizm oraz mogą być stosowane w niektórych chorobach skórnych. 

Olejek eteryczny (Oleum Pini silvestri) pozyskiwany z igieł sosny jest często dodawany do syropów. Najpopularniejszy jest syrop sosnowy, który dodatkowo może zawierać kodeinę – tutaj należy zachować ostrożność ze względu na działanie ośrodkowe i uzależniające alkaloidu. Dodatkowo olejek wykazuje działanie antyseptyczne w obrębie jamy ustnej i gardła.  

Olejek sosnowy oprócz działania wykrztuśnego i przeciwbakteryjnego ma działanie rozkurczające, co zostało wykorzystane w preparatach złożonych do stosowania w kamicy nerkowej. Jednak najczęściej jest stosowany w nieżytach górnych dróg oddechowych podczas inhalacji.  

Należy zwrócić uwagę, że olejku sosnowego, jak również innych olejków eterycznych nie można nebulizować!  

Poza olejkiem sosnowym zspsny pozyskuje się również olejek terpentynowy (Oleum Terebinthinae). Zawiera on do 96% alfa- i beta-Zpinenu, cymen oraz inne związki aktywne. Zastosowany na skórę łagodnie rozgrzewa skórę, zwiększa jej przekrwienie oraz dodatkowo ma właściwości antyseptyczne.  

Dziegieć sosnowy (Pix liquida Pini) jest produktem suchej destylacji drewna sosnowego. Ma ostry, nieprzyjemny zapach oraz ciemną i gęstą konsystencję. Obecnie stosowany jest wyłącznie w postaci zewnętrznej w wielu schorzeniach dermatologicznych, takich jak łuszczyca, świerzb, egzema, grzybica oraz łupież. Ma właściwości łagodzące świąd i odkażające.  

Podczas stosowania preparatu należy zachować szczególną ostrożność, gdyż dziegieć sosnowy używany na dużej powierzchni skóry przenika do krążenia, drażniąc nerki. 

Z sosny zwyczajnej uzyskuje się również kalafonię (Colophonium). Stosuje się jako składnik plastrów i maści, ponieważ poprawia konsystencję produktu i przyczepność do skóry. 

Co łączy sosnę i bursztyn? 

Bursztyn jest stwardniałą żywicą drzew iglastych żyjących w oligocenie (około 30 milionów lat temu), w tym sosny. Z bursztynu wytwarza się spirytus bursztynowy, który jest wykorzystywany jako środek łagodzący ból reumatyczny. Na rynku dostępna jest również maść bursztynowa, którą stosuje się do masażu zesztywniałych stawów, a także zmęczonych mięśni po wysiłku fizycznym. 

Jak wykonać samodzielnie syrop sosnowy? 

Syrop sosnowy można wykonać samodzielnie w domu. Należy do tego wykorzystać młode pączki zebrane późną jesienią lub wczesną wiosną. W tym celu powinno się przeciąć pączki, zasypać obficie dużą ilością cukru i odstawić na 2-3 tygodnie w temperaturze pokojowej, aż puszczą sok. Po tym czasie miksturę należy zamieszać i pozostawić na kolejne 2 tygodnie. Taki syrop można stosować przy nieżycie jamy ustnej, bólu gardła oraz przy kaszlu z utrudnionym odkrztuszaniem. Dawkowanie takiego preparatu to jedna łyżeczka kilka razy na dobę.