Joga – rodzaje i płynące z niej korzyści

Joga to wywodząca się z Indii filozofia, która zakłada, że dzięki pracy nad ciałem i umysłem człowiek jest w stanie osiągnąć harmonię. Początki jogi datuje się na okres przed naszą erą – czego dowodzi chociażby traktat o jodze Patańdżalego (Jogasutry) spisany ok. II w. p.n.e [1]. W kulturze zachodniej joga rozumiana jest jako system ćwiczeń, który w ostatnim czasie mocno zyskał na popularności.

Tradycyjne podejście do jogi zakłada ścieżkę rozwoju składającą się z 8 filarów, są to: 

• yama (zakazy), 
• niyama (cnoty, dyscyplina), 
• asany (pozycje), 
• pranajama (świadomy oddech), 
• pratjahara (wyciszenie umysłu), 
• dharana (koncentracja), 
• dhyana (medytacja), 
• samadhi (kontemplacja) [1]. 

Stopnie jogi mają być dla jogina swego rodzaju drogowskazem, który pomoże mu osiągnąć harmonię i dobrobyt. Joga jako filozofia zakłada, że powinniśmy traktować własne ciało jak świątynię naszego ducha, akceptować to, jacy jesteśmy, żyć w zgodzie z własnymi przekonaniami, nie krzywdzić siebie ani innych (w tym mniejszych istot – np. zwierząt). 

Joga – na czym polega? 

Joga zaadaptowana na grunt zachodni to system ćwiczeń fizycznych, który pozwala praktykującym się wyciszyć i wsłuchać w swoje ciało. Osoby, które trafiają po raz pierwszy na zajęcia jogi, często mają tendencję do „siłowania się” i nadmiernego forsowania ciała. Warto mieć świadomość, że podczas praktyki jogi należy myśleć nie o układzie ciała, do którego dążymy w pozycji, a o pracy, którą w danej asanie należy wykonać (np. otworzyć klatkę piersiową, rozluźnić plecy, odciążyć nadgarstki). W jodze nie chodzi o to, żeby uzyskać maksymalnie głęboki skłon czy zrobić akrobatyczną pozę, a o budowanie świadomości ciała, poprawianie jego mobilności i motoryki, a także naukę wyciszania tzw. gonitwy myśli. 

Joga – rodzaje 

Hatha joga 

Hatha joga nazywana jest także jogą oddechu. To klasyczny styl jogi, który znalazł swoich miłośników wśród seniorów i osób po przebytych kontuzjach. Podczas zajęć nauczyciel dostosowuje poziom trudności do grupy, na bieżąco tłumaczy, jaką pracę z ciałem należy wykonać w poszczególnych asanach oraz daje korekty. 

Ashtanga joga 

Jej pełna nazwa brzmi Ashtanga Vinyasa Joga. Ashtanga jest najbardziej tradycyjnym rodzajem Hatha jogi. Jej kolebką jest miasto Mysore w Indiach, do którego co roku przyjeżdżają tłumy joginów uczyć się pod czujnym okiem R. Sharatha Joisa (nauczyciela jogi w tradycji Sri K. Pattabhiego Joisa) w Sharath Yoga Centre. Mysore to również nazwa stylu praktykowania jogi charakterystycznego dla Ashtangi. Praktyka w stylu Mysore to tzw. praktyka własna. Uczeń wykonuje sekwencję asan w ściśle ułożonej kolejności, a nauczyciel jedynie go koryguje lub asekuruje w niektórych pozycjach. Aby zacząć praktykować jogę w stylu Mysore, należy najpierw nauczyć się przynajmniej części pozycji I serii Ashtangi. Istnieje ich aż 6, każda kolejna jest bardziej zaawansowana. Najczęściej praktykowana jest I seria (Yoga Chikitsa – terapia jogą), której opanowanie w całości zajmuje często 2-3 lata regularnej praktyki. 

Ashtanga to dynamiczny styl jogi polegający na wykonywaniu asan w ściśle określonej kolejności. Każda asana ma za zadanie przygotować ciało do kolejnej, odrobinę bardziej wymagającej pozycji. Osobom, które chciałyby praktykować Ashtangę, ale nigdy nie miały styczności z jogą, zaleca się pójście na kilka zajęć Hatha jogi, która pozwoli im przygotować ciało na bardziej dynamiczną formę praktyki. 

Ashtangę praktykuje się na 2 sposoby – w ramach zajęć prowadzonych, podczas których nauczyciel rozlicza oddechy i wszyscy uczniowie wykonują jednocześnie te same pozycje, oraz w stylu Mysore, gdzie każdy uczeń wykonuje praktykę własną – w swoim tempie, dostosowaną do własnych możliwości i tego, jak się danego dnia czuje. Kluczem w nauce Ashtangi jest, aby nie forsować ciała, nie próbować realizować na macie swoich ambicji, a praktykować tak, aby czuć się lepiej – czyli nie wykonywać pozycji, na które nasze ciało nie jest jeszcze przygotowane, nie porównywać się z innymi oraz modyfikować pozycje, których pełnych wersji nie potrafimy jeszcze wykonać. 

Ashtangę, zgodnie z jej tradycją, praktykuje się w nagrzanych pomieszczeniach – przy zamkniętych oknach, często w Shali jest także kominek, dzięki czemu ciało staje się dużo bardziej elastyczne, a ryzyko powstania kontuzji spada. Tradycja tego stylu zakłada także, aby podczas praktyki nie przyjmować płynów. 

Vinyasa joga 

Vinyasa oznacza połączenie ruchu z oddechem. Vinyasą będzie zatem nawet podniesienie ręki do góry i jej opuszczenie, o ile przy podnoszeniu ręki wykonamy głęboki wdech, a opuszczając ją – długi, spokojny wydech. Vinyasa, podobnie jak Ashtanga, również jest dynamiczną formą jogi, dlatego wiele osób zastanawia się, czym różnią się te dwa style. Warto mieć świadomość, że podczas praktyki I serii Astanga jogi uczniowie wykonują po wielokroć vinyasę, na którą składają się Chaturanga (rodzaj deski), pies z głową w górę i pies z głową w dół. Vinyasa jako styl jogi natomiast to praktyka, podczas której właśnie osiągnięcie takiego „flow” w przejściach między pozycjami jest jednym z głównych celów. Vinyasa joga to taki trochę „jogowy taniec”, który wymaga oczywiście od praktykujących odpowiednio wzmocnionych mięśni głębokich, świadomości ciała i prawidłowego oddechu. 

Joga Iyengara 

Joga według metody B. K. S. Iyengara momentami mocno przypomina Ashtangę. Wynika to z faktu, że oba style zostały stworzone przez uczniów T. Krishnamacharya – B. K. S. Iyengara i Pattabhiego Joisa. Joga Iyengara, w przeciwieństwie do Ashtangi, nie zakłada praktykowania asan w ściśle określonej kolejności. Przykłada się tu natomiast bardzo dużą wagę do szczegółów – nauczyciel poprawia nawet najdrobniejsze błędy, a jako „pomoce” do praktyki wykorzystuje się paski, krzesła czy koce. 

Yin joga 

Yin joga odwołuje się do koncepcji taoizmu, gdzie yin to spokojne, zimne, a yang dynamiczne, ciepłe. Yin joga stoi więc w kontrze do dynamicznych stylów jogi. Jest to joga relaksacyjna, powięziowa, otwierająca ciało. 

Joga Kundalini 

Joga Kundalini to styl jogi, który skupia się na energii i pracy z czakrami. Praktykujący przeważnie noszą białe stroje, u wielu osób można zauważyć również turbany na głowie. 

Bikram joga 

Bikram joga to kolejny dynamiczny styl jogi. Praktykujący przez 1,5 h uprawiają jogę w temperaturze ok. 40°C. Sekwencja Bikram składa się z 26 asan Hatha jogi. Podobnie jak w przypadku Ashtangi, wysoka temperatura ma za zadanie sprawić, że ciało będzie bardziej elastyczne i podatne na niwelowanie powstałych w nim napięć. 

Air joga 

Air jogę praktykuje się z wykorzystaniem hamaków podwieszonych na suficie. Jest bardzo efektowna i pozwala przełamać własne blokady, ponieważ praktykujący często przyjmują pozycje odwrócone. 

Acro joga 

Acro joga to połączenie jogi i akrobatyki. Najczęściej trenuje się ją w parach – jedna osoba (zwykle ta silniejsza) jest tzw. bazą, a druga (lżejsza) lotnikiem. Baza kładzie się na plecach na materacu i podnosi kończyny, na których opiera się lotnik – to najbardziej podstawowa pozycja Acro jogi, która często jest punktem wyjścia do bardziej skomplikowanych, akrobatycznych figur. 

Joga – jaki ma wpływ na organizm? 

Korzyści dla zdrowia płynące z regularnej praktyki jogi to m.in.: 

• obniżenie ciśnienia tętniczego krwi [2], 
• regulacja współczulnego układu nerwowego [2], 
• poprawienie jakości życia seksualnego [3]. 

Joga często zmienia cały styl życia osób ją praktykujących. Sprawia, że lepiej się ze sobą czujemy, chętniej spędzamy czas na świeżym powietrzu, z bliskimi. Zamiast wyjścia do klubu czy na obfitą kolację zakrapianą alkoholem, wolimy wybrać się na rower lub masaż. Jest więc często pozytywnym motorem do korzystnych zmian.

Przeczytaj również:
Joga dla początkujących – jak zacząć?