Kiedy jest konieczne usunięcie migdałków?

Gdzie znajdują się migdałki? 

Zazwyczaj mówiąc migdałki, mamy na myśli migdałki podniebienne. Jednak nie są to jedyne takie struktury w organizmie.  

Pod pojęciem „migdałki” kryją się: 

• migdałki podniebienne, 
• migdałki trąbkowe, 
• migdałek gardłowy (nazywany często trzecim migdałem), 
• migdałek językowy. 

Powyższe rodzaje migdałków oraz pasma boczne i grudki chłonne na tylnej ścianie gardła wchodzą w skład tzw. pierścienia gardłowego Waldeyera, który bywa również nazywany układem chłonnym gardła. Jest zlokalizowany w nosogardle w pobliżu miejsca, gdzie nos łączy się z gardłem, a drogi oddechowe krzyżują się z drogami pokarmowymi. Elementy te wykształcają się jeszcze na etapie życia płodowego, ale ich pełne funkcjonowanie zaczyna się dopiero po porodzie, kiedy mają kontakt z patogenami (wirusami, grzybami, bakteriami). 

Jak wyglądają zdrowe migdałki? 

W normalnych warunkach migdałki podniebienne można zaobserwować gołym okiem. Są to struktury o budowie szczelinowatej z głęboko wnikającymi w ich miąższ kryptami. Taka budowa zapewnia im dużą powierzchnię, pozwalając na skuteczną walkę z drobnoustrojami. Spoglądając na tylną ścianę gardła po szerokim otwarciu ust, po bokach gardła możemy dostrzec owalne wytwory o kształcie i budowie przypominającej orzech włoski. To właśnie są migdałki podniebienne.  

Migdałek gardłowy (tzw. trzeci) powinien pozostawać niewidoczny. Do jego obejrzenia trzeba zastosować lusterko laryngologiczne lub tzw. fiberoskop, czyli małą kamerę zamocowaną na elastycznym wzierniku. Migdałek gardłowy czasem bywa mylony z języczkiem ze względu na zbliżoną lokalizację. Prawidłowo zbudowany trzeci migdałek składa się z 6-8 listewek ułożonych równolegle względem siebie i oddzielonych bruzdami. Ma kształt owalnego czworoboku z zaokrąglonymi kątami. Okresowo może dochodzić do jego fizjologicznego przerostu, który jest odwracalny i związany np. ze stanem zapalnym gardła. Nie powinien w tym stanie zaburzać pracy układu oddechowego. 

Jakie funkcje pełnią migdałki? 

Zadaniem migdałków jest wychwycenie drobnoustrojów i uniemożliwienie ich przeniknięcia do układu oddechowego i pokarmowego. Ze względu na swoją lokalizację migdałki pełnią funkcję swego rodzaju „filtra”, który zabezpiecza dalsze odcinki wspomnianych układów. Bliski kontakt ze środowiskiem zewnętrznym powoduje częsty kontakt z antygenami drobnoustrojów potencjalnie niebezpiecznych dla młodego organizmu.  W związku z tym kontaktem w migdałkach mogą nieustannie powstawać nowe komórki układu immunologicznego.  

Dodatkowo wraz z węzłami chłonnymi migdałki odpowiadają za zarządzanie obiegiem limfocytów. Mogą odkładać się w błonach śluzowych i pomóc organizmowi dostosować się do otaczającego środowiska. 

Obecność migdałków jest szczególnie ważna w pierwszych latach życia, gdy jesteśmy narażeni na częstsze infekcje z uwagi na słabo wykształcony układ odpornościowy.  

W związku z tym migdałki odgrywają najważniejszą rolę między 3. a 7. rokiem życia dziecka.  

Wraz z dojrzewaniem organizmu rola migdałków staje się mniej znacząca i powoli zanikają. 

Jakie są przyczyny przerostu migdałków? 

Powiększenie migdałków podniebiennych i gardłowego w początkowych etapach życia może być objawem zwiększonej aktywności rozwijającego się układu immunologicznego. Przy każdej infekcji dochodzi do stymulacji tkanki limfatycznej i jej okresowego rozrostu.  

Często powtarzające się infekcje czy przewlekły stan zapalny migdałków może doprowadzić do ich przewlekłego przerostu.  

Do najczęstszych przyczyn przerostu migdałków możemy zaliczyć:  

• nawracające wirusowe i bakteryjne infekcje dróg oddechowych (głównie spowodowane przez Haemophilus influenzae – bakterię odpowiedzialną za rozwój grypy), 
• zmiany flory bakteryjnej górnych dróg oddechowych,  
• narażenie na dym tytoniowy, 
• alergiczny nieżyt nosa. 

Rozpoznanie przerostu migdałków zazwyczaj nie jest problematyczne i możesz samodzielnie zdiagnozować ten objaw u dziecka. Stopień przerostu określamy na podstawie wielkości przestrzeni gardła, jaka została wypełniona przez przerośnięty migdałek. W ostatnim, czwartym stopniu przerostu migdałki są tak duże, że mogą się ze sobą stykać w linii pośrodkowej gardła. 

Jak objawia się przerost migdałków? 

Przerost migdałków może przebiegać bezobjawowo i nie powodować żadnych negatywnych skutków zdrowotnych. Jednak przy wyższych stopniach przerostu zazwyczaj pojawiają się dodatkowe objawy z tym związane.  

Do najczęstszych symptomów zaliczamy:  

• pogorszenie drożności nosa, 
• wysięk z nosa trwający cały rok, 
• zaburzenia wymowy, 
• oddychanie przez usta, 
• zaburzenia drożności trąbki słuchowej i związane z tym nawracające zapalenia ucha środkowego, 
• zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, 
• chrapanie w trakcie snu, 
• bezdechy nocne, 
• wadę zgryzu, 
• niedosłuch. 

Utrzymujące się objawy przerostu migdałków u dziecka powinny wzbudzić Twój niepokój i skłonić Cię do wizyty u lekarza.  

Jak leczy się przerost migdałków? 

W przypadku przerostu migdałków leczenie może mieć charakter:  

• zachowawczy,  
• farmakologiczny,  
• operacyjny.  

Jeśli mamy do czynienia ze średnim przerostem, które nie daje uciążliwych objawów, istotna jest obserwacja i regularne wizyty u lekarza.  

Ewentualne objawy pomogą złagodzić: 

• płukanie nosa za pomocą soli fizjologicznej lub roztworów wody morskiej,  
• podawanie środków przeciwalergicznych, sterydów donosowych lub substancji zmniejszających przekrwienie śluzówki.  

Można także podawać dziecku szczepionki uodparniające. 

Kiedy jest konieczne usunięcie migdałków? 

W skrajnych przypadkach przy nasilających się objawach, których nie da się zniwelować przy pomocy środków farmakologicznych, konieczne jest operacyjne usunięcie migdałków.  

Przerost migdałków uważany jest za istotny, kiedy migdałek zajmuje min. 60% jamy nosogardzieli.  

Może on wtedy istotnie zaburzać drożność dróg oddechowych i doprowadzać do rozwoju zaburzeń oddychania w czasie snu czy nasilać wysiękowe zapalenia ucha środkowego i niedosłuch. Tak rozwinięte objawy są wskazaniem do usunięcia migdałków.  

Przeczytaj również:
Zapalenie migdałków – jak je leczyć?