Kwas salicylowy. Zastosowanie w medycynie i kosmetyce

Czym jest kwas salicylowy? 

Kwas salicylowy to związek chemiczny, który od wielu lat wykorzystywany jest w medycynie i przemyśle chemicznym. Jest pozyskiwany z kory wierzby białej i liści brzozy. Kwas salicylowy jest głównym przedstawicielem grupy beta-hydroksykwasów, znanym ze swoich właściwości keratolitycznych, przeciwzapalnych i antybakteryjnych.  

Zastosowanie kwasu salicylowego w medycynie 

Kwas salicylowy (oraz jego pochodne) zyskał uwagę badaczy już w XIX wieku. Jego najpopularniejsza pochodna to kwas acetylosalicylowy, znany popularnie jako aspiryna – lek o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzakrzepowym. Aspiryna zyskała popularność w leczeniu bólu, zwłaszcza migrenowego, oraz jako lek rozrzedzający krew.  

Kwas salicylowy stosowany jest w dermatologii w leczeniu chorób i zmian skórnych, które wymagają złuszczenia i usunięcia martwych komórek naskórka. Znajduje zastosowanie w leczeniu łuszczycy, w celu wyeliminowania łusek z powierzchni skóry. Może być również używany w leczeniu łojotokowego zapalenia skóry, łupieżu, a także w usuwaniu nagniotków, modzeli, brodawek.  

Preparaty zawierające kwas salicylowy są dostępne w formie maści, żeli czy płynów do stosowania zewnętrznego.  

Zastosowanie kwasu salicylowego w kosmetyce 

Kwas salicylowy ma zdolność do penetracji naskórka, ingeruje w warstwę rogową skóry, upłynniając cement międzykomórkowy. Kwas penetruje w głąb skóry na głębokość 0,06 mm, działa on powierzchniowo. W stężeniu do 10% wykazuje cechy keratoplastyczne (normalizujące rogowacenia naskórka), w stężeniach wyższych niż 10% keratolityczne (zmiękczające i złuszczające).

Kwas salicylowy oddziałuje na bakterie Cutibacterium acnes. Wchłania się przez gruczoły łojowe, odblokowuje ujścia mieszków włosowych, dzięki czemu łagodzi stany zapalne. Wykazuje działanie zwężające pory w skórze, ogranicza wydzielanie sebum, reguluje złuszczanie naskórka. Stosowanie na skórę kwasu salicylowego zmniejsza widoczność przebarwień, poprzez zmniejszenie produkcji melaniny w skórze. Dlatego jest on używany w walce z przebarwieniami, plamami soczewicowatymi, piegami. Kwas salicylowy ułatwia wchłanianie innych substancji aktywnych z kosmetyków.  

Kwas salicylowy w kosmetykach występuje w różnych stężeniach. Za bezpieczne do domowego użytku uważa się stężenia 0,5-10%, które znajdziemy w różnych tonikach, kremach, żelach do mycia twarzy. Wyższe stężenia 15-20% są stosowane w profesjonalnych zabiegach złuszczających, które wykonywać może kosmetolog lub lekarz dermatolog.  

Kto powinien sięgnąć po kosmetyki z kwasem salicylowym? 

Kosmetyki z dodatkiem kwasu salicylowego sprawdzą się w przypadku: 

• trądziku pospolitego, trądziku dorosłych, 
• trądziku różowatego, 
• płytkich zmarszczek i blizn, 
• przebarwień słonecznych, plam soczewicowatych, piegów,  
• rozszerzonych porów, rogowacenia skóry, łojotoku, 
• łuszczycy, 
• szorstkiej skóry. 

Kwas salicylowy jest bardzo pomocny w leczeniu różnych dolegliwości skórnych, ale nie każda osoba może go stosować.  

Do przeciwwskazań zaliczamy: 

• uczulenie na leki z grupy salicylanów, 
• stosowanie niektórych leków i ziół, np. antykoncepcji hormonalnej, izotretynoiny, leków przeciwzakrzepowych, moczopędnych, kardiologicznych, sterydów, dziurawca, rumianku, 
• uszkodzoną skórę z otwartymi ranami lub stanami zapalnymi, 
• wiek poniżej 12 lat, 
• stosowanie retinoidów, 
• ciążę i karmienie piersią, 
• stałe narażenie na promieniowanie UV, 
• aktywną opryszczkę. 

Kwas salicylowy nie powinien być łączony w trakcie jednaj rutyny pielęgnacyjnej z: 

• retinolem i jego pochodnymi – zwiększa ryzyko podrażnień, 
• innymi kwasami złuszczającymi – ryzyko nadmiernego złuszczania i podrażnień, 
• witaminą C – możliwość obniżenia skuteczności obu składników, 
• niacynamidem – możliwość podrażnień. 

Kwas salicylowy – działania niepożądane 

Powikłania po stosowaniu kwasu salicylowego zdarzają się niezwykle rzadko.  

Jednak osoby wrażliwe, stosujące leki czy przebywające na słońcu, mogą doświadczyć takich skutków ubocznych jak: 

• powstawanie prosaków, zaostrzenie trądziku, 
• pojawienie się ranek, strupów, 
• przebarwienia lub odbarwienia skóry, 
• nadwrażliwość na ciepło lub zimno,  
• reakcje alergiczne, 
• kontaktowe zapalenie skóry, 
• obrzęk, 
• rumień,  
• świąd, 
• aktywacja wirusa opryszczki.  

Kwas salicylowy jest substancją czynną o wielostronnym działaniu. Znajduje zastosowanie w medycynie, jak i kosmetologii, ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne, antybakteryjne i keratolityczne. Jego stosowanie w kosmetykach powinno być przemyślane i dostosowane do potrzeb skóry.

W przypadku wątpliwości co do stosowania kwasu salicylowego skonsultuj się z dermatologiem lub kosmetologiem.