Kwas azelainowy. Pogromca przebarwień?

Czym jest kwas azelainowy? 

Kwas azelainowy to związek chemiczny, który jest zaliczany do nasyconych kwasów dikaroboksylowych. Naturalnie produkują go bakterie Malassezia furfur. Można go znaleźć także w pełnoziarnistym zbożu, życie, jęczmieniu.  

Jak działa kwas azelainowy? 

Kwas azelainowy wykazuje działanie: 

• przeciwbakteryjne – liczne badania dowodzą, że kwas azelainowy jest skuteczny w walce z bakteriami Propionibacterium acnes i Staphylococcus epidermidis. Dodatkowo naukowcy udowodnili, że substancja ta znajduje zastosowanie w walce z P. acnes (nie prowadzi do oporności bakterii); 
• przeciwzapalne – działanie to opiera się na różnych mechanizmach, które nie zostały w pełni poznane. Wpływ na to działanie mogą mieć aktywność antyoksydacyjna, hamowanie produkcji cytokin prozapalnych, blokowanie receptora PPAR-γ oraz zmniejszenie ekspresji kalikreiny 5 i katelicydyny; 
• regulujące procesy keratynizacji – kwas azelainowy hamuje dojrzewanie komórek naskórka poprzez obniżanie syntezy prekursorów keratyny. Dzięki temu działaniu wykazuje on także efekt przeciwzaskórnikowy; 
• przeciwłojotokowe – według doniesień naukowych kwas azelainowy w połączeniu z siarczanem cynku blokuje działanie 5α-reduktazy, która uczestniczy w procesie przekształcania testosteronu do dihydrotestosteronu. Może mieć to związek ze zmniejszeniem wydzielania łoju w przebiegu trądziku zwykłego; 
• zmniejszające aktywność nieprawidłowych melanocytów – działanie to prawdopodobnie wiąże się z hamowaniem aktywności tyrozynazy, czyli enzymu, który uczestniczy w przekształcaniu tyrozyny do DOPA i DOPA-chinonu (prekursory melaniny). 

Kwas azelainowy a trądzik różowaty 

Trądzik różowaty objawia się zaczerwienieniem, grudkami, krostami, guzami i teleangiektazjami (naczynkami) pojawiającymi się na twarzy. Ta choroba jest związana z naczyniami krwionośnymi i jednostkami włosowo-łojowymi, ale jej przyczyny nie zostały do końca poznane.  

Naukowcy badali wpływ kwasu azelainowego na łagodzenie trądziku różowatego. Jedno z badań porównywało leczenie 20% kremem z tym składnikiem do placebo.  

Badacze udowodnili, że stosowanie kremu z kwasem azelainowym zmniejszyło występowanie objawów w postaci zaczerwienienia, grudek i krost.  

Z kolei badanie porównujące skuteczność 15% żelu z kwasem azelainowym do 0,75% żelu z metronidazolem wykazało, że kwas azelainowy jest skuteczniejszy. Kwas azelainowy zmniejszał liczbę zmian, rumień i stan zapalny. 

W leczeniu trądziku różowatego znaczenie ma aktywność przeciwzapalna i antyoksydacyjna, zwłaszcza w odmianie grudkowo-krostkowej tego schorzenia.   

Kwas azelainowy a przebarwienia 

Przebarwienia to ciemne plamy na skórze pojawiające się na skutek toczącego się stanu zapalnego.  

Mogą być efektem:  

• trądziku,  
• nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV,  
• przyjmowania niektórych leków,  
• zmian hormonalnych w organizmie.  

Badania kliniczne wykazują, że kwas azelainowy w stężeniu 15% w postaci żelu jest skuteczny i bezpieczny podczas leczenia przebarwień. Działanie to ma związek z mechanizmem blokowania enzymu tyrozynazy, który uczestniczy w produkcji melaniny. Istotne znaczenie ma także działanie przeciwzapalne, które ogranicza zmiany pigmentacyjne powstające pod wpływem stanu zapalnego towarzyszącego trądzikowi zwykłemu.  

Jak stosować kwas azelainowy? 

Kwas azelainowy znajdziesz w wielu kosmetykach dostępnych w drogeriach czy aptekach.  

Na rynku są także preparaty zarejestrowane jako leki dostępne bez recepty: 

• Skinoren 20% krem – jest stosowany w leczeniu trądziku zwykłego i przebarwień; 
• Skinoren 15% żel – jest stosowany w leczeniu trądziku grudkowo-krostkowego o słabym i średnim nasileniu, 
• Skinoren Rosacea 15% żel – jest rekomendowany w leczeniu trądziku różowatego grudkowo-krostkowego. 

Jak stosować te produkty?  

1. Przed zastosowaniem preparatu dokładnie oczyść twarz za pomocą wody i delikatnego żelu myjącego. 
2. Osusz twarz.  
3. Nanieś preparat na skórę (pasek wielkości ok. 2,5 cm). 
4. Delikatnie wetrzyj krem/ żel na chorobowo zmienioną skórę. 
5. Stosuj lek dwa razy na dobę (rano i wieczorem).  
6. Po nałożeniu preparatu dokładnie umyj ręce.  

W leczeniu trądziku zwykłego i grudkowo-krostkowego wyraźną poprawę zauważysz po 4 tygodniach regularnego stosowania leku. Leczenie przebarwień wymaga dłuższego stosowania leku. Efekty zazwyczaj pojawiają się po 3 miesiącach regularnej aplikacji. 

Kosmetyki w formie kremów, serów i płynów zawierających kwas azelainowy stosuj zgodnie ze wskazówkami producenta umieszczonymi na opakowaniu.  

Jakie są przeciwwskazania do stosowania kwasu azelainowego? 

Unikaj preparatów zawierających kwas azelainowy w przypadku uczulenia na tę substancję.  

Dodatkowo jest ona przeciwwskazana przy: 

• poparzeniach, 
• poparzeniach słonecznych, 
• podrażnieniu skóry, 
• spierzchniętej skórze, 
• ranach na skórze. 

Kosmetyków z kwasem azelainowym nie nakładaj w okolicy oczu, nosa i na usta. W trakcie leczenia tą substancją unikaj spożywania produktów, które mogą powodować zaczerwienienie skóry, np. ostrych przypraw, gorących napojów i potraw oraz alkoholu.  

Kwas azelainowy w ciąży 

Preparaty zawierające kwas azelainowy mogą być stosowane w 2. i 3. trymestrze ciąży.  

Kwas azelainowy w ciąży powinien być stosowany miejscowo na zmiany, najlepiej pod kontrolą dermatologa. 

Czy kwas azelainowy powoduje skutki uboczne? 

Skutkami ubocznymi stosowania kwasu azelainowego są: 

• świąd, pieczenie, ból w miejscu zastosowania, 
• suchość, wysypka, parestezje w miejscu aplikacji. 

Rzadziej mogą wystąpić: 

• trądzik, 
• kontaktowe zapalenie skóry, 
• rumień, 
• łuszczenie skóry, 
• uczucie ciepła, 
• odbarwienie skóry w miejscu zastosowania, 
• nadwrażliwość, 
• pogorszenie objawów astmy. 

Kwas azelainowy – korzystne połączenia 

Kwas azelainowy może być stosowany z innymi substancjami czynnymi jako uzupełnienie lub wzmocnienie ich właściwości.  

Substancję tę możesz stosować w połączeniu z: 

• niacynamidem, 
• witaminą C, 
• antybiotykami stosowanymi na skórę, 
• nadtlenkiem benzoilu, 
• kwasami AHA i BHA, takimi jak kwas salicylowy, glikolowy czy mlekowy, 
• leczeniem hormonalnym. 

Kwas azelainowy i niacynamid  

Niacynamid to witamina B3 rozpuszczalna w wodzie. Podobnie jak kwas azelainowy, wykazuje właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne i przeciwbakteryjne.  

Połączenie tych substancji w pielęgnacji może przynieść wiele korzyści. Niacynamid i kwas azelainowy doskonale się uzupełniają w walce z przebarwieniami. Podczas gdy kwas azelainowy blokuje tyrozynazę i produkcję melaniny, niacynamid blokuje powstawanie melanocytów w komórkach skóry z powstałej wcześniej melaniny.  

Niacynamid i kwas azelainowy można stosować w oddzielnych produktach, ale dostępne są także kosmetyki zawierające oba te składniki. Przykładem takich preparatów są np. Sesderma Azelac, krem nawilżający do twarzy; BasicLab Esteticus, serum redukujące przebarwienia, ograniczenie i rozjaśnienie czy Miya BEAUTY.lab, serum z prebiotykami do skóry problematycznej. 

Kwas azelainowy i witamina C 

Witamina C to popularny składnik kosmetyków anti-aging. Wykazuje taki sam mechanizm działania jak kwas azelainowy: hamuje przekształcanie tyrozynazy do melaniny. Witamina C jest dodatkowo niezbędnym składnikiem do produkcji kolagenu. Łączne stosowanie obu składników może przynieść korzystny efekt, zwłaszcza w przypadku cery dojrzałej z pierwszymi oznakami starzenia.  

Składniki te będą wzajemnie wzmacniały swoje właściwości. Znajdziesz je m.in. w następujących kosmetykach: Sesderma Azelac RU, serum liposomowe, depigmentacyjne; Bioderma Pigmentbio Daily Care, krem rozjaśniający na dzień. 

Z czym nie łączyć kwasu azelainowego?

Kwasu azelainowego nie możesz łączyć z: 

• izotretynoiną – takie połączenie może podrażnić skórę, 
• klaksoteronem – łączne stosowanie może powodować podrażnienie, zaczerwienienie, łuszczenie i wysuszenie skóry. 

Przeczytaj również:
Przebarwienia na twarzy – co na nie stosować?