Czym jest pH skóry?

Czym jest pH? 

To skala zasadowości i kwasowości roztworów, odzwierciedlająca stężenie jonów wodorowych (H+) w tym roztworze. Zakres pH jest skalą logarytmiczną mieszczącą się w zakresie od 0 do 14. Wartości od 0 do ok. 6,5 są uznawane za pH kwaśne, pH = 7 jest obojętne, zaś wartości powyżej 7 mają odczyn zasadowy. Poniżej kilka przykładów:  

• sok żołądkowy: 1,5-2,0; 
• kawa: 5,0; 
• mleko: 6,5;
• czysta woda: 7,0; 
• ślina ludzka: 6,5-7,4; 
• krew: 7,35-7,45; 
• mydło: 9,0-10,0. 

W ciele człowieka pH waha się w zależności od narządu bądź płynu ustrojowego. Zakres ten jest bardzo szeroki, a wartości pH można oszacować w zakresie od 0 do 8:

• sok żołądkowy, jeśli żołądek jest pusty: 1,0-1,5; 
• pochwa kobiety w wieku rozrodczym: 3,8-4,4; 
• pochwa kobiety w wieku menopauzalnym: 5,0-5,5; 
• skóra: 4,1-5,8; 
• mocz: 6,5-7,0; 
• łzy: 7,25-7,45; 
• krew: 7,35-7,45. 

Wartość pH skóry 

Jak już wspomniano powyżej, pH zdrowej skóry waha się w zakresie 4,1-5,8. Skóra ma zatem odczyn kwaśny. Skóra na podbródku posiada najwyższe wartości pH 5,6, zaś miejsce o najniższym pH na powierzchni skóry to czoło (4,4) i górna powieka (4,6). Od fizjologicznego zakresu pH skóry występują również odstępstwa, są to m.in. okolice pach, pachwin, przestrzenie między palcami, odbyt. W ich przypadku pH waha się od 6,1 do 7,4. Podwyższone pH w tych okolicach pretenduje do rozwoju niepożądanych mikroorganizmów, a także częstszych infekcji, co może np. skutkować wypryskami.  

Za utrzymanie odpowiedniego pH skóry są odpowiedzialne mechanizmy biochemiczne, które wytwarzają lub zużywają protony (H+). Możemy do nich zaliczyć np. szlak filagryna-histydyna-kwas urokainowy, hydrolizę wolnych kwasów tłuszczowych. Oprócz wymienionych szlaków, w skórze znajdują się także receptory wrażliwe na pH. Dzięki ich obecności w momencie zachwiania fizjologicznego pH są pobudzane kanały jonowe lub szlaki metaboliczne, mające na celu przywrócenie właściwego pH.  

Na różnice w pH skóry u ludzi ma wiele czynników, np.: 

• rasa – niższe pH zaobserwowano u osób z ciemniejszym kolorem skóry; 
• wiek – skóra noworodków ze względu na niepełne zakwaszenie ma pH 6,01; pH fizjologiczne utrzymuje się do ok. 50. roku życia, a u kobiet w wieku okołomenopauzalnym wzrasta do 4,7-5,0; 
• ilość wydzielanego potu, sebum; 
• predyspozycje genetyczne; 
• stosowanie mydeł, detergentów, dezodorantów, kosmetyków – wymienione preparaty podnoszą pH skóry nawet do 6 godzin; 
• stosowanie opatrunków okluzyjnych, produktów leczniczych (np. antybiotyków) do stosowania miejscowego. 

Utrzymanie odpowiedniego pH skóry jest niezwykle ważne, w szczególności dla enzymów zależnych od pH. Biorą one udział w tworzeniu bariery, jaką jest warstwa rogowa skóry, regulując stopień jej złuszczania, regeneracji oraz zawartość składników lipidowych.  

Zaburzenia pH skóry  

Zaburzenie pH skóry może prowadzić do wielu reakcji niepożądanych, a nawet chorób skóry. Przy wyższym pH dochodzi do rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych, np. Staphylococcus aureus (pH 7,5), Propionibacterium acnes (pH 6,3). Ich rozwój, a tym samym wyższe pH skóry spowodowane jest używaniem mydeł alkalicznych. Dodatkowo u osób chorujących na atopowe zapalenie skóry (AZS) zwiększa się adhezja i tempo namnażania S. aureus. Oprócz chorób bakteryjnych, przy podwyższonym pH skóry mogą rozwijać się grzybice np. Malassezia, która u osób z AZS nasila wyprysk kontaktowy.  

Podwyższone pH skóry obserwuje się u osób chorujących na: 

• kontaktowe zapalenie skóry,  
• AZS,  
• rybią łuskę,  
• mocznicę,  
• trądzik pospolity i różowaty.  

Podwyższone pH skóry może dotyczyć również osób starszych i osób z nadmiernie suchą skórą.

Przeczytaj również:
Dermokosmetyki – czym są i jak działają?