Dermokosmetyki – czym są i jak działają?

Co to są dermokosmetyki? 

Dermokosmetyki stanowią bardzo dużą część obecnego rynku kosmetycznego. Łączą świat kosmetyków oraz produktów leczniczych. Nie istnieje prawne uwarunkowanie, które definiowałoby pojęcie dermokosmetyku, jak również kosmeceutyku. Oba te pojęcia używane zamiennie odnoszą się do tej samej grupy produktów kosmetycznych, które zawierają w swoim składzie substancje biologicznie aktywne w wyższych stężeniach. Składnikami tymi są np. pochodne witamin, jony metali, antyoksydanty, peptydy i białka. Kosmeceutyki, a inaczej środki kosmetyczne o działaniu leczniczym ze względu na swój skład mogą powodować skutki uboczne.  

Producenci dermokosmetyków ze względu na brak uregulowań prawnych nie są zobowiązani do przeprowadzania badań nad aktywnością swoich preparatów. Jednak by uwiarygodnić opisy i składy swoich preparatów, wiele firm przeprowadza badania, którymi następnie potwierdza działanie swojego wyrobu. 

Dermokosmetyki to produkty, które ułatwiają pielęgnację i wspomagają leczenie wielu dermatoz. Leki ordynowane pacjentom przez dermatologa, mające na celu zlikwidowanie schorzenia skórnego, często powodują wysuszanie skóry, złuszczanie lub inne nieprzyjemne działania niepożądane. W takich sytuacjach dobrze dobrany dermokosmetyk wspiera regenerację i ułatwia leczenie. Dermokosmetyki występują w wielu różnych postaciach, takich jak kremy, żele, emulsje, pianki, szampony itp. 

Jak działają dermokosmetyki? 

Dermokosmetyki dzięki zawartości substancji aktywnych biologicznie działają silniej niż kosmetyki dostępne w drogeriach. Składy i podłoża stosowane przy produkcji dermokosmetyków projektowane są tak, by substancje aktywne w nich zawarte mogły oddziaływać na głębsze warstwy skóry. Preparaty te służą pielęgnacji, niwelują zmarszczki i przebarwienia, regulują pracę gruczołów łojowych oraz są uzupełnieniem specjalistycznych zabiegów. 

Składniki aktywne w dermokosmetykach 

Substancje czynne wchodzące w skład dermokosmetyków (kosmeceutyków) to szereg związków chemicznych pochodzenia naturalnego, jak również syntetycznych, które nie znajdują się w zwykłych kosmetykach lub są tam obecne w dużo niższych stężeniach. 

Witaminy i ich pochodne 

Obecnie najpopularniejszą pochodną witamin występującą w dermokosmetykach jest pochodna witaminy A znana jako retinol. Retinoidy to grupa związków chemicznych składająca się z pochodnych witaminy A oraz syntetycznych związków chemicznych, których działanie jest mocno zbliżone do działania retinoidów naturalnych. Retinoidy nakładane na skórę są skuteczne w leczeniu objawów trądziku, uszkodzeń posłonecznych skóry, łuszczycy oraz mają działanie wygładzające zmarszczki.  

Oprócz pochodnych witaminy A w dermokosmetykach można też znaleźć witaminę E, witaminę C i witaminy z grupy B. 

Ekstrakty roślinne 

Składniki pochodzenia roślinnego to najpowszechniej stosowana grupa w kosmetyce. Części roślin, z których otrzymuje się ekstrakty, to liście, korzenie, owoce, łodygi, kory i kwiaty. Ekstrakty, dzięki zawartości dużej ilości różnych składników chemicznych działają przeciwzapalnie, przeciwutleniająco oraz wpływają pozytywnie na wygląd skóry. Składniki roślin o działaniu antyoksydacyjnym to genisteina, kurkumina, sylimaryna i piknogenol. Wygładzenie skóry można osiągnąć dzięki jej tonizacji, nawodnieniu i normalizacji. Roślinami mającymi takie działanie są opuncja figowa, aloes i papaja. 

Związki mineralne (jony metali) 

Jony metali będące składnikami dermokosmetyków to np. jony cynku i selenu. Cynk (Zn) ma działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Ułatwia gojenie ran i zwiększa elastyczność skóry (redukuje oznaki jej starzenia). Selen wykazuje działanie antyoksydacyjne i przeciwgrzybicze, dzięki czemu znalazł zastosowanie w miejscowym leczeniu łupieżu. Inne metale występujące w składach dermokosmetyków to np. glin, miedź czy stront. 

Peptydy  

Przykładami peptydów wpływających na wygląd i zdrowie skóry są Pal-KTTKS i argirelina. Oba z nich mają właściwości redukujące zmarszczki. Argirelina działa podobnie do toksyny botulinowej. Dodatkowo niektóre z peptydów są nośnikami jonów metaliw kosmetykach. 

Olejki eteryczne 

Jednym z olejków eterycznych stosowanych w kosmetyce jest olejek różany mający właściwości przeciwzapalne. Olejek z drzewa herbacianego ma za to właściwości przeciwgrzybicze (stosowany w preparatach na grzybicę paznokci) oraz przeciwtrądzikowe (preparaty punktowe na trądzik). 

Substancje nawilżające i okluzyjne 

Wiele dermokosmetyków wykazuje działanie nawilżające. Mają one specyficznie skonstruowany skład, dzięki któremu łączą różne właściwości swoich składników, takie jak zmiękczenie naskórka, nawilżenie go oraz okluzja. Poniżej kilka przykładów substancji: 

• zmiękczająe naskórek: izostearynian izopropylu, stearynian glicerylu, dimetykon, olejek jojoba; 
• nawilżają: mleczan sodu, mocznik w stężeniu poniżej 15%, sorbitol, kwas hialuronowy, pantenol, miód; 
• działanie okluzyjne: parafina, wazelina żółta, lanolina, cholesterol, wosk karnauba, wosk kandelilla, glikol propylenowy, wosk pszczeli. 

Substancje złuszczające 

Wiele schorzeń dermatologicznych wynika z tego, że komórki warstwy rogowej naskórka są ściśle ułożone. Dzięki zastosowaniu na skórę substancji złuszczających martwe komórki naskórka zostają usunięte i dzięki temu skóra ma możliwość regeneracji, a przebarwienia są mniej widoczne. Do czynników wykorzystywanych jako substancje złuszczające w kosmeceutykach zaliczamy: 

• kwasy alfa-hydroksylowe, kwasy AHA (ang. alpha hydroxy acids), np. kwas glikolowy, 
• kwasy beta-hydroksylowe, kwasy BHA (ang. beta hydroksy acids), np. kwas salicylowy, 
• kwasy poli-hydroksylowe, kwasy PHA (ang. poly hydroxy acids), np. glukonolakton. 

Czynniki wzrostu 

Czynniki wzrostu zawarte w dermokosmetykach, np. EGF, czyli naskórkowy czynnik wzrostu (ang. EGF – Epidermal Growth Factor), przyspieszają procesy regeneracji naskórka, ale też gojenie większych ran na skórze. Powodują wzrost produkcji elastyny, kolagenu i glikozaminoglikanów. Dzięki swoim właściwościom świetnie nadają się jako składniki regenerujące skórę po nadmiernej ekspozycji na światło UV oraz jako prewencja fotostarzenia. 

Lipidy 

Zadaniem lipidów zawartych w dermokosmetykach jest odbudowa bariery ochronnej skóry, w skład której wchodzą ceramidy i wolne kwasy tłuszczowe. Prawidłowa budowa warstwy ochronnej skóry zwiększa jej odporność na działanie m.in. detergentów czy innych czynników drażniących. Dodatkowo zapewnia ochronę przed nadmierną utratą wody.  Odpowiednie nawilżenie skóry zależy zatem od stężenia ceramidów i wolnych kwasów tłuszczowych w strukturach warstwy rogowej naskórka. Przykładami lipidów wykorzystywanych w dermokosmetykach są masło shea, olej macadamia oraz olej z awokado. 

Dla kogo dermokosmetyki? 

Dermokosmetyki to produkty dedykowane osobom potrzebującym wsparcia w leczeniu dermatologicznym, trychologicznym i podologicznym bez względu na wiek. Ich receptury znajdują zastosowanie w następujących schorzeniach:  

• trądzik pospolity i różowaty,  
• AZS,  
• łupież suchy i tłusty,  
• suchość skóry,  
• przebarwienia,  
• pękające naczynka, 
• blizny.  

Dodatkowo są stosowane po zabiegach medycyny estetycznej. 

Dermokosmetyki do twarzy 

Dermokosmetyki do twarzy to m.in. kremy do twarzy, kremy pod oczy, żele i pianki oczyszczające, toniki, płyny micelarne oraz preparaty punktowe.  

Dermokosmetyki na trądzik 

Wiele marek dermokosmetycznych ma w swojej ofercie preparaty na trądzik. Składnikami takich dermokosmetyków są m.in. retinol, kwasy złuszczające i olejki eteryczne. Podczas leczenia farmakologicznego trądziku pospolitego doustnymi retinoidami dermokosmetyki stanowią niejako plaster na wysuszoną skórę całego ciała. W takim wypadku dermatolodzy i farmaceuci zalecają stosowanie produktów emolientowych oraz regenerujących naskórek. 

Wady i zalety dermokosmetyków 

Dermokosmetyki mają bardzo wiele zalet, do których należą wspieranie w leczeniu dermatoz, powszechna dostępność w aptekach bez recepty oraz w większości przypadków mocno zminimalizowane ryzyko powodowania alergii (m.in. dzięki bezzapachowym recepturom). 

Wadą dermokosmetyków może być ryzyko wystąpienia działań niepożądanych przy nieprawidłowo dobranym preparacie. 

Największy wybór dermokosmetyków w aptece? 

Ze względu na wyższe stężenia substancji aktywnych obecnych w dermokosmetykach są one dostępne w przeważającej części jedynie w aptekach. Przed samodzielnym rozpoczęciem stosowania , warto zasięgnąć porady farmaceuty i dobrać odpowiedni dla siebie preparat. 

Przeczytaj również:
Najbardziej szkodliwe substancje w kosmetykach
Składniki kosmetyków – które z nich są bezpieczne?