Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Nutricia Bebilon
X - Światowy Dzień Uśmiechu
X - Baby Week 7
X - Inhalatory
2

Lipaza trzustkowa. Kiedy wykonać badanie?

Słuchaj artykułu

Lipaza trzustkowa odgrywa kluczową rolę w trawieniu tłuszczów. Jej zwiększony poziom obserwujemy m.in. w chorobach trzustki. Dowiedz się, co powinno Cię skłonić do zbadania poziomu lipazy trzustkowej. 

Lipaza trzustkowa. Kiedy wykonać badanie?

Jakie funkcje pełni trzustka?

Trzustka jest zlokalizowana w górnej części jamy brzusznej.  

W jej budowie wyróżniamy trzy części:  

  • głowę, 
  • trzon, 
  • ogon. 

Pełni ona funkcję gruczołu wewnątrzwydzielniczego i zewnątrzwydzielniczego.  

Wyspy trzustkowe stanowią zaledwie ok. 2% masy trzustki.  

W ich komórkach są wytwarzane hormony:  

  • insulina,  
  • glukagon,  
  • polipeptyd trzustkowy, 
  • somatostatyna.  

Trzustka w 80-85% masy składa się z pęcherzyków. Produkują one enzymy trawienne, które mają formę nieaktywną. Następnie są magazynowane w pęcherzykach trzustkowych. Stąd wraz z sokiem trzustkowym drogą przewodów trzustkowych trafiają do dwunastnicy. Tam po aktywacji biorą udział w trawieniu składników pokarmowych.  

Do enzymów, które uczestniczą w trawieniu białek, zaliczamy:  

  • trypsynę,  
  • chymotrypsynę,  
  • karboksypeptydazę A i B,  
  • elastazę.  

Enzymem biorącym udział w trawieniu węglowodanów jest alfa-amylaza.  

Natomiast do enzymów uczestniczących w trawieniu tłuszczów zaliczamy:  

  • fosfolipazy,  
  • esterazy,  
  • lipazę trzustkową.   

Innymi rodzajami lipaz o mniejszym znaczeniu fizjologicznym są lipaza wątrobowa, żołądkowa i językowa. 

Funkcje lipazy trzustkowej

Lipaza trzustkowa jest enzymem wytwarzanym w części zewnątrzywydzielniczej trzustki. Bierze ona udział w trawieniu triglicerydów w dwunastnicy. Jest najważniejszym enzymem tego procesu. Mechanizm działania lipazy polega na rozpadzie wiązań estrowych triglicerydów. Dzięki temu powstają wolne kwasy tłuszczowe, acyloglicerole i glicerol. 

Badanie lipazy 

Oznaczenie aktywności lipazy wykonujemy z krwi pobranej z żyły obwodowej. Enzym oznaczany we krwi pochodzi tylko z trzustki.  

Na badanie najlepiej zgłoś się rano na czczo.

W diagnostyce ostrych stanów personel medyczny pobiera materiał o dowolnej porze. 

Lipaza trzustkowa – normy laboratoryjne

Wartości referencyjne różnią się w zależności od metody badania stosowanej w danej placówce, odczynników i sprzętu.  

Wynik zawsze interpretuj na podstawie zakresu podawanego przez laboratorium.

Przykładową normą u dorosłych jest wartość lipazy poniżej 60 IU/l. U dzieci normy te są niższe. 

Podwyższony poziom lipazy trzustkowej 

Podwyższenie aktywności lipazy we krwi obserwujemy przede wszystkim w ostrym zapaleniu trzustki. Oznaczenie aktywności lipazy jest bardzo ważnym narzędziem w rozpoznawaniu tej choroby, jednak nie ma znaczenia dla ustalenia prognozy jej przebiegu i rokowania u danego pacjenta.

Podwyższenie aktywności lipazy może wystąpić również w następujących schorzeniach: 

  • przewlekłe zapalenie trzustki – poziom lipazy trzustkowej zwykle jest nieznacznie przekroczony, często wartość ta jest w normie, 
  • niedrożność jelit, 
  • zapalenie otrzewnej, 
  • perforacja wrzodu dwunastnicy, 
  • niedrożność przewodu trzustkowego, 
  • niewydolność nerek. 

Podwyższony poziom lipazy może być także efektem stosowania niektórych leków, m.in. opioidów. 


Produkty wspierające zdrowie trzustki
Ciesz się darmową dostawą przy zakupie wybranych produktów!

Lipaza trzustkowa – kiedy wykonuje się badanie?

Oznaczenie poziomu lipazy we krwi znajduje praktyczne zastosowanie głównie w procesie diagnostyki ostrego zapalenia trzustki. Jej podwyższony poziom we krwi utrzymuje się dłużej niż podwyższony poziom innego enzymu trzustkowego stosowanego w diagnostyce tego schorzenia – amylazy. 

Zdecydowanie najczęstszymi przyczynami tej choroby jest nadmierne spożycie alkoholu i kamica żółciowa.

Do objawów ostrego zapalenia trzustki zaliczamy m.in.: 

  • ból brzucha – silny, o nagłym początku, najczęściej w nadbrzuszu lub lewym podżebrzu, 
  • nudności i wymioty, 
  • gorączkę, 
  • przyspieszoną akcję serca, 
  • niskie ciśnienie krwi, 
  • zaburzenia świadomości, 
  • żółtaczkę, 
  • zaczerwienienie twarzy, zasinienie wokół pępka i okolicy lędźwiowej. 

Ostre zapalenie trzustki to ciężka choroba obarczona dużym ryzykiem zgonu. Wymaga natychmiastowej specjalistycznej opieki w warunkach szpitalnych.

Przeczytaj również:
Ostre zapalenie trzustki – przyczyny, objawy, leczenie


Źródła
Zwiń
Rozwiń
  • Celiński K., Cichoż-Lach H., Badania laboratoryjne w gastroenterologii [w:] Wielka Interna – Gastroenterologia, wyd. Medical Tribune Polska, wyd. elektroniczne. 
  • Dąbrowski A., Budowa i czynność trzustki [w:] Wielka Interna – Gastroenterologia, wyd. Medical Tribune Polska, wyd. elektroniczne. 
  • Konturek S. Trawienie i wchłanianie tłuszczów [w:] Konturek Fizjologia Człowieka, wyd. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2013, s. 371-374. 
  • Solnica B., Dąbrowski A., Diagnostyka chorób trzustki. Lipaza [w:] Interna Szczeklika 2022, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2022, s. 967. 
  • Kokot F., Hyla-Klekot L., Kokot S., Badania laboratoryjne. Zakres norm i interpretacja. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011, s. 233. 
  • Dąbrowski A., Jurkowska G., Wereszczyńska-Siemiątkowska U., Przewlekłe zapalenie trzustki, Interna Szczeklika 2022, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2022 s. 1158-1161. 
  • https://www.mp.pl/pacjent/zapalenie-trzustki. 
Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę