Łuszczycowe zapalenie stawów – przyczyny, objawy i leczenie

Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) jest chorobą zapalną stawów, zaliczaną do seronegatywnych spondyloartropatii zapalnych, współwystępującą z łuszczycą. Jego początek może poprzedzać pojawienie się zmian skórnych, wystąpić w tym samym czasie, co ich pierwsza manifestacja lub u osoby z rozpoznaną wcześniej łuszczycą. Na łuszczycowe zapalenie stawów, zależnie od źródeł, zapada od 6 do 42% chorych na łuszczycę.

ŁZS – przyczyny   

Przyczyna choroby nie została dotychczas poznana. Na jej rozwój mają wpływ predyspozycja genetyczna, czynniki immunologiczne, a także czynniki środowiskowe. 

Pośród czynników ryzyka i czynników wyzwalających wymienia się: 

• infekcje wirusowe i bakteryjne, 
• urazy, 
• silny stres, 
• działanie niektórych leków (np. przeciwmalarycznych, beta-blokerów), 
• działanie niektórych substancji chemicznych. 

Kto choruje na ŁZS i jak przebiega choroba? 

Na łuszczycowe zapalenie stawów chorują z podobną częstością zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Różnica pomiędzy płciami staje się widoczna w kontekście częstości występowania poszczególnych postaci choroby. 

Początek choroby zwykle występuje między 20. a 55. rokiem życia. Może on mieć charakter ostry, z nasilonymi objawami ogólnoustrojowymi, takimi jak gorączka i silnymi bólami stawów, lub łagodniejszy. 

Sama choroba ma przebieg rzutowo-remisyjny, co oznacza, że przebiega z okresami zaostrzeń i poprawy stanu chorego. 

Łuszczycowe zapalenie stawów występuje pod 5 postaciami: 

• symetryczną wielostawową, która jest najczęstsza, zajmuje zwykle stawy nadgarstkowe, skokowe oraz stawy rąk i stóp; postać ta częściej występuje u kobiet; 
• asymetryczną nielicznostawową, która zajmuje najczęściej stawy rąk i stóp (mniej niż 5); 
• z zajęciem jedynie stawów międzypaliczkowych dalszych; postać częściej występująca u mężczyzn; 
• osiową, w której zajęte są stawy kręgosłupa i stawy krzyżowo-biodrowe, również częstszą u mężczyzn; 
• okaleczającą, w której dochodzi do zniekształceń w obrębie palców. 

Jakie objawy występują w ŁZS? 

Objawy łuszczycowego zapalenia stawów różnią się w zależności od postaci, na jaką choruje pacjent, a także od ciężkości przebiegu choroby. Zwykle jej nasilenie jest łagodne, może jednak, choć rzadko, przebiegać w sposób bardzo ciężki z licznymi zmianami w narządach innych niż stawy, skóra i paznokcie. 

Do najczęstszych objawów zalicza się: 

• bóle, obrzęk i poranną sztywność stawów; 
• bóle dolnego odcinka pleców, zmniejszenie ruchomości kręgosłupa; 
• zapalenie przyczepów ścięgnistych do kości, manifestujące się bólem i zaczerwienieniem; 
• łuszczycowe wykwity skórne o charakterze grudkowatym, o czerwonym zabarwieniu, pokryte łuskami o zabarwieniu srebrzystym, głównie w okolicach stawów łokciowych i kolanowych, szpary pośladkowej, na skórze tułowia i kończyn oraz na skórze owłosionej głowy; 
• łuszczycowe zmiany na paznokciach – małe, punktowe wgłębienia na płytce paznokciowej; niekiedy jest to jedyny objaw łuszczycy u chorych z ŁZS; 
• zapalenie palców z ich obrzękiem i zaczerwienieniem; 
• zapalenie spojówek, błony naczyniowej, rzadziej innych struktur oka; 
• niekiedy objawy kardiologiczne, np. zaburzenia przewodnictwa, zapalenie. 

Diagnostyka ŁZS

W diagnostyce łuszczycowego zapalenia stawów kluczowe znaczenie ma ocena kliniczna zmian stawowych, pozastawowych i zmian łuszczycowych w obrębie skóry i paznokci. Obiektywizacji wyników oceny służą skale punktowe. 

Wśród badań dodatkowych stosuje się: 

• badania laboratoryjne – ocena m.in. parametrów zapalnych, kwasu moczowego, badanie płynu stawowego, badania immunologiczne; 
• RTG stawów obwodowych, krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa; 
• USG stawów; 
• scyntygrafię kości; 
• w przypadku podejrzenia zmian w układzie krążenia badanie echokardiograficzne. 

Leczenie ŁZS

Dobór terapii zależy od postaci ŁZS. Jest ona również wielokierunkowa, zarówno niefarmakologiczna, jak i farmakologiczna. 

Farmakoterapię zarówno w postaciach z zajęciem stawów obwodowych, jak i w przypadku zajęcia kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych zwykle rozpoczyna się od stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Kolejnym krokiem w pierwszej postaci są leki modyfikujące przebieg choroby, np. sulfasalazyna, a następnie leki biologiczne, natomiast w postaci osiowej są to leki biologiczne. 

W przypadku obecności nasilonych zmian skórnych konieczna jest terapia dermatologiczna oraz stosowanie odpowiednich farmaceutyków. 

Zmiany narządowe, np. w narządzie wzroku czy układzie krążenia wymagają specjalistycznego, dostosowanego leczenia. 

Pośród metod niefarmakologicznych największe znaczenie mają regularna aktywność fizyczna, rehabilitacja ruchowa oraz odpowiednio dobrane zabiegi z zakresu fizjoterapii. Niekiedy potrzebne jest także wsparcie psychologiczne. 

W niektórych przypadkach konieczne okazuje się przeprowadzenie ortopedycznych interwencji zabiegowych, choć z uwagi na zwykle łagodny przebieg choroby, nie jest to częste.

Przeczytaj również:
Bakteryjne zapalenia stawów – na czym polegają?