Macierzanka piaskowa. Poznaj jej właściwości!

Macierzanka piaskowa – co to za roślina?

Macierzanka (Thymus L.) należy do rodziny jasnowatych, w której możemy znaleźć aż 300 gatunków roślin.

Do najpopularniejszych zaliczamy:

• macierzankę tymianek (Thymus vulgaris L.),
• macierzankę zwyczajną (Thymus pulegioides L.),
• macierzankę piaskową (Thymus serpyllum L.),
• macierzankę cytrynową (Thymus citriodorus S.).

Macierzanka piaskowa jest spokrewniona z tymiankiem zwyczajnym i wykazuje podobne do niego właściwości. Gdy rozetrzemy ją w dłoni, poczujemy charakterystyczny zapach. Macierzanka rośnie pospolicie na piaszczystych terenach w północnej i centralnej Europie. Kwitnie od czerwca do września i jest rośliną miododajną.

Surowcem wykorzystywanym w lecznictwie jest ziele macierzanki. Jest ono szczególnie bogate w olejek eteryczny, który znalazł zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, perfumeryjnym i kosmetycznym.

Inny gatunek macierzanki, również wykorzystywany w lecznictwie, to macierzanka zwyczajna. Jej prozdrowotne właściwości były znane w tradycyjnej medycynie już od wieków. 

Ziele macierzanki – skład

W składzie macierzanki znajdziemy:

• olejek eteryczny (zawiera tymol, karwakrol, linalol, alfa-pinen i cyneol) – o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, bakteriostatycznym i antyoksydacyjnym;
• flawonoidy (glikozydy apigeniny, diosmetyny i skutelareiny) – hamują one działanie wolnych rodników, które przyspieszają procesy starzenia się komórek. Ponadto przynoszą ulgę w bólach reumatycznych i stłuczeniach oraz chronią naczynia krwionośne;
• saponiny – wykazują właściwości moczopędne i antybakteryjne;
• garbniki – wpływają korzystnie na procesy trawienia;
• triterpeny (kwas oleanolowy, rozmarynowy i ursolowy) – działają przeciwzapalnie, wspomagają pracę serca i przyspieszają gojenie się ran;
• związki mineralne;
• witaminę C.

Macierzanka – jakie są jej właściwości lecznicze?

Tradycyjnie macierzanka stosowana była w chorobach górnych dróg oddechowych i schorzeniach przewodu pokarmowego. Według niektórych źródeł inhalacje z ziela macierzanki miały działać przeciwdrgawkowo. Za jej pomocą leczono również egzemę i różnego rodzaju rany.

Obecnie roślina ta znajduje się w naturalnych produktach leczniczych takich jak:  

• zioła do zaparzania,
• syropy,  
• nalewki,  
• napary,  
• herbatki,  
• olejki eteryczne.  

Macierzanka na choroby dróg oddechowych

Dostępne w aptece zioła do zaparzania zwiększają wytwarzanie śluzu, działając tym samym wykrztuśnie. Dzięki temu sprawdzą się w męczącym kaszlu i stanach łagodnego nieżytu dróg oddechowych. Macierzankę powinni zatem stosować palacze oraz osoby chore na przewlekłe nieżyty oskrzeli. Nie tylko oczyści ona układ oddechowy, ale również zadziała odkażająco i powlekająco. Można wykorzystać ją też do inhalacji.

Macierzanka przeciw drobnoustrojom

Badania fitochemiczne i farmakologiczne wykazały, że macierzanka stanowi ważne źródło substancji przeciwnowotworowych i przeciwdrobnoustrojowych. Za działanie przeciwdrobnoustrojowe olejku eterycznego z macierzanki odpowiada wysokie stężenie karwakrolu. Wodne i etanolowe ekstrakty z macierzanki piaskowej wykazują działanie bakteriostatyczne np. wobec gronkowca złocistego czy pałeczki okrężnicy. Dzięki tym właściwościom macierzanka to częsty składnik herbat wspierających drogi moczowe.

Karwakrol uszkadza również komórki nowotworowe. Eksperymenty na myszach wykazały, że karwakrol pochodzący z macierzanki marokańskiej wykazuje działanie przeciwnowotworowe w jednym z typów białaczki.  

Macierzanka w walce z wolnymi rodnikami

Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym ekstrakty z macierzanki mogą pomóc w schorzeniach wynikających ze stresu komórkowego i działania wolnych rodników. Stres oksydacyjny może przyczynić się do rozwoju cukrzycy, chorób układu krążenia i neurodegeneracyjnych, np. choroby Alzheimera. Badania dowiodły, że etanolowe ekstrakty macierzanki pochodzącej z Chorwacji wykazują również działanie podobne do inhibitorów acetylocholinoesterazy, które są obecnie stosowane właśnie jako leki w chorobie Alzheimera. 

Macierzanka na trawienie

Herbatka z macierzanki pozytywnie wpływa na działanie układu pokarmowego. Zwiększa wydzielanie soków trawiennych, ułatwiając tym samym trawienie. Zmniejsza napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego i delikatnie wzmaga apetyt.  

Macierzanka na skórę

Dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym i odkażającym napar z macierzanki możemy zastosować w pielęgnacji skóry trądzikowej. Okłady pomogą również na wrzody, oparzenia czy rany. Roślina ta może też zadziałać odkażająco w przypadku łojotoku lub grzybicy skóry głowy.

Macierzanka a zdrowie intymne

Napar z macierzanki to remedium na kobiece dolegliwości. Działa rozluźniająco i rozkurczająco, dzięki czemu złagodzi nieprzyjemne dolegliwości związane z miesiączką.

Macierzanka jest też częstym składnikiem płynów do higieny intymnej. Dzięki właściwościom bakteriobójczym zmniejsza ryzyko rozwoju infekcji, przede wszystkim grzybiczych. 

Ekstrakty i olejki eteryczne z macierzanki stosowane są również w przemyśle kosmetycznym i spożywczym jako składniki aromatyzujące lub naturalne środki konserwujące.  

Macierzanka – z czym ją połączyć?

Połączenie macierzanki z innymi ziołami może wzmocnić działanie tej rośliny.

Najczęściej towarzyszą jej takie zioła jak:

• nagietek,
• rumianek,
• szałwia,
• krwawnik,
• lipa,
• babka.

Takie połączenie pomoże w dolegliwościach żołądkowych i problemach skórnych.

Ziele macierzanki – jak przygotować napar?

Wsyp do szklanki jedną łyżkę ziela macierzanki i zaleją ją do pełna wrzątkiem. Zaparzaj pod przykryciem przez 15 minut. Po przecedzeniu pij napar 3 razy dziennie po posiłku jako środek na trawienie lub przed posiłkiem jako środek wykrztuśny.

Macierzanka – przeciwwskazania 

Ze względu na brak odpowiednich badań dzieci poniżej 6. roku życia, kobiety w ciąży i karmiące piersią nie powinny przyjmować preparatów z macierzanką.

Macierzanka może również wpływać na wydzielanie hormonów tarczycy, dlatego osoby cierpiące na schorzenia tego gruczołu powinny skonsultować z lekarzem jej przyjmowanie. Podobnie jak osoby cierpiące na kamicę żółciową, ponieważ macierzanka pobudza wydzielanie żółci.

Przeczytaj również:
Tymianek. Właściwości i zastosowanie