Na czym polegają interakcje międzylekowe?

Czym są interakcje? 

Interakcja pomiędzy lekami polega na zmianie działania jednego leku pod wpływem podania innej substancji. Jest to bardzo powszechne zjawisko, którego mechanizm może być zróżnicowany. Wyróżniamy trzy podstawowe typy interakcji pomiędzy lekami: 

• Interakcje farmaceutyczne – są to interakcje występujące na skutek chemicznej reakcji pomiędzy lekami, które najczęściej występują przed podaniem leku. Reakcje takie mogą prowadzić do unieczynnienia obydwu leków lub powstania postaci o niskiej dostępności biologicznej.  
• Interakcje farmakokinetyczne – dotyczą zmian w procesach absorpcji, dystrybucji czy też eliminacji leków, których dotyczy interakcja. Główną modyfikacją, jaka zachodzi pod wpływem tego typu interakcji, jest modyfikacja czasu i siły działania leków.  
• Interakcje farmakodynamiczne – powstają, gdy stosowane jednocześnie leki mają działanie przeciwne w stosunku do siebie (antagonizm) lub wykazują działanie jednokierunkowe (synergizm). W przypadku działania jednokierunkowego, efekt może być sumą działania każdego z leków (synergizm addycyjny) lub możemy spotkać się z potęgowaniem działania substancji (synergizm hiperaddycyjny). 

Kiedy występują interakcje międzylekowe? 

Ryzyko wystąpienia interakcji wzrasta wraz ze wzrostem ilości zażywanych leków.  

Bardzo często spotykamy się z sytuacją stosowania wielu leków jednocześnie. Leki te mogą być ordynowane przez wielu różnych lekarzy, dlatego tak istotną kwestią jest zawsze informowanie lekarza o wszystkich przyjmowanych przez pacjenta lekach. 

Ryzyko interakcji dotyczy także leków wydawanych bez recepty, w związku z tym pacjenci mogą być narażeni na groźne interakcje, stosując kilka leków jednocześnie na własną rękę. 

W sytuacji, gdy zażywany jest tylko jeden lek, wciąż istnieje ryzyko interakcji z pożywieniem.  

Jakie interakcje występują najczęściej? 

• Leki będące słabymi kwasami, takie jak aspiryna (kwas acetylosalicylowy) mogą wchodzić w interakcje z lekami alkalizującymi środowisko żołądka. Leki zwiększające pH żołądka to często stosowane środki skuteczne w zwalczaniu zgagi. Jednoczesne zastosowanie omawianych substancji spowoduje słabe wchłanianie i brak odpowiedniego działania aspiryny. 
• Kolestyramina czy też kolestypol (leki stosowane w leczeniu hipercholesterolemii) mogą wiązać w przewodzie pokarmowym inne równocześnie stosowane leki, hamując ich działanie. 
• Stosowanie leków pobudzających motorykę przewodu pokarmowego powoduje zmniejszenie wchłaniania innych równocześnie stosowanych leków. Może mieć to bardzo istotne znaczenie w sytuacji, gdy zażywamy przewlekle leki na występujące schorzenia i doraźnie zostanie zastosowany lek przeczyszczający. Zachodzi istotne ryzyko braku działania leku stosowanego przewlekle. 
• Leki o istotnie wysokim powinowactwie do białek krwi, takie jak salicylany (w tym kwas acetylosalicylowy) mogą powodować wzrost siły działania innych równocześnie stosowanych leków na skutek wypierania ich z połączeń z białkami krwi.  
• Substancje z grupy opioidów czy też barbituranów powodują nasilenie metabolizmu wątrobowego. Powoduje to zmianę w szybkości i sile działania równocześnie stosowanych leków. 
• Stosowanie węgla aktywowanego wraz z innymi substancjami leczniczymi może spowodować zaburzenia wchłaniania tych leków. 
• Terapia preparatami zawierającymi wyciąg z miłorzębu japońskiego istotnie zwiększa ryzyko wystąpienia krwawień – szczególnie u pacjentów w grupie ryzyka. 
• Jednoczesne stosowanie leków wraz z alkoholem – interakcja ta dotyczy wielu substancji leczniczych.  

Czy interakcje zawsze przynoszą negatywne skutki? 

Wyróżniamy również przykłady pozytywnych interakcji międzylekowych. Przykładem takiej interakcji jest stosowanie paracetamolu wraz z kofeiną. Mamy tu do czynienia z synergizmem hiperaddycyjnym – polegającym na potęgowaniu działania obydwu środków. Efektem jest znacznie zwiększona siła działania paracetamolu, bez konieczności stosowania bardzo wysokich dawek tego leku. Producenci preparatów stosowanych w przeziębieniu i gorączce bardzo często wykorzystują tę interakcję, produkując preparaty złożone zawierające zarówno paracetamol, jak i kofeinę. Popularne są także preparaty zawierające połączenie dwóch leków przeciwbólowych – efekt jest sumowaniem działania każdego ze środków. Siła działania takiego preparatu jest większa, natomiast dawki substancji nie są wysokie. 

Co zrobić, aby uniknąć interakcji? 

Sposobem, aby uniknąć negatywnych interakcji, jest odpowiedzialne zażywanie leków. Zawsze informuj lekarza o stosowanych jednocześnie lekach. Podczas realizowania recepty w aptece zapytaj farmaceutę o możliwe interakcje pomiędzy lekami. Ponadto, informacje dotyczące interakcji zażywanego leku z innymi lekami znajdują się w ulotce preparatu. Warto poświęcić czas i sprawdzić bezpieczeństwo stosowania kilku środków leczniczych jednocześnie.  

Przeczytaj również:
Czy wiesz, czym grozi nadużywanie leków?