Nadciśnienie wrotne. Jakie daje objawy?

Czym jest nadciśnienie wrotne? 

Żyła wrotna to naczynie odprowadzające do wątroby krew bogatą we wchłonięte z jelit składniki pokarmowe, leki czy substancje szkodliwe. Następnie krew ta odpływa żyłami z wątroby do serca. W warunkach prawidłowych w żyle wrotnej panuje niskie ciśnienie krwi wynoszące 6-8 mmHg. Jednak w pewnych sytuacjach może dojść do utrudnionego przepływu krwi w tym naczyniu, skutkując wzrostem ciśnienia powyżej 12 mmHg, co określamy terminem nadciśnienie wrotne.

Rutynowo nie wykonuje się pomiarów tego ciśnienia, ponieważ jest to badanie inwazyjne wymagające cewnikowania naczyń. Rozpoznanie ustala się pośrednio na podstawie objawów klinicznych oraz badań dodatkowych (m.in. USG), które wykrywają przyczyny i skutki nadciśnienia wrotnego.

Nadciśnienie wrotne – przyczyny 

Głównymi przyczynami nadciśnienia wrotnego są choroby wątroby takie jak marskość oraz dotycząca głównie krajów tropikalnych schistosomatoza – choroba pasożytnicza wywołana przez przywry.

Inne istotne przyczyny nadciśnienia wrotnego to powstające w naczyniach zakrzepy, które mogą wynikać z uwarunkowanej genetycznie lub nabytej zwiększonej krzepliwości krwi czy też zabiegów i urazów w obrębie jamy brzusznej.

W części przypadków nadciśnienia wrotnego nie udaje się znaleźć żadnej uchwytnej przyczyny. 

Objawy nadciśnienia wrotnego 

Objawy towarzyszące nadciśnieniu wrotnemu są wynikiem zarówno wzrostu ciśnienia krwi, jak również choroby będącej jego przyczyną.

W sytuacji utrudnionego przepływu krwi przez żyłę wrotną, krew może odpłynąć do serca przez inne powiązane naczynia. Objawia się to powstawaniem żylaków przełyku i dna żołądka, których pęknięcie powoduje trudne do opanowania krwotoki, poszerzeniem żył w powłokach jamy brzusznej (tzw. głowa Meduzy) oraz wystąpieniem żylaków odbytu.

Innym skutkiem krążenia obocznego jest powiększenie śledziony, z towarzyszącą temu często nadreaktywnością (hipersplenizmem) przejawiającą się nadmiernym niszczeniem czerwonych lub białych krwinek oraz płytek krwi.

Wymienionym objawom mogą towarzyszyć żółtaczka, wodobrzusze czy zaburzenie czynności mózgu związane z niewydolnością wątroby.   

Leczenie nadciśnienia wrotnego 

Najbardziej pożądaną opcją terapii nadciśnienia wrotnego jest leczenie pierwotnej przyczyny, np. w zakrzepicy podawane są leki przeciwzakrzepowe. Jednak w zaawansowanej marskości wątroby lub przy niezidentyfikowanej przyczynie nadciśnienia, zasadniczym celem leczenia jest zapobieganie powikłaniom nadciśnienia wrotnego, a zwłaszcza krwawieniu z żylaków przełyku. Służy temu regularne poddawanie się badaniom endoskopowym, aby wcześnie wykryć i podwiązać powstałe żylaki.

Ponadto stosuje się leki z grupy tzw. beta-blokerów. W ciężkich postaciach można rozważyć operację chirurgiczną zespolenia żylnego omijającego wątrobę. W przypadku nasilonych objawów ze strony śledziony, tj. jej bolesnego powiększenia lub konieczności częstych przetoczeń krwi, czasem zaleca się usunięcie śledziony. 

Nadciśnienie wrotne u dzieci

W przeciwieństwie do dorosłych, główną przyczyną nadciśnienia wrotnego u dzieci są zaburzenia przepływu krwi przez naczynia przedwątrobowe spowodowane głównie zakrzepicą. W ponad połowie przypadków nie udaje się znaleźć określonej przyczyny.

Wśród czynników predysponujących znajdują się odwodnienie, urazy oraz zwiększona krzepliwość krwi.

W przypadku braku możliwości leczenia przyczynowego pozostaje profilaktyka krwawienia z żylaków przełyku oraz unikanie sportów kontaktowych przy powiększonej śledzionie. W cięższych przypadkach można rozważyć zabieg chirurgiczny. 

Nadciśnienie wrotne a marskość wątroby 

Wśród mieszkańców Europy marskość wątroby stanowi 90% przyczyn nadciśnienia wrotnego.

Stanowi ona końcowy etap wielu przewlekłych schorzeń wątroby spowodowanych m.in. przez:

• nadużywanie alkoholu,
• wirusowe zapalenia wątroby,
• zaburzenia genetycznie,
• choroby dróg żółciowych,
• zatrucia lekami i toksynami,
• stłuszczenie wątroby związane z otyłością.

W następstwie uszkodzenia miąższu wątroby dochodzi do jej włóknienia i przebudowy, co zaburza przepływ krwi i skutkuje wzrostem ciśnienia w naczyniach wrotnych. Leczenie marskości obejmuje wyrównywanie powstałych powikłań i leczenie pierwotnej przyczyny. W zaawansowanej chorobie jedyną skuteczną metodą postępowania jest przeszczep tego narządu.

Przeczytaj również:
Jak zregenerować wątrobę?