Osłabienie – czego jest objawem?

Jak objawia się osłabienie organizmu? 

Osłabienie organizmu może objawiać się na kilka sposobów. Pojawia się brak sił w mięśniach, zwiększona potrzeba snu, obniżenie nastroju i apatia. Pogarsza się koncentracja i uwaga, a efektywność pracy maleje. Może występować także ból głowy, a organizm szybciej się męczy nawet podczas najmniejszego wysiłku. Czasami występuje również spadek libido. 

Osłabienie powoduje także, że układ immunologiczny może gorzej funkcjonować i zwiększa się podatność na infekcje. Odporność organizmu maleje, a zwiększa się zapotrzebowanie na odpoczynek [5].

Czy choroby mogą powodować osłabienie? 

• Infekcja – zarówno przy przeziębieniu, jak i grypie pacjenci skarżą się na brak sił; infekcja COVID-19 czy borelioza również potrafią się objawiać w taki sposób; 
• Anemia – związane jest to zazwyczaj z niedoborem żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego; 
• Zawał lub udar; 
• Niewydolność serca, choroby płuc; 
• Choroby tarczycy (niedoczynność i nadczynność); 
• Nowotwory – u chorych zaobserwowano występowanie cancer related fatigue (CRF) – zmęczenie związane z nowotworem; jest to osłabienie fizyczne i psychiczne niewspółmierne do wykonywanej aktywności, ale utrudniające normalne funkcjonowanie. Ma ono związek zarówno z przewlekłym leczeniem, przebywaniem w szpitalu lub hospicjum, a także trudnym stanem psychicznym i fizycznym pacjenta; 
• Choroby neurologiczne – osłabieniem mogą objawiać się polineuropatie, stwardnienie rozsiane, dystrofia mięśniowa i inne przypadłości;  
• Zespół przewlekłego zmęczenia (CFS, chronic fatigue syndrome) – powodem występowania zaburzenia jest życie w stresie, zbyt duża ilość obowiązków i zbyt wysokie oczekiwania otoczenia. Syndrom ten charakteryzuje się stałym i nawracającym uczuciem zmęczenia przez okres minimum 6 miesięcy bez współistnienia innej choroby i nie ustępuje po odpoczynku; 
• Depresja; 
• Ciąża – zazwyczaj jest to objaw fizjologiczny; czasami jednak wynika z niedoboru żelaza, kwasu foliowego lub witaminy B12 [4-8]. 

Czy dieta wpływa na osłabienie organizmu? 

Niedożywienie, a także nieodpowiednia dieta mogą powodować osłabienie organizmu. Większość witamin musi być dostarczana do organizmu wraz z pożywieniem (są to tzw. substancje egzogenne). Tylko niektóre z nich mogą być produkowane w jelitach przez dobroczynne bakterie, dlatego też dbanie o prawidłowy mikrobiom organizmu jest bardzo istotne. Witaminy nie pełnią funkcji budulcowych i energetycznych, ale ich działanie jest kluczowe do prawidłowego przebiegu procesów biochemicznych. Ich niedobór powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu.  

Niedobór pojedynczej witaminy nazywany jest awitaminozą, natomiast wielu – poliawitaminozą. Druga występuje bardzo rzadko w krajach rozwiniętych. Stan częściowego niedoboru to hipowitaminoza i nie powoduje objawów klinicznych. Poza niedożywieniem, na brak witamin może mieć wpływ ich złe wchłanianie, zbyt mała podaż w diecie lub występowanie czynników powodujących ich rozkład.  

Przy niedoborze witamin pojawia się osłabienie, a także ból głowy, przewlekłe zmęczenie, spadek odporności, zaburzenia neurologiczne i liczne zmiany skórne [3]. 

Poza witaminami, niezbędne jest dostarczanie odpowiedniej ilości makro- i mikroelementów. Dzięki temu system odpornościowy organizmu może działać prawidłowo. Ich niedobór również może objawiać się osłabieniem i zmęczeniem [9]. 

W odpowiedniej diecie istotne jest również przyjmowanie prawidłowej ilości lipidów. Powinny dominować wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które poprawiają odporność i aktywizują system immunologiczny, szczególnie w okresie osłabienia organizmu. Ich stosowanie jest wskazane także w czasie rekonwalescencji podczas choroby [1]. 

Również dbanie o prawidłowe nawodnienie organizmu jest istotne, aby zapobiegać osłabieniu. Jest to konieczne podczas upału, ale nie tylko. Zapotrzebowanie na wodę waha się pomiędzy 25 a 35 ml na kilogram masy ciała. Dokładna ilość zależy od temperatury otoczenia, aktywności fizycznej, wilgotności powietrza, a także rodzaju pożywienia. Zgodnie z zaleceniami Europejskiej Agencji ds. Bezpieczeństwa i Żywności ilość płynów w diecie kobiet powinna wynosić średnio 2 l, a mężczyzn 2,5 l [10]. 

Czy wiek wpływa na osłabienie? 

Wiek może wpływać na osłabienie i zmęczenie organizmu. U osób starszych widoczne jest obniżenie sprawności fizycznej i zmniejszenie siły mięśni. Naukowcy zaobserwowali u niektórych pacjentów występowanie zespołu słabości lub wyczerpania rezerw (ang. frailty syndrom). Jest to związane z rozwijającymi się problemami zdrowotnymi i zmniejszeniem aktywności fizycznej. Obserwuje się zmniejszenie wydolności organizmu, brak odporności na czynniki stresowe i rozregulowanie systemu fizjologicznego [2]. 

Osoby w podeszłym wieku powinny szczególnie zadbać o swoje dobre samopoczucie i odpoczynek, aby jak najdłużej zachować sprawność fizyczną.

Przeczytaj również:
Osłabienie po antybiotyku – jak wrócić do formy?