Rak podstawnokomórkowy. Jakie są jego objawy?

Czym jest rak podstawnokomórkowy? 

Rak podstawnokomórkowy jest nowotworem miejscowo złośliwym, rozwijającym się typowo w obrębie skóry odsłoniętych części ciała (głównie na głowie i szyi). Jest to zmiana miejscowo złośliwa co oznacza, że wykazuje zdolność do miejscowego rozrostu i naciekania sąsiednich tkanek, jednak nie daje odległych przerzutów ani nie zajmuje okolicznych węzłów chłonnych (są to cechy nowotworu typowo złośliwego).  

Wyróżnia się kilka typów raka podstawnokomórkowego. Są to: 

• postać guzkowa: najczęstszy typ tego nowotworu; 
• postać barwnikowa: zmiana ma intensywne zabarwienie; 
• postać wrzodziejąca: nowotwór drąży w głąb skóry i głębszych tkanek; 
• postać twardzinopodobna;  
• postać torbielowata: małe, przeźroczyste guzki; 
• postać powierzchowna. 

Rak podstawnokomórkowy jest najczęstszym nowotworem skóry. Występuje u około 200-300 osób na 100 000 populacji. W zdecydowanej większości dotyka osoby należące do białej rasy. 

Rak podstawnokomórkowy – przyczyny 

Przyczyny rozwoju raka podstawnokomórkowego skóry nie zostały w pełni poznane. Ryzyko zachorowania może wzrastać, jeśli nadmiernie eksponujemy ciało na działanie promieni słonecznych (szczególnie bez zastosowania SPF). 

Światło słoneczne zawiera promieniowanie ultrafioletowe (UV), które niszczy komórki w głębi skóry. Uszkadza ich DNA, co zwiększa ryzyko mutacji genetycznych prowadzących do transformacji zdrowych komórek w nowotworowe. Aby unikać szkodliwego promieniowania UV, należy również zrezygnować z solarium. 

Innymi czynnikami ryzyka są: 

• radioterapia, 
• wywiad rodzinny w kierunku raka skóry, 
• przyjmowanie leków immunosupresyjnych, 
• niektóre choroby genetyczne, 
• narażenie na arsen. 

Rak podstawnokomórkowy – objawy 

Rak podstawnokomórkowy jest wolno rozwijającym się nowotworem, lokalizującym się na różnych częściach głowy i szyi. Zwykle pierwszym objawem jest pojawienie się niewielkiej zmiany przypominającej ranę lub owrzodzenie, która nie ulega wygojeniu i z czasem się powiększa.  

Każdy z typów raka podstawnokomórkowego cechuje się nieco odmiennym wyglądem: 

• Postać guzkowa – nowotwór przyjmuje postać guzka otoczonego perłowym wałem. Zwykle dochodzi do zbliznowacenia środka zmiany, czasem pojawia się także owrzodzenie na powierzchni. Rak lokalizuje się zwykle na skrzydełku nosa lub na małżowinie usznej; 
• Postać barwnikowa – przypomina postać guzkową, posiada jednak dużą ilość barwnika; 
• Postać wrzodziejąca – przyjmuje formę owrzodzenia, które drąży w głąb ciała i może niszczyć mięśnie i kości; 
• Postać twardzinopodobna – cechuje się porcelanowym zabarwieniem; 
• Postać torbielowata – małe guzki, zwykle na powiekach; 
• Postać powierzchowna – liczne płaskie i powierzchowne zmiany otoczone wyniosłym wałem; zwykle lokalizuje się na tułowiu. 

Rak podstawnokomórkowy – diagnostyka 

Rak podstawnokomórkowy cechuje się dość charakterystycznym wyglądem, dzięki czemu lekarz łatwo może wysunąć podejrzenie, że jest to ten nowotwór. Pomocne w postawieniu rozpoznania jest zastosowanie dermatoskopu, czyli urządzenia z soczewkami powiększającymi i światłem służącego do dokładnej oceny wyglądu skóry. Do postawienia ostatecznego rozpoznania niezbędne jest jednak badanie histopatologiczne zmiany. Niewielkie zmiany zwykle wycina się w całości i poddaje analizie. Jeżeli natomiast zmiana jest duża lub zlokalizowana w miejscu utrudniającym wycięcie (np. na powiece), pobiera się wtedy jedynie jej wycinek.

Rak podstawnokomórkowy – leczenie 

Podstawowym sposobem leczenia raka podstawnokomórkowego jest jego całkowite wycięcie z marginesem zdrowej tkanki wynoszącym minimum 1-2 milimetry. Jest to o tyle ważne, że w przypadku niekompletnego wycięcia nowotwór może nawracać. Zdecydowanie rzadziej stosuje się radioterapię, czyli naświetlanie raka.

Radioterapia ma zastosowanie w przypadku: 

• raka dużych rozmiarów; 
• lokalizacji w obszarze, gdzie wycięcie jest trudne; 
• braku zgody chorego na wycięcie. 

Możliwe jest także stosowanie metod niezabiegowych, ale są to metody o mniejszej skuteczności. Należą do nich: 

• maści z chemioterapeutykiem (np. 5-fluorouracylem), 
• maści z lekiem immunomodulującym. 

Powyższe leki należy stosować przez minimum kilka tygodni. 

Rak podstawnokomórkowy to jeden z najczęstszych nowotworów skóry. Jest zmianą o miejscowej złośliwości, cechuje go powolny wzrost i brak przerzutów. Nieleczony ulega jednak stopniowemu powiększaniu, stając się niemożliwym do usunięcia. Jeśli zaobserwujesz u siebie niepokojącą zmianę, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. 

Przeczytaj również:
Rogowacenie słoneczne – przyczyny, objawy i leczenie