Specjalistyczna pielęgnacja skóry atopowej. Jak skutecznie ją wspierać w codziennej rutynie?

Lokalizacja zmian i przebieg choroby 

U niemowląt zmiany skórne najczęściej występują na twarzy, zwłaszcza w okolicach policzków, a także na owłosionej skórze głowy i szyi. W miarę upływu czasu i rozwoju dziecka, typowa lokalizacja zmian zmienia się – u dzieci starszych oraz u dorosłych są one zlokalizowane przede wszystkim w zgięciach łokciowych i podkolanowych, na nadgarstkach, karku, szyi oraz grzbietach dłoni. 

Zmiany skórne mogą mieć zarówno charakter pierwotny, jak i wtórny. Do objawów pierwotnych zaliczamy suchość, rumień, grudki i liszajowacenie skóry. Wtórne zmiany powstają w wyniku mechanicznego drażnienia, najczęściej przez drapanie. Uporczywy świąd prowadzi bowiem do mimowolnego drapania się, często nawet podczas snu, co może skutkować nadżerkami, powstawaniem strupów, a w dalszej kolejności nadkażeniami bakteryjnymi lub wirusowymi. 

AZS należy do chorób przewlekłych, co oznacza konieczność długoterminowego, kompleksowego podejścia terapeutycznego, zarówno pod względem farmakologicznym, jak
i pielęgnacyjnym. Wsparcie otoczenia, edukacja pacjenta i jego zaangażowanie w codzienną rutynę pielęgnacyjną są kluczowe w utrzymaniu długotrwałej poprawy stanu skóry. 

Znaczenie pielęgnacji w terapii AZS 

Chociaż atopowego zapalenia skóry nie da się całkowicie wyleczyć, odpowiednio dobrana pielęgnacja odgrywa fundamentalną rolę w jego kontrolowaniu. Codzienne stosowanie specjalistycznych produktów emoliencyjnych umożliwia skuteczne łagodzenie objawów, poprawę komfortu życia oraz redukcję zapotrzebowania na miejscowe leki przeciwzapalne, takie jak glikokortykosteroidy, których długoterminowe stosowanie wiąże się z ryzykiem działań niepożądanych. Systematyczne stosowanie emolientów wpływa korzystnie na odbudowę bariery hydrolipidowej, zmniejsza podatność na czynniki drażniące, ogranicza ryzyko nadkażeń oraz pozwala na wydłużenie okresów remisji. 

Prawidłowa pielęgnacja skóry atopowej 

Oczyszczanie skóry 

Delikatne, nieinwazyjne oczyszczanie stanowi pierwszy i niezbędny element pielęgnacji skóry atopowej. Rekomendowane są produkty myjące o kremowej, niskopieniącej formule, które zawierają składniki o działaniu natłuszczającym i regenerującym, a zarazem łagodne środki powierzchniowo czynne, które nie naruszają naturalnego płaszcza hydrolipidowego. Warto, by formuły myjące pozostawiały na skórze ochronny film, który wspomoże zachowanie nawilżenia
i ograniczy TEWL (transepidermalną utratę wody). 

Szczególnie w okresach zaostrzenia objawów, warto sięgnąć po tzw. kąpiele dermatologiczne. Emulsje stosowane w tym celu, po dodaniu do wody, tworzą mlecznobiały roztwór, który działa kojąco, nawilżająco i ochronnie. Zalecany czas kąpieli wynosi od 10 do 15 minut. Po zakończeniu kąpieli skórę należy delikatnie osuszyć ręcznikiem, unikając pocierania. Tego typu zabiegi wspomagają odbudowę bariery naskórkowej i ograniczają ekspozycję skóry na potencjalne alergeny. 

Nawilżanie i odbudowa bariery ochronnej 

Po oczyszczeniu skóry istotne jest zastosowanie odpowiedniego balsamu lub kremu emoliencyjnego. Preparat powinien mieć bogatą, odżywczą konsystencję, działać łagodząco, natłuszczająco oraz wspierać odbudowę warstwy lipidowej naskórka.  

W pielęgnacji skóry atopowej szczególnie korzystne są takie składniki jak oleje roślinne bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, np. olej z wiesiołka, baobabu czy pachnotki. Pożądane są również liposomalne formy składników aktywnych, które dzięki swojej strukturze umożliwiają głębsze przenikanie i lepsze działanie biologiczne. Substancje takie jak betaina pełnią funkcje stabilizujące, łagodzące i ochronne, co czyni je wartościowymi elementami formulacji dermatologicznych. Skwalan i lecytyna wspomagają prawidłowe funkcjonowanie bariery hydrolipidowej i naskórkowej. 

Ważne, aby produkty były przebadane dermatologicznie, najlepiej z udziałem osób ze skórą wrażliwą i atopową. Rekomendacje uznanych towarzystw naukowych i pozytywna opinia lekarzy dermatologów lub alergologów stanowią istotne kryterium przy wyborze produktów do codziennej pielęgnacji. 

Pielęgnacja miejsc szczególnie wrażliwych 

W przypadku nasilonych zmian lub objawów o charakterze miejscowym, pomocne mogą być specjalistyczne preparaty punktowe – dermokremy i maści ochronne, które działają intensywniej w obszarach narażonych na zwiększone podrażnienie i przesuszenie. 

Atopowe zapalenie skóry to złożone, przewlekłe schorzenie wymagające zindywidualizowanego podejścia terapeutycznego oraz regularnej pielęgnacji. Choć leczenie farmakologiczne odgrywa istotną rolę, zwłaszcza w ostrych fazach choroby, to codzienna pielęgnacja emoliencyjna ma bezpośredni wpływ na komfort życia pacjenta, długość okresów remisji i ogólną jakość funkcjonowania. 

Wybór odpowiednich produktów, zarówno do mycia, jak i do natłuszczania, powinien być oparty na skuteczności klinicznej, bezpieczeństwie stosowania oraz składzie wspierającym fizjologiczne funkcje skóry atopowej. Sięgając po preparaty przeznaczone dla skóry z AZS, które zostały przetestowane dermatologicznie i rekomendowane przez specjalistów, pacjenci mogą realnie wpłynąć na poprawę stanu skóry oraz ograniczyć częstotliwość nawrotów.