Stan podgorączkowy u dziecka. Jak postępować?

Czym jest stan podgorączkowy? 

Stan podgorączkowy to stan pośredni między prawidłową temperaturą ciała a gorączką, jednak już samo zdefiniowanie prawidłowej temperatury może być problematyczne.

Zależy ona od wielu czynników: 

• miejsca pomiaru:
  • w odbycie wynosi: 36,6-37,9°C (średnio 37,0°C),
  • w uchu na błonie bębenkowej: 35,7-37,5°C (średnio 36,6°C),
  • w ustach: 35,5-37,5°C (średnio 36,6°C),
  • pod pachą: 34,7-37,3°C (średnio 36,4°C), 
• pory dnia – najniższą temperaturę obserwuje się w godzinach 2.00-6.00, a najwyższą między 17.00 a 19.00; dobowa zmienność temperatury może wynosić od 0,5°C do nawet 1°C; 
• wieku – temperatura ciała u małych dzieci jest bardziej chwiejna ze względu na doskonalenie mechanizmów termoregulacji; młodsze dzieci mają na ogół nieco wyższą temperaturę niż dzieci starsze i dorośli; 
• innych czynników, takich jak aktywność fizyczna, stan emocjonalny, faza cyklu miesiączkowego (w drugiej fazie cyklu temperatura jest wyższa). 

Ogólnie przyjmujemy, że średnia prawidłowa temperatura mierzona na powierzchni ciała wynosi 37°C. Gorączką określamy natomiast zwykle temperaturę wyższą niż 38°C albo wzrost temperatury ciała o 1°C lub więcej powyżej średniej prawidłowej dla danego miejsca pomiaru.

Zakres temperatur od 37,1 do 38°C uznajemy najczęściej za stan podgorączkowy.  

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe czynniki, po zakupie termometru warto kilkukrotnie zmierzyć temperaturę u zdrowego dziecka w różnych porach dnia. Dzięki temu łatwiej będzie nam określić jej wzrost. Pamiętajmy również o prawidłowej technice pomiaru. Jest ona opisana w instrukcji obsługi termometru.

Stan podgorączkowy u dziecka – przyczyny 

Podwyższona temperatura ciała u dziecka może wystąpić wskutek: 

• infekcji – u dzieci z podwyższoną temperaturą zawsze powinniśmy podejrzewać infekcję; zwykle infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych dają niższy wzrost temperatury w porównaniu z infekcjami bakteryjnymi; 
• reakcji zapalnych niewywołanych przez drobnoustroje, m.in. w przebiegu chorób autoimmunologicznych, alergicznych, hormonalnych i nowotworowych czy w przypadku wystąpienia ognisk martwicy; 
• odwodnienia, przegrzania, intensywnego wysiłku fizycznego i stanów emocjonalnych; 
• jako reakcja polekowa i poszczepienna. 

Stan podgorączkowy u dziecka – kiedy podać leki? 

Wzrost temperatury ciała pod postacią stanu podgorączkowego lub gorączki to jeden z podstawowych mechanizmów obronnych organizmu. Dzięki niemu sprawniej walczy on z czynnikami zakaźnymi  – wirusami, bakteriami, grzybami czy pasożytami. Nie musimy zatem zbijać niewielkiej temperatury zaraz po tym, jak zaobserwowaliśmy ją u dziecka.

Jeśli poza podwyższoną temperaturą maluch źle się czuje, coś go boli i jest osłabiony, możemy podać mu lek przeciwbólowy. Dzięki temu zmniejszymy dyskomfort i niepokój u dziecka. Przy podwyższonej temperaturze musimy również obserwować dziecko, ponieważ może ona świadczyć o rozpoczynającej się poważniejszej chorobie.

Substancjami przeciwgorączkowymi stosowanymi u dzieci są paracetamol lub ibuprofen.

Wzrost temperatury zwiększa także utratę wody z organizmu. Zawsze dbajmy zatem o prawidłowe nawodnienie dziecka, np. częstsze karmienie piersią w przypadku niemowląt czy podawanie lekko schłodzonych napojów starszym dzieciom.

Stan podgorączkowy u dziecka bez innych objawów 

Przejściowy wzrost temperatury u dziecka może wynikać z intensywnego wysiłku, płaczu czy zwykłego przegrzania. Czasem stan podgorączkowy (i gorączka) może być jedynym objawem toczącej się u dziecka choroby.  

Jedną z przyczyn gorączki, którą należy brać pod uwagę szczególnie u noworodków i niemowląt do 3. miesiąca życia, jest bakteryjne zakażenie układu moczowego. Aby je rozpoznać, konieczne jest wykonanie badania moczu. Dolegliwość ta wymaga zastosowania antybiotykoterapii.

Utrzymujący się przez kilka dni lub nawracający stan podgorączkowy u dziecka może wynikać również z poważnych przewlekłych chorób. Należą do nich np. nowotwory (w tym białaczki i chłoniaki) czy choroby autoimmunizacyjne, które nie dają jeszcze innych charakterystycznych objawów. 

Stan podgorączkowy u dziecka – kiedy do lekarza? 

Wzrost temperatury ciała dziecka zawsze wymaga obserwacji. Im młodsze dziecko, tym większą uwagę musimy na to zwrócić.

U dzieci do 3. miesiąca życia każdy przypadek gorączki wymaga kontaktu z lekarzem.

Konsultacja lekarska jest wskazana również, gdy stanowi podgorączkowemu towarzyszą takie objawy jak:

• złe samopoczucie,
• zmiana sposobu oddychania,
• wybroczyny na skórze (mogą zwiastować sepsę meningokokową),
• uporczywe wymioty lub biegunka.

Do lekarza powinniśmy wybrać się także, gdy stan podgorączkowy wystąpi u dziecka z chorobą przewlekłą (np. mukowiscydozą czy deficytami odporności). Stan podgorączkowy utrzymujący się dłużej niż kilka dni, szczególnie bez innych objawów infekcji, również stanowi wskazanie do pogłębionej diagnostyki.  

Stan podgorączkowy zwykle nie wymaga podawania leków i kontaktu z lekarzem, a jedynie obserwacji przez rodzica. Jeśli jednak dołączą do niego inne niepokojące objawy lub podwyższona temperatura będzie się utrzymywać, powinniśmy skonsultować się z pediatrą.

Przeczytaj również:
Gorączka u dziecka. Co może oznaczać?