Cykl bezowulacyjny – przyczyny i objawy

Czym jest owulacja?

Kobieta w jajnikach ma ok. 2 miliony niedojrzałych pęcherzyków pierwotnych, a w nich niedojrzałych komórek jajowych. Tylko około 400 z nich przechodzi w postać dojrzałą. Dzięki złożonym przemianom endokrynologicznym w czasie cyklu miesiączkowego dochodzi do uwolnienia komórki jajowej. Moment ten nazywamy owulacją i jest on najważniejszy w całym cyklu. Uwolniona komórka jajowa może zostać zapłodniona w czasie maksymalnie do 24 godzin.

Metody rozpoznawania owulacji oraz cykli bezowulacyjnych

Przyjmuje się, iż do zapłodnienia może dojść od 5 dni przed owulacją i 4 dni po owulacji. Jest to związane z czasem, jaki plemniki mogą przeżyć w drogach rodnych kobiety. Sama owulacja trwa 1 dzień, dlatego istotna jest szczegółowa obserwacja i wyznaczenie jej momentu w cyklu.

Skuteczną metodą jest pomiar temperatury. W aptekach są dostępne termometry owulacyjne, które posiadają dokładność pomiaru do dwóch miejsc po przecinku. Temperaturę mierzymy codziennie rano o stałej godzinie. Ważne, aby pomiar odbył się po minimum 6 godzinach nieprzerwanego snu, zawsze tą samą metodą (oralną, rektalną lub pod pachą). Z otrzymanych wyników należy stworzyć wykres. 

W regularnym cyklu miesiączkowym mamy fazy niższych i wyższych temperatur, tj. fazę przedowulacyjną oraz fazę owulacyjną i poowulacyjną. Brak wyraźnych zmian temperatur na wykresie może być oznaką cyklu bezowulacyjnego. Należy również zwrócić uwagę na czynniki zaburzające prawidłowy pomiar temperatury. Są to:

• zmiany klimatu lub strefy czasowej,
• praca w trybie zmianowym, szczególnie nocnym,
• infekcje,
• duży stres,
• intensywny wysiłek fizyczny,
• obfity posiłek w godzinach wieczornych.

Kolejną metodą jest obserwacja śluzu. Wymaga ona bardzo dokładnego poznania własnego cyklu. W trakcie niepłodnych dni, śluzu nie ma w ogóle lub jest bardzo gęsty i skąpy. W szczycie płodności, czyli w okresie okołoowulacyjnym staje się on przezroczysty, może być obfity oraz śliski. Kobieta odczuwa też wyraźną wilgotność. Pomiar temperatury i obserwacja śluzu to dwie najważniejsze metody. Niektóre kobiety w czasie owulacji odczuwają jednak objawy dodatkowe. Może pojawić się ból owulacyjny (związany z pęknięciem pęcherzyka Graafa), nadwrażliwość lub bolesność piersi, zwiększone libido lub skąpe plamienie owulacyjne. W aptekach znajdziemy testy owulacyjne, które są prostym sposobem na określenie dni płodnych kobiety. Polegają na ilościowym pomiarze ludzkiego hormonu luteinizującego, którego ilość znacznie wzrasta na 24-36 godzin przed owulacją. Testy przeprowadzamy zawsze o stałej porze. Ważne, aby cztery godziny przed badaniem nie oddawać moczu.  Na wiarygodność badania ma wpływ zbyt duża ilość spożywanych płynów, stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych czy spożywanie alkoholu.

W ofercie niektórych aptek znajdziemy również mikroskopy owulacyjne. Są to urządzenia, przy pomocy których oglądamy próbki naszej śliny. W czasie płodnym poziom estrogenów wzrasta, co sprzyja większej krystalizacji minerałów. Obserwujemy wówczas charakterystyczny obraz skupisk minerałów tworzących tzw. liście paprotki. W czasie niepłodnym na płytce testowej można zauważyć tylko nieliczne, pojedyncze kryształy. Ważne, by testu nie wykonywać o poranku oraz nie spożywać posiłków i napojów 2 godziny przed badaniem.

Przyczyny cykli bezowulacyjnych

Proces owulacji jest bardzo złożony. Przyczyny jego zaburzeń mogą mieć bardzo wiele podłoży. Przede wszystkim ważny jest prowadzony tryb życia. Na regularność cykli miesiączkowych kobiet negatywny wpływ mają:

• przewlekły stres,
• nieodpowiednio zbilansowana dieta (i związana z nią otyłość lub niedowaga),
• depresja,
• praca zmianowa,
• podłoże hormonalne,
• przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej,
• niedoczynność tarczycy,
• hiperprolaktynemia (nadmiar hormonu prolaktyny, produkowanego przez przysadkę, który blokuję owulację).

Warto również zbadać stan jajników. Przyczynami mogą być też przewlekłe stany zapalne czy zespół policystycznych jajników. W trakcie konsultacji z lekarzem prowadzącym koniecznie należy powiadomić go o przyjmowanych lekach. Do tych, które mogą zaburzać owulacje należą leki:

• przeciwhistaminowe (przeciwalergiczne),
• przeciwwymiotne,
• psychotropowe (przeciwlękowe, uspokajające, przeciwpsychotyczne).

Objawy cyklu bezowulacyjnego

Do najważniejszych objawów świadczących o prawdopodobnym braku owulacji należą:

• brak zmian temperatury w cyklu miesiączkowym,
• brak obecności przezroczystego, obfitego śluzu mniej więcej w połowie cyklu,
• brak dolegliwości bólowych (jeśli takowe wcześniej występowały),
• nieregularne, bardzo krótkie (21 dni) lub bardzo długie cykle (powyżej 35 dni),
• skąpe krwawienia miesiączkowe,
• obniżone libido.

Brak owulacji – leczenie

Każdy organizm jest inny i wymaga indywidualnego podejścia pod okiem doświadczonego lekarza. Najważniejsza jest odpowiednia diagnoza. Czasami wystarczy wyeliminowanie czynników stresogennych i wsparcie rodziny. Niekiedy leczenie wymaga wyrównania poziomu hormonów i trwa ono do około 6 miesięcy. Pamiętajmy! Najważniejsza jest wnikliwa obserwacja własnego organizmu. Nawet u zupełnie zdrowej kobiety mogą wystąpić cykle bezowulacyjne. Szacuje się, że w ciągu roku 1-2 cykle przebiegają bez owulacji i nie wymagają leczenia. Każde odstępstwo od tej normy należy skonsultować z lekarzem.