Czy syrop glukozowo-fruktozowy jest szkodliwy?

Syropy skrobiowe są obecnie często stosowane w przemyśle spożywczym jako zamienniki cukru. Stanowią one tani środek słodzący, który stał się alternatywą dla sacharozy. Syrop glukozowo-fruktozowy przez wielu konsumentów został przyjęty z wielką aprobatą, jednak z upływem czasu okazało się, że płynna słodycz dodawana do codziennie spożywanych produktów może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. 

Jak powstaje syrop glukozowo-fruktozowy? 

Najczęściej stosowanym syropem cukrowym jest syrop glukozowo-fruktozowy, zwany też wysokofruktozowym (HFCS, ang. High Fructose Corn Syrup). Jego przemysłową produkcję zapoczątkowano w latach 70. ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych, po czym zyskał popularność na całym świecie.    

Syrop glukozowo-fruktozowy otrzymywany jest poprzez enzymatyczną lub kwaśną hydrolizę skrobi, np. pszennej lub kukurydzianej: 

• W pierwszym etapie powstaje syrop wysokoglukozowy, po czym glukoza przekształcana jest we fruktozę przy użyciu odpowiednich procesów technologicznych.  
• Kolejne etapy obejmują oczyszczanie i zagęszczanie, czego efektem jest otrzymanie gotowego syropu cukrowego, zawierającego wolną glukozę i wolną fruktozę w pożądanych proporcjach.  

Czym charakteryzuje się syrop glukozowy-fruktozowy? 

Syrop glukozowo-fruktozowy ma postać płynną i nie ulega krystalizacji. Ułatwia to jego dawkowanie podczas procesu technologicznego, bez potrzeby uprzedniego rozpuszczania.  

Zapewnia stabilność mikrobiologiczną oraz zmniejsza wysychanie produktów, przedłużając ich świeżość i atrakcyjną konsystencję. Charakteryzuje się niską lepkością, co wpływa na jego bezproblemowe rozlewanie i transport do zakładów produkcyjnych. Syrop glukozowo-fruktozowy określany jest także jako stabilizator smaku, gdyż podkreśla aromat i kolor produktu, do którego jest dodawany.  

Ogromne znaczenie dla branży przemysłowej ma fakt, że stosowanie syropu glukozowo-fruktozowego jest tańsze i łatwiejsze niż wykorzystywanie sacharozy, a nazwa surowca zawierająca słowa „glukoza” i „fruktoza” daje konsumentowi pozorne poczucie spożywania produktu bezpiecznego, wpisującego się w zdrowy styl życia. 

Syrop glukozowo-fruktozowy – w jakich produktach się znajduje?  

Syrop glukozowo-fruktozowy znajdziemy w następujących produktach: 

• bezalkoholowe napoje gazowane i niegazowane, 
• niektóre napoje alkoholowe i likiery, 
• soki owocowe, 
• produkty i napoje mleczne,  
• lody i mrożone desery, 
• dżemy i marmolady, 
• galaretki, 
• słodycze, 
• zalewy do ogórków i śledzi, 
• gotowe sosy, 
• owoce kandyzowane, 
• słodkie syropy dla dzieci. 

Czy syrop glukozowo-fruktozowy może być niebezpieczny dla naszego zdrowia? 

Choć stosowanie syropu glukozowo-fruktozowego jako zamiennika sacharozy jest zdecydowanie korzystniejsze pod względem przemysłowym, to jednak w aspekcie zdrowia istnieją liczne wątpliwości i kontrowersje. Wykorzystanie syropów skrobiowych na światową skalę sprawiło, że stały się one jednym ze składników zawartych w spożywanych codziennie produktach. Podyktowało to konieczność przeprowadzenia szeregu badań dotyczących wpływu syropu glukozowo-fruktozowego na funkcjonowanie organizmu człowieka.  

Konsekwencje nadmiernej konsumpcji syropu glukozowo-fruktozowego mogą obejmować między innymi: 

• zwiększony apetyt, 
• nadwagę i otyłość, 
• zwiększone ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, 
• wystąpienie insulinooporności, 
• zaburzenie metabolizmu cukrów w organizmie, 
• ryzyko gwałtownych zmian glukozy we krwi, 
• wzrost stężenia cholesterolu i triacylogliceroli, 
• ryzyko niealkoholowego stłuszczenia wątroby, 
• spadek reakcji organizmu na leptynę, która reguluje odczuwanie sytości, 
• wzrost stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi, co z kolei sprzyja pojawieniu się kamieni nerkowych i rozwoju dny moczanowej, 
• zaburzenia pracy nerek,  
• nadciśnienie tętnicze i choroby układu krwionośnego, 
• ryzyko zakrzepów, 
• zaburzenie metabolizmu miedzi, 
• nasilenie stresu oksydacyjnego, 
• osłabienie syntezy kolagenu, 
• przyspieszone starzenie organizmu. 

Warto zaznaczyć, że sporadyczne stosowanie produktów zawierających syrop skrobiowy nie powinno stwarzać niebezpieczeństwa, jednak regularne spożywanie go w większych ilościach może zaburzyć nasz metabolizm.  

Oszacowano, że już 250 gramów produktu zawierającego syrop glukozowo-fruktozowy wyczerpuje bezpieczną ilość monocukrów w naszej diecie, a przecież porcja ta jest niejednokrotnie przekraczana, np. poprzez picie słodkich napojów gazowanych. Konieczne jest więc uważne czytanie etykiet i przemyślane komponowanie posiłków, tak by nasza dieta była dobrze zbilansowana. 

Źródła: 

• Bilek M., Stawarczyk K., & Pasternakiewicz A. (2014). Zawartość glukozy, fruktozy i sacharozy w wybranych napojach typu soft drink. Probl Hig Epidemiol, 95(2), 438-444. 
• Koszowska A., Dittfeld A., Nowak J., Brończyk-Puzoń A., Gwizdek K., Bucior J., & Zubelewicz-Szkodzińska B. (2014). Cukier–czy warto go zastąpić substancjami słodzącymi. Nowa Medycyna, 1, 36-41. 
• Lipiński Z., & Czajkowska K. (2012). Metody nowoczesnego wykrywania zafałszowań miodu syropami cukrowymi ze skrobi. Życie Weterynaryjne, 87(05). 
• Okręglicka K., Pardecki M., Jagielska A., & Tyszko P. Z. (2017). Metaboliczne efekty nadmiernego spożycia fruktozy z dietą. Medycyna Ogólna i Nauki o zdrowiu, 23,165-170. 
• Sadowska J., & Rygielska M. (2014). Technologiczne i zdrowotne aspekty stosowania syropu wysokofruktozowego do produkcji żywności. Żywność Nauka Technologia Jakość, 21(3).