Co to jest ginekomastia?
Ginekomastia to objaw występujący wyłącznie u mężczyzn, polegający na jedno- lub obustronnym powiększeniu gruczołu piersiowego. Jej przyczyną mogą być zmiany hormonalne, poważne schorzenia (np. marskość wątroby, niewydolność nerek, choroby układu nerwowego) czy przyjmowanie leków.
Ginekomastia może wystąpić w trzech okresach:
- Okres niemowlęcy – spowodowana jest nadmiarem estrogenów i prolaktyny, które przedostały się z organizmu matki do organizmu dziecka. Występuje u około 30-40% nowo narodzonych chłopców; zazwyczaj objaw mija samoistnie bez żadnych komplikacji.
- Okres dojrzewania – może dotyczyć nawet 60% dojrzewających chłopców; jest spowodowana zmianami hormonalnymi, zaburzeniem gospodarki estrogenowo-androgenowej. Szczyt występowania przypada zwykle na 13-14 rok życia, może utrzymywać się do 3 lat. W większości przypadków objaw znika samoistnie.
- Okres starzenia – u mężczyzn po 50 roku życia ginekomastia może pojawić się pod wpływem przyjmowanych leków, andropauzy czy otyłości.
Ginekomastia – przyczyny
Głównymi przyczynami powstawania ginekomastii u mężczyzn są:
- zmiany hormonalne – zwiększenie poziomu estrogenów lub zmniejszenie poziomu androgenów;
- choroby – np. marskość wątroby, niewydolność nerek, zakażenie wirusem HIV, choroby układu nerwowego;
- otyłość – tkanka tłuszczowa przekształca androgeny do estrogenów;
- usunięcie jąder – np. w przypadku nowotworu lub uszkodzenia mechanicznego jąder, a także całkowitego zaniku jąder (m.in. w chorobie Klinefeltera).
Występuje także ginekomastia idiopatyczna, w której nie można podać konkretnej przyczyny jej powstania.
Ginekomastia – jak rozpoznać?
Lekarz, przeprowadzając wywiad z pacjentem, będzie starał się ustalić przyczynę wystąpienia ginekomastii. Pytania dotyczą m.in.: leków przyjmowanych przez pacjenta na stałe, przebytych chorób (głównie układu moczowo-płciowego oraz hormonalnego), popędu płciowego i zaburzeń erekcji. Następnie lekarz bada sam gruczoł sutkowy, jądra oraz określa drugorzędowe cechy płciowe (owłosienie, proporcje ciała) oraz wagę pacjenta. Jeśli ginekomastia występuje jednostronnie, jej przyczyną może być guz, dlatego lekarz może zlecić dodatkowe badania takie jak USG czy mammografia. Wykonuje się także analizę laboratoryjną poziomu hormonów we krwi (stężenie testosteronu, estradiolu i hormonu luteinizującego).
Ginekomastia – leczenie
Nie istnieje lek, który skutecznie zwalcza ginekomastię. Jeśli lekarz znajdzie przyczynę pojawienia się przerostu gruczołów sutkowych, może wdrożyć leczenie farmakologiczne. W tym celu podaje się:
- testosteron – wyrównuje równowagę pomiędzy stężeniami androgenów i estrogenów. Nie jest polecany w przypadku znacznej otyłości, ponieważ w tkance tłuszczowej hormon zostanie przekształcony do estrogenów, co może nasilić objawy;
- klomifen – blokuje receptory estrogenowe, przez co stymuluje wytwarzanie i wydzielanie testosteronu;
- inhibitory aromatazy – blokują enzym, który odpowiada za przekształcanie testosteronu do estrogenów w tkance tłuszczowej;
- tamoksifen i raloksifen – lokują receptory estrogenowe w gruczołach sutkowych, znacząco redukują ginekomastię oraz ból spowodowany rozrostem gruczołu.
Ginekomastia – zabieg
Coraz więcej mężczyzn decyduje się na zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu nadmiaru tkanki z klatki piersiowej. Takie rozwiązanie stosuje się, gdy ginekomastia wystąpiła bez konkretnej przyczyny. Mężczyźni dotknięci ginekomastią często popadają w stany depresyjne, izolują się, próbują zakryć wstydliwy problem. Zabieg operacyjny przywraca im poczucie własnej męskości i pozytywnie wpływa na stan psychiczny chorego.
Źródło:
Korzeniowska K., Kowal J., Szałek E., Ginekomastia, Akademia Medycyny 2011.
