Czym jest logopedia medialna?

Czym jest i czym się zajmuje logopedia medialna? 

Logopedia medialna często jest określana mianem „kultury żywego słowa” lub „sztuką mówienia”, a więc słownictwa używanego w języku potocznym, medialnym, a także artystycznym (w śpiewie, recytacji wierszy). Jest ona dyscypliną bardzo złożoną, bowiem czerpie z wielu odrębnych od siebie dziedzin np. logopedii, ortofonii (nauka poprawnej wymowy i jej prawidłowego brzmienia, akcentowania), emisji głosu, retoryki, językoznawstwa, psychologii, medycyny, a także z technik autoprezentacji i wystąpień publicznych. Co więcej, nie skupia się typowo na wadach wymowy jak logopedia ogólna, ale na fonacji, głosie, oddechu, tempie i akcencie. To właśnie z pomocy logopedy medialnego korzystają mówcy, aktorzy oraz wszelkie osoby występujące publicznie i nie tylko. Logopedia medialna wychwytuje w języku mówcy niezauważalne dla laika błędy wypowiedzi, takie jak: chcom, chcął, som, a nierzadko też wady wymowy, np. seplenienie, które nie zawsze jest zauważalne dla otoczenia. 

Kto może korzystać z pomocy logopedii medialnej? 

Nie ma określonej listy potencjalnych odbiorców terapii logopedii medialnej. Tak naprawdę każdy może z niej skorzystać, udać się po poradę. Wszystkie osoby występujące publicznie, na scenie, ale również np. księża, wykładowcy, śpiewacy, dziennikarze lub osoby, którym zależy na podniesieniu poziomu i jakości swojej wypowiedzi. 

Mowa to nie tylko wymawianie słów 

Dla wielu z nas mowa to po prostu wypowiadanie słowa za słowem, rozmawianie. Nie do końca tak jest. Mowa, oprócz istotnej składowej, jaką jest wypowiadanie szeregu słów, to również: 

• planowanie wypowiedzi, 
• poprawne wypowiadanie się, 
• mowa wewnętrzna, 
• odpowiedni dobór słownictwa, adekwatnego do rozmówcy i jego wieku, a także sytuacja, w jakiej się znajdujemy, 
• tworzenie wypowiedzi poprawnych pod względem gramatycznym, logicznym i słownym, 
• nienaganna dykcja. 

Sposób wypowiadania się naszego rozmówcy i dobór słownictwa świadczy o nim samym. Często wielu z nas popełnia błędy językowe wynikające z przyzwyczajenia, naleciałości bądź niewiedzy. Z pewnością każdy z nas słyszał nie raz takie zwroty i powiedzenia jak: 

• wziąść, 
• co tu pisze, 
• miesiąc luty, 
• włanczać, 
• 10 złoty, 
• cukier waniliowy (choć i tak dostajemy wanilinowy, zawierający tańszy zamiennik podobny do wanilii, a w rzeczywistości będący waniliną lub etylowaniliną), 
• rok dwutysięczny pierwszy (drugi, trzeci itd.), 
• tą chustkę. 

Podobnie dzieje się z brzmieniem wypowiedzi, nad którą pieczę trzyma właśnie logopeda medialny. Nierzadko w trakcie wypowiedzi rozmówcy „zjadają” niektóre głoski lub skracają swoje wypowiedzi, np.: 

• jes (jes tanio) – jest, 
• pszyszet – przyszedł, 
• miejszy – mniejszy, 
• wogle – w ogóle, 
• gówny – główny. 

Co wpływa na odbieranie naszej wymowy? 

Na odbiór jakości naszych wypowiedzi składa się wiele czynników, tj. cechy prozodyczne (akcent, intonacja, iloczas (czas trwania dźwięku), tempo mowy, barwa głosu) oraz: 

• rytmizacja wypowiedzi (manipulowanie wysokością i tonem głosu, a także jego siłą), 
• gesty foniczne (na które składają się tzw. jęki namysłu, czyli eeeee, yyyy wypowiadane w trakcie wypowiedzi, które nierzadko utrudniają odbiór wypowiedzi mówcy), 
• staranność mówienia (prawidłowe wymawianie poszczególnych głosek, grup spółgłoskowych itp.). 

Jakie znaczenie dla odbierania mowy mają jej składniki? 

• akcent – jego rolą jest uwydatnienie i podkreślenie sylaby w wypowiedzi lub wyrazu w zdaniu, przy pomocy siły głosu, jego wysokości i iloczasu; w języku polskim akcent stawiany jest na przedostatnią sylabę, 
• intonacja (zwana również melodią mowy) – melodyczna cecha wypowiedzi, która polega na zmianie wysokości tonu głosu poszczególnych części wypowiedzi, 
• iloczas – w obecnym języku polskim jest bardzo zmienny, zależy od miejsca głoski w sylabie, tempa mowy; stały jest natomiast tzw. iloczas właściwy, który określa iloczas jednych głosek pod względem innych; w języku polskim najdłuższym iloczasem cechują się samogłoski, 
• tempo mowy – inaczej organizacja mówienia, która łączy w sobie wszystkie cechy prozodyczne; tempo mowy może być wolne, umiarkowane, szybkie lub bardzo szybkie. 

Czego powinno się oczekiwać na terapii z logopedii medialnej? 

Podczas zajęć z logopedii medialnej terapeuta będzie kładł duży nacisk na odpowiedni dobór słów i środków w trakcie wypowiedzi. Będzie uczył, jak się poprawnie wysławiać, jak zwracać do większej publiczności, jakie słowa dobierać, ale również zwróci uwagę na postawę i mowę ciała, która w trakcie publicznych wystąpień ma ogromne znaczenie. Ponadto terapeuta będzie dokładnie śledził poprawność wypowiedzi – staranną wymowę, odpowiednio kładziony akcent, wyrazistość oraz tempo mówienia. Warto również wspomnieć, że prowadzący wskaże techniki zmniejszania stresu podczas wystąpień, a także radzenia sobie ze zdenerwowaniem. Na terapii zawsze obecne są ćwiczenia z zakresu emisji, czyli prawidłowego wydobywania głosu. 

We współczesnym świecie kultura żywego słowa stopniowo zanika i tylko nieliczni dbają o jakość swoich wypowiedzi. Coraz częściej w mediach można usłyszeć zapożyczenia z innych języków czy niezbyt fascynujący język potoczny. Wiele osób nawet nie zdaje sobie sprawy, że ich kultura słowa jest na niskim poziomie. Warto więc skorzystać z konsultacji logopedy medialnego i zastosować się do jego wytycznych, aby bez obaw móc się wypowiadać.