Czym jest nefropatia cukrzycowa?

Jakie jest nasilenie problemu i co go powoduje? 

W Stanach Zjednoczonych i innych krajach rozwiniętych nefropatia cukrzycowa stanowi wiodącą przyczynę przewlekłej choroby nerek i schyłkowej niewydolności nerek. W Polsce aż 4 miliony osób cierpią na przewlekłą chorobę nerek, a 32,8% z tych przypadków wywołanych jest nefropatią cukrzycową.  

Głównym czynnikiem wpływającym na tak duże nasilenie problemu jest lawinowo narastająca wraz z rozwojem cywilizacyjnym liczba chorujących na cukrzycę, przy czym choroba ta nierzadko jest źle kontrolowana. Bywają przypadki, że pacjent funkcjonuje z nierozpoznaną cukrzycą typu 2. przez kilka lub kilkanaście lat, a do lekarza trafia ze względu na rozwinięte już przewlekłe powikłania chorobowe.  

Do czynników modyfikowalnych (takich, na które potencjalnie pacjent ma wpływ, ewentualnie przy współpracy z lekarzem), przyczyniających się do rozwijania nefropatii cukrzycowej, należą między innymi: 

• nieprawidłowa kontrola poziomów glikemii; 
• palenie tytoniu; 
• współwystępowanie nadciśnienia tętniczego; 
• dieta bogata w sód (znajdujący się m.in. w soli kuchennej) oraz białko; 
• zakażenia układu moczowego. 

Istnieją również pewne czynniki, które są niemożliwe do zmodyfikowania, a mogą przyczyniać się do występowania cukrzycowej choroby nerek. Są to między innymi podeszły wiek czy obciążenia genetyczne. 

Jak wygląda diagnostyka nefropatii cukrzycowej? 

Chociaż cukrzycowa choroba nerek polega na czynnościowych i strukturalnych zaburzeniach funkcji tych narządów, biopsja nerki rzadko jest warunkiem koniecznym do postawienia diagnozy. 

Chorzy cierpiący na cukrzycę powinni być skierowani na badania w kierunku zaburzeń funkcji nerek. Do badań tych zalecany jest pomiar wskaźnika albumina/kreatynina w przygodnej próbce moczu oraz określenie tzw. wielkości przesączania kłębuszkowego (z ang. GFR – glomerular filtration rate). W przypadku cukrzycy typu 1. badania te powinny być zlecone po pięciu latach od momentu rozpoznania choroby, u chorych na cukrzycę typu 2. istnieje konieczność wykonywania ich od samego początku. W każdym przypadku badania powinny być wykonane raz do roku. 

W razie stwierdzenia nieprawidłowych wyników powyższych badań pacjent powinien być skonsultowany w kierunku występowania innych powikłań cukrzycy, przede wszystkim retinopatii (uszkodzenie naczyń siatkówki), w ostateczności prowadzących do nieodwracalnych zaburzeń widzenia. Diagnostyce podlegają jednak także inne potencjalne powikłania, takie jak neuropatia czy makroangiopatia cukrzycowa. Jeśli przy współistniejących nieprawidłowych wynikach wyżej wymienionych badań laboratoryjnych retinopatia jest obecna – uzasadnione jest postawienie diagnozy nefropatii cukrzycowej.  

Jeśli jednak chory spełnia następujące kryteria: 

• prawidłowe poziomy glukozy we krwi; 
• prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego; 

a w dodatku nie stwierdza się u niego retinopatii cukrzycowej – konieczna jest dalsza diagnostyka w celu ustalenia przyczyny pogarszającej się funkcji nerek. Pogłębiona diagnostyka jest także wskazana w sytuacji, w której u chorego na cukrzycę bardzo szybko wzrastają stężenia kreatyniny we krwi.  

Do lat 90. ubiegłego wieku nie dysponowano dowodami na to, by kontrola glikemii w jakikolwiek sposób przyczyniała się do ograniczenia występowania powikłań naczyniowych (retinopatii, nefropatii i neuropatii cukrzycowych). Opublikowane w 1993 roku badanie DCCT (The Diabetes Control and Complications Trial) udowodniło, że intensywna farmakoterapia, dążąca do osiągnięcia poziomów glikemii najbardziej zbliżonych do fizjologicznych, ma niepodważalny wpływ na redukcję liczby diagnozowanych powikłań. 

Cukrzyca jest poważną chorobą, która w dalszym ciągu zbiera ogromne żniwo w postaci zdrowia pacjentów. Jej powikłania znacząco obniżają jakość życia, a czasem kosztują pacjentów nie tylko zdrowie, ale i życie. Dlatego tak ważna jest edukacja pacjentów z już zdiagnozowaną cukrzycą, prowadzenie zdrowego stylu życia i poddawanie się regularnym badaniom. Także w przypadku zdrowych osób wykonywanie rutynowych badań laboratoryjnych może przyspieszyć zdiagnozowanie cukrzycy i w wielu przypadkach pozwolić uniknąć rozwinięcia się powikłań. 

Przeczytaj również: 
Cukrzyca – wszystko, co warto o niej wiedzieć?
Cukrzyca  – rodzaje, objawy, leczenie
Cukrzyca – jakie zioła warto stosować?
Cukrzyca – w jaki sposób się ją leczy?