Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Kalendarz adwentowy
X - Herbapol Syrop sosnowy
X - Nutricia Bebilon + Mustela
X - Humavit Colostrum
X - Aurovitas ApoD3
X - Pomysł na prezent 3
X - Baby Week 9
X - Inhalatory
X - Unia Unituss
17

Czym jest zespół stresu pourazowego (PTSD)?

Słuchaj artykułu

Wypadek komunikacyjny, klęska żywiołowa, atak terrorystyczny, gwałt –  sama myśl o tych zdarzeniach sprawia, że przechodzi nam po plecach zimny dreszcz. Kiedy człowiek staje w obliczu tragicznych sytuacji życiowych zagrażających jego zdrowiu i życiu, narażony jest on na działanie silnego stresu, a samo wydarzenie może nabrać charakteru traumatyzującego i prowadzić do powstania urazu psychicznego. Następstwem urazu psychicznego (traumy) mogą być utrwalone trudności w powrocie do normalnego funkcjonowania, często obserwowane u osób cierpiących na PTSD.

Czym jest zespół stresu pourazowego (PTSD)?

Zespół stresu pourazowego – przyczyny 

Zespół stresu pourazowego (PTSD) to zaburzenie psychiczne mogące wystąpić u osób, które doświadczyły lub były świadkiem zdarzenia traumatycznego, a wydarzenie to wywołało u nich silne uczucie strachu i bezradności. 

Do zdarzeń traumatycznych mogących skutkować rozwojem PTSD zaliczamy na przykład: 

  • napaść na tle seksualnym, 
  • klęskę żywiołową, 
  • poważny wypadek, 
  • wojnę, 
  • atak terrorystyczny, 
  • napaść z bronią, 
  • ciężkie pobicie, 
  • tortury, 
  • uprowadzenie. 

Ciesz się darmową dostawą przy zakupie wybranych produktów!

Zespół stresu pourazowego – objawy 

Objawy PTSD często pojawiają się z pewnym opóźnieniem w stosunku do wydarzenia traumatycznego. Długość tego opóźnienia jest kwestią indywidualną i bywa bardzo różna u poszczególnych osób, np. u jednej wynosi 2 tygodnie, a u innej 10 lat. Część osób, u których wystąpiły objawy zespołu stresu pourazowego, wraca do normalnego funkcjonowania wraz z upływem czasu i nie wymaga fachowej pomocy. Zaleca się natomiast, aby osoby, u których objawy utrzymują się długo (miesiące, lata), nie łagodnieją, a nawet nasilają się, podjęli leczenie, gdyż przy takim przebiegu zaburzenia istnieje mała szansa, że ustąpią one samoistnie. 

Do objawów zespołu stresu pourazowego należą: 

  • Ponowne przeżywanie traumatycznej sytuacji poprzez: 
    • powracające, natrętne myśli, których osoba z PTSD nie może się pozbyć, przypominające jej o przeżytej traumie; 
    • koszmary senne; 
    • flashbacki, czyli przebłyski, wizje, podczas których osoba cierpiąca na zespół stresu pourazowego ma wrażenie, jakby trauma znowu miała miejsce. Z pamięci przywoływane są wyraziste obrazy zdarzenia traumatycznego, czemu towarzyszą silne emocje i reakcje fizyczne. 
  • Unikanie – objaw ten charakteryzuje się unikaniem obiektów, ludzi, miejsc i działań, które przypominają o traumie. 
  • Uporczywe poczucie winy i wstydu. 
  • Poczucie pustki, przytępienia uczuciowego i niezdolność do przeżywania przyjemności – osoba zmagająca się z zespołem stresu pourazowego może porzucać zainteresowania i działania, które wcześniej sprawiały jej przyjemność. Izoluje się ona od rodziny i przyjaciół. Towarzyszy jej ciągłe uczucie wyobcowania. 
  • Nadmierne wzbudzenie (hyperarousal) – stan nadmiernego wzbudzenia charakteryzuje się drażliwością, problemami z koncentracją uwagi, zaburzeniami snu, silnym uczuciem napięcia, wysokim poziomem lęku i skłonnością do zachowań ryzykownych.  

Osoby po traumatycznych przeżyciach często mogą postrzegać świat jako miejsce niebezpieczne, co powoduje, że ich organizm jest czujny i stale znajduje się w stanie gotowości na ewentualny atak ze strony otoczenia. 

Czynniki ryzyka rozwoju zespołu stresu pourazowego 

Nie u każdej osoby, która doświadcza ekstremalnego stresu związanego z wydarzeniem traumatycznym, rozwinie się PTSD. Istnieją czynniki sprawiające, że jedna osoba jest bardziej podatna od drugiej. Zaliczamy do nich: 

  • płeć żeńską, 
  • podatność genetyczną na zaburzenia psychiczne, 
  • niektóre cechy osobowości (np. neurotyzm), 
  • doświadczenie traumy w przeszłości (np. w dzieciństwie), 
  • niski poziom wsparcia ze strony rodziny i przyjaciół, 
  • niski status ekonomiczny, 
  • negatywne zmiany życiowe, które miały miejsce w podobnym okresie co zdarzenie traumatyczne (np. utrata pracy, odejście małżonka), 
  • inwalidztwo będące następstwem traumatycznego wydarzenia (np. wypadku samochodowego czy napaści), 
  • zagrożenie życia wynikające z doświadczenia agresji i przemocy ze strony drugiego człowieka. Dowiedziono naukowo, że bardziej traumatyczne są krzywdy, które wyrządza nam w sposób zamierzony drugi człowiek (np. gwałt, tortury) niż klęski żywiołowe będące w swojej naturze bezosobowe, poza ludzką kontrolą i nieuniknione, 
  • traumatyczne zdarzenia, w których zagrożenie było długotrwałe i ekstremalne, wiązało się z dużym ryzykiem utraty życia (np. przebywanie w obozie koncentracyjnym, wieloletnia walka na froncie). 

Choroby współistniejące z zespołem stresu pourazowego 

Osoby cierpiące na zespół stresu pourazowego mogą zmagać się również z innymi chorobami i zaburzeniami psychicznymi. Zdarza się, że choroby te pojawiły się u osoby z PTSD jeszcze przed zdarzeniem traumatycznym i wtedy mogą stanowić czynnik ryzyka rozwoju zespołu stresu pourazowego.  

Istnieje również ryzyko, że współistniejąca choroba rozwinęła się jako następstwo PTSD i jego objawów. Przykładem takiego następstwa może być uzależnienie od alkoholu. Osoba z PTSD zaczyna używać alkoholu jako środka „leczącego”, który ma pomóc jej uporać się z objawami zespołu stresu pourazowego, poprawić nastrój, zmniejszyć lęk i pomóc zasnąć. 

Występowanie u osoby zmagającej się z PTSD innych schorzeń o podłożu psychicznym negatywnie wpływa na jej stan zdrowia, zwiększając nasilenie objawów zespołu stresu pourazowego i utrudniając proces leczenia. 

Zaburzenia psychiczne często współistniejące z PTSD to: 

  • uzależnienie od substancji psychoaktywnych,  
  • depresja,  
  • uogólnione zaburzenia lękowe, 
  • dystymia, 
  • zaburzenia snu. 

Leczenie osoby zmagającej się z PTSD 

Leczenie zespołu stresu pourazowego prowadzi się, łącząc ze sobą różne metody psychoterapii. Kiedy objawy ulegają nasileniu i są wyjątkowo uciążliwe dla chorego, pomocne może okazać się włączenie do procesu leczenia farmakoterapii. 

Psychoterapie stosowane w leczeniu PTSD, które są wskazywane jako przynoszące najlepsze efekty, to: 

  • Terapia poznawczo-behawioralna – wykorzystuje ona różne odmiany technik ekspozycyjnych, trening opanowywania lęku, techniki relaksacyjne, trening zaszczepienia przeciwko stresowi. Ten rodzaj psychoterapii kładzie nacisk na zrozumienie istoty zaburzenia i nauczeniu chorego umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Na skutek prowadzonej terapii następuje redukcja poziomu lęku, objawów unikania i intruzji (flashbacki, koszmary senne i natrętne myśli). 
  • Terapia grupowa. Dzięki formatowi grupowemu możliwe jest spotkanie się osób, które doznały podobnego urazu. Członkowie grupy wspierają się w ciężkich chwilach, co zmniejsza u nich poczucie izolacji i osamotnienia, pozwala poczuć się akceptowanym i zrozumianym. 

Osoba zmagająca się PTSD jest więźniem swojej przeszłości. Trauma nie pozwala jej w pełni cieszyć się życiem i jest źródłem nieustannego cierpienia. Leczenie zespołu stresu pourazowego jest szansą na powrót do normalności i powinno być rozpoczęte jak najszybciej, aby nie dopuścić do zaostrzenia się objawów i zmniejszyć ryzyko rozwinięcia się uzależnienia lub depresji, jako następstw długotrwałego zmagania się z objawami PTSD.  

Źródła: 

  • Walczewska J., Słowik P. Czy czas zawsze leczy rany?: objawy, konsekwencje i odległe następstwa zespołu stresu pourazowego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, 2014; 141(4) s. 911-924. 
  • Lancaster C L., Teeters J B., Gros D F., Back S E.  Posttraumatic Stress Disorder: Overview of Evidence-Based Assessment and Treatment. Journal of Clinical Medicine, 2016; 5 (11). 
  • Sareen J. Posttraumatic stress disorder in adults: impact, comorbidity, risk factors, and treatment. Canadian Journal of Psychiatry, 2014; 59(9) s. 460-467. 
  • Cebella A., Łucka I. Zespół stresu pourazowego – rozumienie i leczenie. Psychiatria, 2007; 4(3) s. 128-137.
Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę