Modafinil. Czy nadmierną senność można leczyć?

Modafinil – co to za lek? 

W 1998 roku Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła modafinil jako nowy lek na narkolepsję. Mimo kilkuletnich badań przedklinicznych mechanizm jego działania nie został w pełni poznany. Wiele lat później ujawniono mnóstwo dowodów wskazujących na to, że jest on skuteczny w leczeniu zaburzeń snu.  

Trwają badania kliniczne dotyczące jego wykorzystania w leczeniu: 

• przemęczenia,  
• uzależnienia od kokainy,  
• zespołu deficytu uwagi,  
• depresji,  
• sezonowych zaburzeń afektywnych,  
• choroby afektywnej dwubiegunowej,  
• uzależnienia od nikotyny, 
• schizofrenii.  

Niektóre dowody przedkliniczne wskazują również na możliwe zastosowanie modafinilu w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych. 

Modafinil jest lekiem psychostymulującym i nasilającym stan czuwania. Możliwym mechanizmem jego działania jest hamowanie zwrotnego wychwytu dopaminy i noradrenaliny.

Modafinil – wskazania do stosowania 

Preparat zarejestrowany w Polsce jest dostępny wyłącznie na receptę. Wskazaniem do jego stosowania jest leczenie nadmiernej senności związanej z narkolepsją (z katapleksją, czyli nagłą, krótkotrwałą i odwracalną utratą napięcia mięśniowego lub bez niej). Nadmierną senność rozumiemy tu jako trudność w utrzymaniu stanu czuwania i zwiększone ryzyko zaśnięcia w nieodpowiednich sytuacjach.

Dodatkowo wskazania do stosowania modafinilu mogą obejmować:  

• obturacyjny bezdech senny, 
• zaburzenia snu związane z pracą zmianową, 
• hipersomnię idiopatyczną, 
• ADHD, 
• terapię uzależnień (od alkoholu, narkotyków). 

Pozamedycznie modafinil bywa stosowany przez zdrowe osoby w celu poprawienia funkcji psychomotorycznych, wydłużenia czasu bez potrzeby snu oraz zwiększenia koncentracji przez długi czas.   

Modafinil – przeciwwskazania 

Do przeciwwskazań do stosowania modafinilu zaliczamy:  

• nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą, 
• niekontrolowane, umiarkowane lub ciężkie nadciśnienie tętnicze, 
• zaburzenia rytmu serca, 
• ciążę i karmienie piersią. 

Modafinil – skutki uboczne 

Modafinil, jak każdy lek, może powodować działania niepożądane.  

Wśród najpoważniejszych możemy wymienić: 

• ciężką wysypkę, 
• reakcję nadwrażliwości wielonarządowej, 
• zaburzenia lękowe, 
• zachowania samobójcze,  
• objawy psychotyczne lub maniakalne, 
• zaburzenia afektywne dwubiegunowe,  
• zaburzenia ze strony układu sercowo-naczyniowego,  
• bezsenność, 
• pogorszenie higieny snu,  
• uzależnienie (choć potencjał uzależniający modafinilu jest dość niski). 

Modafinil – dawkowanie 

Zalecana początkowa dawka leku wynosi 200 mg/dobę. Możemy ją przyjmować w pojedynczej dawce rano lub w dwóch podzielonych dawkach (rano i w południe). Przy braku efektów leczenia lekarz może zwiększyć dawkę do 400 mg/dobę w jednej lub dwóch dawkach podzielonych.  

Przy dłuższym stosowaniu modafinilu lekarz co jakiś czas powinien ocenić konieczność jego dalszego przyjmowania.  

Przedawkowanie leku może doprowadzić do wystąpienia objawów ze strony: 

• ośrodkowego układu nerwowego: splątanie, dezorientacja, pobudzenie, omamy,  
• układu pokarmowego: nudności, biegunka, 
• układu sercowo-naczyniowego: kołatanie serca, nadciśnienie. 

Przeczytaj również:
Senność po jedzeniu. Jak sobie z nią radzić?