Defibrylator AED – jak go używać?

Co to jest defibrylator AED?

AED, czyli Automatyczny Defibrylator Zewnętrzny (ang. Automated External Defibrillator) to specjalistyczne urządzenie, informujące ratownika przy pomocy komend głosowych i wizualnych czy konieczna jest defibrylacja. Jego działanie opiera się na podstawie bieżącej analizy rytmu serca poszkodowanego. Defibrylator AED jest wyposażony w dwie samoprzylepne elektrody naklejane na klatkę piersiową poszkodowanego. Urządzenie to samo decyduje o konieczności wyładowania elektrycznego i jego sile. Zależnie od modelu, działa w trybie automatycznym (sam wyzwala wyładowanie) lub półautomatycznym (informuje, że w danym momencie impuls może być wyzwolony przez ratownika). W Polsce najczęściej stosuje się defibrylatory półautomatyczne.

Pamiętaj! Defibrylatory AED są powszechnie dostępne i mogą być używane przez osoby bez wykształcenia medycznego.

Defibrylatory AED są dostępne w wielu miejscach publicznych, takich jak:

• szkoły,
• przedszkola,
• centra handlowe,
• biura.

Dzięki temu, w razie nagłego zatrzymania krążenia można  z nich jak najszybciej skorzystać. Idealną sytuacją byłoby umieszczanie defibrylatorów w widocznych miejscach, aby każdy z nas miał do nich dostęp i mógł w ciągu maksymalnie 2 minut dostarczyć urządzenie na miejsce zdarzenia. Dlaczego akurat tyle? Ponieważ defibrylacja wykonana w ciągu 1-3 minut od nagłego zatrzymania krążenia sprawi, że szanse poszkodowanego na przeżycie wzrosną aż do 75%.

Dzięki programowi Publiczny Dostęp do Defibrylacji (PAD) oraz  w ramach Budżetu Obywatelskiego, w wielu polskich miastach znajduje się coraz więcej defibrylatorów AED. Można je zlokalizować przy pomocy wielu aplikacji. Jednak w porównaniu do innych krajów, wciąż jesteśmy w tyle. Za przykład może posłużyć Japonia, w której AED można spotkać na każdym kroku, nawet w automatach z napojami i jedzeniem.

Inne rodzaje defibrylatorów

Oprócz modelu AED istnieją jeszcze dwa rodzaje defibrylatorów: stacjonarny (manualny, kliniczny) i implantowany kardiowerter-defibrylator.

Defibrylator stacjonarny jest wykorzystywany w szpitalach i karetkach specjalistycznych. Uwaga! Może z niego skorzystać jedynie personel medyczny. Defibrylator stacjonarny jest wyposażony w metalowe “łyżki” przykładane do klatki piersiowej poszkodowanego, monitor oraz drukarkę. Na monitorze wyświetla się rodzaj arytmii, co pozwala na samodzielną interpretację wyników przez ratownika i zadecydowanie o konieczności defibrylacji oraz sile wyładowania elektrycznego.

Chociaż brzmi to nieprawdopodobnie, defibrylator można również wszczepić do serca na stałe. Implantowany kardiowerter-defibrylator (ICD) występuje w wersji miniaturowej – wielkością jest zbliżony do pudełka zapałek – i posiada elektrody zakładane wewnątrz serca. Stosuje się go u chorych po reanimacji z powodu zatrzymania krążenia – jest to wówczas prewencja wtórna. Natomiast w prewencji pierwotnej wszczepia się go również osobom, u których wieloletnie badania i obserwacje wskazują na wysokie ryzyko nagłego zatrzymania krążenia.

Kto może używać defibrylatora AED?

Polskie prawo nie reguluje, kto może używać defibrylatora AED. Tak więc może być on stosowany przez każdą osobę, niezależnie od przebytego wcześniej kursu pierwszej pomocy. AED jest na tyle intuicyjne i proste w obsłudze, że samo przeprowadzi ratownika krok po kroku przez defibrylację. Jednakże nie wszystkie kraje podchodzą do tego aż tak łagodnie. W niektórych państwach po defibrylator można sięgnąć dopiero po przebyciu odpowiedniego kursu z zakresu pierwszej pomocy z użyciem AED.

Jak używać defibrylator AED podczas nagłego zatrzymania krążenia?

Podejrzenie nagłego zatrzymania krążenia to wskazanie do skorzystania z defibrylatora AED. Od czego zacząć?

Włącz defibrylator i przyklej elektrody na odsłoniętą klatkę piersiową osoby poszkodowanej. Jeśli podczas reanimacji towarzyszy Ci druga osoba, powinna ona wciąż kontynuować podjętą wcześniej resuscytację krążeniowo-oddechową. Postępuj według poleceń defibrylatora. Defibrylator samodzielnie wykona analizę rytmu serca poszkodowanego. Pamiętaj! Podczas analizy nie wolno zbliżać się do urządzenia.

Jeśli defibrylacja jest wskazana, należy upewnić się, że wszyscy odsunęli się od poszkodowanego, a następnie nacisnąć przycisk defibrylacji. Jednak w przypadku w pełni automatycznych defibrylatorów nie jest to konieczne. Następnie należy powrócić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej, czyli RKO (30 uciśnięć na 2 oddechy ratownicze) i kontynuować ją zgodnie z poleceniami defibrylatora. Jeśli defibrylacja nie jest wskazana, nie wolno przerywać RKO aż:

• do przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego,
• poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać,
• ulegniesz wyczerpaniu i nie będziesz w stanie kontynuować RKO.

Czy defibrylator AED można stosować u dzieci?

Podczas nagłego zatrzymania krążenia u dziecka należy zawsze zacząć od 5 oddechów ratowniczych. Wynika to z faktu, iż zatrzymanie krążenia u najmłodszych jest najczęściej związane z niewydolnością oddechową. Następnie należy kontynuować resuscytację krążeniowo-oddechową w takim sam sposób, jak u dorosłych (30 uciśnięć, 2 oddechy ratownicze). Uwaga! W przypadku dziecka powyżej 1 roku życia uciskaj klatkę piersiową jedną ręką. Podczas RKO warto zawołać kogoś, aby jak najszybciej pobiegł po najbliższy AED. Defibrylator może być używany w przypadku dzieci powyżej 1 roku życia – wskazane jest tu użycie elektrod pediatrycznych lub przełączenie AED na tryb dziecięcy i przyklejenie elektrod zgodnie z rysunkiem. Dziecko powyżej 8 roku życia lub w okresie dojrzewania można reanimować z użyciem standardowych elektrod lub bez przełączania na tryb dziecięcy.

Sytuacje szczególne przy użyciu defibrylatora AED

Podczas używania defibrylatora AED należy pamiętać o kilku istotnych zasadach:

1. Nie wolno dotykać poszkodowanego w trakcie analizy rytmu serca oraz defibrylacji, ponieważ może to zakłócić działanie AED. Najlepiej wówczas odsunąć się od poszkodowanego o kilka kroków – defibrylator sam poinformuje nas, kiedy to zrobić.
2. Defibrylatora AED nie wolno używać, gdy poszkodowany znajduje się w wodzie. Należy wyciągnąć go na ląd i osuszyć klatkę piersiową, dopiero wtedy można bezpiecznie nakleić elektrody.
3. Nie należy korzystać z AED w pobliżu materiałów łatwopalnych, np. paliw czy rozpuszczalników, ze względu na wysokie ryzyko zapalenia lub wybuchu.
4. Nie wolno przebywać obok urządzeń emitujących silne pole elektromagnetyczne, gdyż mogą one zaburzać proces sprawdzania rytmu serca i powodować niewłaściwy odczyt. Należy unikać korzystania z AED w pobliżu telefonów komórkowych, urządzeń radiokomunikacyjnych i elektroniki biurowej.
5. Jeśli poszkodowany ma rozrusznik serca (świadczy o tym zgrubienie z blizną w okolicach serca), należy przykleić elektrody w odległości około 10 cm od tego miejsca. Podobnie jest z plastrami leczniczymi, które także należy ominąć lub usunąć podczas przyklejania elektrod.
6. Jeżeli poszkodowany ma mocno owłosioną klatkę piersiową, usuń włosy przy pomocy jednorazowej maszynki do golenia, dołączonej do zestawu AED.
7. Kobiety w ciąży należy defibrylować zgodnie z wytycznymi odnośnie defibrylacji osób dorosłych.

Defibrylator AED to urządzenie, bez którego trudno wyobrazić sobie skuteczną resuscytację. Dzięki intuicyjnej obsłudze i rosnącej dostępności w przestrzeni publicznej sięga po niego coraz więcej osób. Pamiętajmy, że to dzięki nim szanse na uratowanie życia rosną nawet do 75%. Warto pomagać!