Gastroskopia – jak się do niej przygotować?

Czym jest gastroskopia?

Gastroskopia to badanie endoskopowe. Do jego przeprowadzenia używa się giętkiego gastroskopu wyposażonego w światło do wprowadzania narzędzi zabiegowych, pompowania powietrza oraz płynu do przepłukiwania badanej powierzchni. Na końcówce przyrządu umieszczona jest kamera ze źródłem światła pozwalająca na obserwowanie wnętrza przewodu pokarmowego w czasie rzeczywistym. 

Gastroskopia a znieczulenie

Jeżeli pacjent używa ruchomych uzupełnień protetycznych, proszony jest o usunięcie ich z jamy ustnej przed rozpoczęciem gastroskopii. Standardowym postępowaniem jest miejscowe znieczulenie gardła roztworem lignokainy. W niektórych przypadkach, zwykle złej tolerancji badania, u pacjentów niewspółpracujących lub w przypadku konieczności wykonania niektórych interwencji terapeutycznych, stosuje się inne formy znieczulenia. Zależnie od wskazań i stanu ogólnego pacjenta można zastosować: 

• sedację za pomocą benzodiazepiny powodującą uspokojenie i senność,  
• znieczulenie dożylne TIVA prowadzone przez anestezjologa z utrzymaniem oddechu własnego pacjenta,  
• znieczulenie ogólne z intubacją i oddechem zastępczym. 

Gastroskopia – przebieg badania 

Po przygotowaniu chorego do zabiegu za pomocą wybranej formy znieczulenia w jamie ustnej umieszcza się plastikowy ustnik, który pozwala na swobodne wprowadzenie gastroskopu i minimalizuje ryzyko jego uszkodzenia. Badanie rozpoczyna się od ułożenia pacjenta na lewym boku. Następnie do ust wprowadza się gastroskop, jednocześnie polecając wykonywanie ruchu połykania. Endoskop przechodzi w ten sposób przez gardło, przełyk aż do żołądka, a następnie do dwunastnicy.  

Lekarz wykonujący badanie ocenia wizualnie w czasie rzeczywistym stan błony śluzowej, podatność ściany na rozciąganie pod wpływem podawanego powietrza, obecność ewentualnych ubytków, zmian czy patologicznych tworów. W razie stwierdzenia nieprawidłowości ma możliwość pobrania wycinków i wymazów z podejrzanego miejsca za pomocą instrumentów przeprowadzanych przez tor zabiegowy. 

Gastroskopia – test ureazowy

Kolejnym powodem do uzyskania próbki jest wykonanie testu ureazowego. Jest to badanie, do którego używa się płytki z substancją barwną oraz mocznikiem, na której umieszcza się fragment błony śluzowej żołądka. Jeśli w tkance obecne są bakterie Helicobacter pylori, wytwarzany przez nie enzym – ureaza – powoduje przemianę mocznika w amoniak, a zarazem zmianę barwy wskaźnika. W przypadku stwierdzenia aktywnego krwawienia z wrzodu czy pękniętego żylaka przełyku, tor zabiegowy endoskopu pozwala na zaopatrzenie takiego miejsca. Możliwe jest wykonanie opaskowania, czyli założenie na żylak zaciskowej opaski tamującej. Ponadto miejsce krwawienia można ostrzyknąć roztworem adrenaliny, który powoduje obkurczenie naczyń. W przypadku rozległych zmian krwotocznych błony śluzowej żołądka wykonuje się koagulację za pomocą lasera argonowego.  

Gastroskopia – wskazania

Gastroskopię przeprowadza się wyłącznie w przypadku, gdy lekarz stwierdzi, że jego wynik wniesie istotne informacje do procesu diagnostyczno-leczniczego. Wśród wskazań do jego wykonania wyróżniamy: 

• przedłużające się objawy dyspeptyczne;
• objawy dyspeptyczne u osób w wieku powyżej 45 lat z towarzyszącymi symptomami mogącymi wskazywać na obecność nowotworu złośliwego lub krwawienia (chudnięcie, anemia);
• objawy dyspeptyczne u osób zakażonych Helicobacter pylori oraz stosujących niesteroidowe leki przeciwzapalne; 
• zaburzenia połykania;
• ból podczas połykania;
• chorobę refluksową przełyku z objawami utrzymującymi się pomimo prawidłowego leczenia;
• niedokrwistość z niedoboru żelaza o nieznanej przyczynie;
• ból w klatce piersiowej, nadbrzuszu oraz wymioty i nudności o nieznanej przyczynie;
• przewlekłą biegunkę o nieznanej przyczynie;
• podejrzenie nowotworu złośliwego górnego odcinka przewodu pokarmowego;
• krwawienie z przewodu pokarmowego;
• marskość wątroby. 

Przeciwwskazania do gastroskopii

Pośród bezwzględnych przeciwwskazań medycznych do przeprowadzenia gastroskopii wymienia się:

• ostre zespoły wieńcowe, 
• ostrą niewydolność serca, 
• ciężką przewlekłą niewydolność serca, 
• niewyrównane zaburzenia krzepnięcia krwi, 
• niewydolność oddechową ostrą lub ciężką. 

Gastroskopia – przygotowanie do badania 

Przed zabiegiem gastroskopii pacjent powinien pozostawać na czczo przez minimum 6 godzin, a powstrzymać się od przyjmowania płynów przez 4 godziny. Wymagany czas może być dłuższy w indywidualnych przypadkach osób cierpiących na zaburzenia opróżniania żołądka. Ponadto osoby przyjmujące leki przeciwkrzepliwe (warfaryna, acenokumarol, rywaroksaban czy apiksaban), przeciwpłytkowe (kwas acetylosalicylowy czy klopidogrel) oraz leczone heparynami powinny przed planowanym badaniem skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Oceni on ryzyko krwawienia, jakim obarczona jest planowana procedura i zależnie od niego wyda zalecenia co do modyfikacji terapii przeciwkrzepliwej. Profilaktyka antybiotykowa nie jest standardowym postępowaniem przed gastroskopią – może być wymagana tylko w bardzo rzadkich przypadkach osób szczególnie narażonych na powikłania infekcyjne.  

Gastroskopia – powikłania 

Powikłania w przypadku gastroskopii diagnostycznej występują niezwykle rzadko. Są to krwawienia występujące w około 0,15% wykonywanych badań oraz perforacja ściany badanego odcinka przewodu pokarmowego lub ściany gardła, która zdarza się jeszcze rzadziej (w około 0,01% wykonywanych badań). 

W przypadku przeprowadzania zabiegów z usuwaniem np. polipów przewodu pokarmowego częstość krwawienia jest większa niż w gastroskopii diagnostycznej i wynosi od 4% do 9% w zależności od odcinka, w którym wykonywany jest zabieg. Perforacja ściany zdarza się w 1-2% przypadków. 

Gastroskopia to wartościowe narzędzie diagnostyczne i terapeutyczne, pozwalające zarówno na uzyskiwanie istotnych danych klinicznych, jak i podejmowanie szybkich i skutecznych działań leczniczych.

Data aktualizacji: 24.07.2022 r.

Przeczytaj również:
Zgaga – przyczyny, objawy i leczenie. Jak ją złagodzić?